Μελέτες δείχνουν ότι οι Χόμπιτ ανήκουν σε ένα άγνωστο είδος

Πηγή: AFP, 7 Μαΐου 2009

Οι μικροσκοπικοί αρχαίοι άνθρωποι, που ονομάστηκαν Χόμπιτ,  που απολιθώματά τους ανακαλύφθηκαν σε ένα νησί της Ινδονησίας το 2003, ανήκουν σε ένα άγνωστο είδος μέχρι τώρα, σύμφωνα με δύο νέες μελέτες.

Από την ανακάλυψη των απολιθωμάτων που βρέθηκαν στο νησί Φλόρες μαίνεται ένας έντονος διάλογος στην επιστημονική κοινότητα, με ορισμένους εμπειρογνώμονες να επιμένουν ότι ήταν απόγονοι του Homo Erectus και άλλοι να λένε ότι η εξέλιξη δεν μπορεί να δικαιολογήσει τον μικρό εγκέφαλο τους.

Οι μικροσκοπικοί, πρωτόγονοι κυνηγοί, το ύψος των οποίων έφτανε σχεδόν στο ένα μέτρο ενώ ζύγιζαν περίπου 30 κιλά, λέει η πρώτη θεωρία ότι κατάγονται από τον Homo Erectus, ενώ η σωματική τους ανάπτυξη διακόπηκε λόγω της φυσικής επιλογής με το πέρασμα χιλιετιών μέσω μιας διαδικασίας γνωστής ως ενδημικός ή νησιωτικός νανισμός.

Ορισμένοι επιστήμονες λένε ότι οι μικροσκοπικοί κυνηγοί μπορούν να έχουν φτάσει στο νησί Φλόρες από ένα άλλο νησί, πρόσφατα, πριν 8.000 χρόνια, ενώ όμως τα απολιθώματα τους είναι περίπου 18.000 ετών.

Πολλοί επιστήμονες έχουν πει Homo floresiensis, όπως το πλάσμα είναι πλέον επίσημα γνωστό, ήταν ένα από τα προϊστορικά ανθρώπινα stunted φυσικής επιλογής επί χιλιετίες, μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται νησιωτικού dwarfing.

Κάποιοι όμως επιστήμονες αντικρούουν αυτή την υπόθεση της εξελικτικής συρρίκνωσης, που έχει τεκμηριωθεί σε ζώα που αναπτύσσονται σε νησιωτικά απομονωμένα περιβάλλοντα, λέγοντας ότι δεν μπορεί να εξηγήσει και τους μικρούς τους εγκεφάλους που θυμίζουν χιμπατζήδες, - μόλις το ένα τρίτο του σύγχρονου ανθρώπινου εγκεφάλου.

Η μόνη εύλογη εξήγηση, επιμένουν είναι ότι τα πολύ λίγα συγκεκριμένα απολιθώματα που βρέθηκαν, ανήκαν σε άτομα που υπέφεραν από μια ασυνήθιστη γενετική διαταραχή (νάνος κρετινισμός), που προκαλούσε ο άρρωστος θυρεοειδής τους.

Οι δύο νέες μελέτες που δημοσιεύονται στο βρετανικό περιοδικό Nature πιστεύεται πως θα συμβάλουν σε μεγάλο βαθμό στην διευθέτηση του προβλήματος.

Έτσι, μια ομάδα με επικεφαλής τον William Jungers του Πανεπιστημίου Stony Brook στη Νέα Υόρκη αντιμετώπισε το πρόβλημα αναλύοντας το πόδι των hobbit. Κατά κάποιο τρόπο, το πόδι τους είναι πολύ ανθρώπινο. Το μεγάλο δάκτυλο του ποδιού είναι ευθυγραμμισμένο με τα άλλα και οι αρθρώσεις δίνουν την δυνατότητα να εκτείνουν τα δάχτυλα καθώς το βάρος του σώματος πέφτει στο πόδι - ιδιότητες που δεν βρέθηκαν σε μεγάλους πιθήκους.

Αλλά κατά τα άλλα τα πόδια είναι καταπληκτικά πρωτόγονα: πολύ πιο μακριά από των σύγχρονων ανθρώπων και είναι εξοπλισμένα με ένα πολύ μικρό μεγάλο δάχτυλο του ποδιού, μακρά και κυρτά πλευρικά δάχτυλα, και με βάρος που φέρνει πιο κοντά στο πόδι χιμπατζή. Γι αυτό οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι οι Χόμπιτ περπατούσαν άνετα στα δύο πόδια, δεν ήταν όμως καλοί στο τρέξιμο.

Πρόσφατες αρχαιολογικές έρευνες στην Κένυα έδειξαν ότι το σύγχρονο ανθρώπινο πόδι αναπτύχθηκε πριν από 1,5 εκατομμύρια χρόνια, κατά πάσα πιθανότητα στον Homo Erectus. Τα πόδια των Χόμπιτ μοιάζουν να κατάγονται από τον Homo erectus, που έφτασε στη Νοτιοανατολική Ασία πριν από 1,6 εκατ. χρόνια, ή από τον ακόμα πιο πρωτόγονο Homo habilis, που επεκτάθηκε στην ίδια περιοχή 200.000 χρόνια νωρίτερα. Ο Homo sapiens εμφανίστηκε στην Αφρική πολύ αργότερα, πριν από περίπου 200.000 χρόνια.

Αυτό σημαίνει ότι οι κάτοικοι του νησιού Φλόρες - εκτός κι αν έγιναν πιο πρωτόγονοι με την πάροδο του χρόνου - θα πρέπει να αποκόπηκαν από την ανθρώπινη εξέλιξη νωρίτερα.

Για τον Jungers και τους συνάδελφους του, το γεγονός αυτό υποδηλώνει ότι ο πρόγονος τους δεν ήταν ο Homo Erectus "αλλά, αντίθετα, κάποιο άλλο πιο πρωτόγονο ανθρωποειδές η διασπορά του οποίου στη νοτιοανατολική Ασία εξακολουθεί να μην έχει καταγραφεί".

Κάποιες άλλες μελέτες, που δημοσιεύτηκαν στο Journal of Human Evolution, επιβεβαιώνουν τη θεωρία αυτή μελετώντας άλλα σημεία του σώματος και καταλήγοντας ότι πρόκειται για ένα νέο, ξεχωριστό είδος κοντά στο είδος Homo habilis, που δεν έχει κατανοηθεί αρκετά.

Σε κάθε περίπτωση, ο Homo floresiensis θα πρέπει να επιβεβαιωθεί ως ένα ξεχωριστό είδος.

Καμία όμως θεωρία δε μπορεί να εξηγήσει επαρκώς τους δυσανάλογα μικρούς εγκεφάλους των απολιθωμάτων.

Και εδώ έρχονται στο προσκήνιο οι ιπποπόταμοι.

Οι Eleanor Weston και Adrian Lister του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας στο Λονδίνο, σε σύγκριση απολιθωμάτων πολλών ειδών αρχαίων ιπποπόταμων που βρέθηκαν στη Μαδαγασκάρη με προγόνους τους από την ηπειρωτική Αφρική από τους οποίους είχαν εξελιχθεί.

Διαπίστωσαν προς έκπληξη τους ότι ο νησιωτικός νανισμός, που προκλήθηκε από την ανάγκη προσαρμογής σε νησιωτικό περιβάλλον, είχε ως αποτέλεσμα τη σμίκρυνση του εγκεφάλου τους πολύ περισσότερο, δυσανάλογα δηλαδή με το υπόλοιπο σώμα τους.

"Όποια κα αν είναι η ερμηνεία για τον μικρό εγκέφαλο του Homo Florensiensis, τα στοιχεία δείχνουν ότι ο νησιωτικός νανισμός πρέπει να έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του", καταλήγουν οι δύο επιστήμονες.

Ενώ οι νέες μελέτες απαντούν σε ορισμένες ερωτήσεις, δημιουργούν κάποια νέα ζητήματα, λέει ο καθηγητής του Χάρβαρντ Daniel Λίμπερμαν.

Only more fossil evidence will indicate whether the hobbits of Flores evolved from Homo erectus, whose traces have been found throughout Eurasia, or from an even more ancient lineage not yet found outside Africa, he said.

Γι αυτό μόνο αν βρεθούν περισσότερα απολιθώματα θα δείξουν αν τα Χόμπιτ της Νήσου Φλόρες εξελίχθηκαν από τον Homo Erectus, τα ίχνη των οποίων έχουν βρεθεί σε ολόκληρη την Ευρασία, ή από μια ακόμη πιο αρχαία γραμμή προγόνων που δεν έχει ακόμα βρεθεί εκτός της Αφρικής, εξήγησε.

Η καταγωγή του ανθρώπου

• Πριν από 6-7 εκατομμύρια χρόνια υπήρξε ένας από τους τελευταίους κοινούς πρόγονους των ανθρώπων και των χιμπατζήδων, ο Sahelanthropus tchadensis.
   

• Πριν από 4.5 εκατομμύρια χρόνια υπήρξε ο Ardipithecus ramides, που έως πρόσφατα θεωρούνταν ως ο παλιότερος πρόγονος του ανθρώπου. Ορισμένοι λένε πως μπορεί να ήταν πρόγονος των χιμπατζήδων.
   

• Πριν από 2.5 έως 4 εκατομμύρια χρόνια πριν έζησε ο Australopithecus afarensis. Μέχρι το 1993 θεωρούνταν ότι ήταν το παλαιότερο ανθρωποειδές. Δεν περπατούσε ακόμα αποκλειστικά όρθιο. Με αυτόν έμοιαζε ο Australopithecus africanus.
   

• Ο Homo Habilis, ή Άνθρωπος Τεχνίτης που έζησε στην Αφρική πριν 1,9 εκατομμύρια χρόνια ο πρώτος που μπορούσε να περπατήσει όρθια. Είναι πρώιμο μέλος του ανθρώπινου γένους και έμοιαζε με τον Αυστραλοπίθηκο αλλά με ανθρώπινο πρόσωπο και οδοντοστοιχία.
   

• O Homo Erectus  ή Όρθιος Άνθρωπος άρχισε να μεταναστεύει από την Αφρική πριν 1,8 εκατομμύριο χρόνια, αποικίζοντας όλη την Ασία και την Ευρώπη. Τα διάσημα απολιθώματα περιλαμβάνουν τον Άνθρωπο της Ιάβας και τον Άνθρωπο του Πεκίνου. Χρησιμοποιούσε τη φωτιά και έφτιαχνε εργαλεία. Η συμπεριφορά του μάλλον ήταν στερεότυπη. Μάλλον ζούσε μέχρι πριν 25.000 χρόνια.
   

• Πριν περίπου 100.000 έως 400.000 χρόνια πριν ζούσε ο Homo Heidelbergensis. Είχε μεγαλύτερο εγκέφαλο από τον Homo Erectus και πιο στρογγυλεμένο κρανίο.
   

• Ο Homo Neanderthalensis έζησε πριν 35.000 έως 400.000 χρόνια πριν. Ήταν σωματώδης  με μεγάλο εγκέφαλο και κοντά πόδια. Δεν άμεσος πρόγονος των σύγχρονων ανθρώπων αλλά πιστεύεται πως ζούσε δίπλα τους για χιλιάδες χρόνια πριν εξαφανιστεί πριν 35.000 χρόνια.
   

• Ο Homo floresiensis, ή χόμπιτ (που ονομάστηκε έτσι από τα παράξενα πλάσματα στην ταινία ο Άρχοντας των Δακτυλιδιών), εξελίχθηκε πιθανώς από τον Homo Erectus και αποκόπηκε από αυτούς στο απομονωμένο νησί Flores της Ινδονησίας, περίπου, πριν 800.000 χρόνια.
   

• Οι περισσότεροι επιστήμονες θεωρούν ότι ενώ ο Homo erectus είναι ο άμεσος πρόγονος του σύγχρονου ανθρώπου, ο Homo Sapiens (Έμφρων Άνθρωπος) εξελίχθηκε μόνο στην Αφρική και σε κανένα άλλο μέρος από μεταναστεύσεις διάφορων ομάδων. Άρχισε να υπάρχει πριν περίπου 150.000 χρόνια.
   

• Αυτή η θεωρία  με την ονομασία "Out of Africa" υποστηρίζει ότι ο ανατομικά σύγχρονος Homo sapiens προέκυψε στην Αφρική πριν 160.000 χρόνια, και άρχισε να μεταναστεύει πριν 70.000 χρόνια, αφήνοντας αποδεικτικά στοιχεία της τέχνης του καθώς και εργαλεία κατασκευασμένα από αυτόν, δείγματα της νόησης του σύγχρονου ανθρώπινου.
   

• Καθώς εξαπλωνόταν ο σύγχρονος Homo sapiens  δεν διασταυρώθηκε με άλλα ανθρωποειδή αλλά τα αντικατέστησε, είτε ανταγωνιζόμενος με αυτά για την τροφή κλπ είτε δολοφονώντας τους. Ανέπτυξε πριν 40.000 χρόνια τη γλώσσα και έχει το μεγαλύτερο όγκο εγκεφάλου.
   

• Η ανταγωνιστική "πολυφερειακή" θεωρία δέχεται ότι τα σύγχρονα ανθρώπινα όντα εξελίχθηκαν χωριστά από τον Homo erectus και άλλα ανθρωποειδή και διασκορπίστηκαν όμως σε όλο τον κόσμο.
   

• Τα περισσότερα απολιθωμένα και μοριακά στοιχεία υποστηρίζουν τη θεωρία "Out of Africa" ή ότι ο σύγχρονος άνθρωπος προέρχεται από την Αφρική. Το DNA του ασιάτη Homo erectus ή του ευρωπαίου Νεάντερταλ δεν μοιάζει με το DNA του σύγχρονου ανθρώπου.
   

• Το γονιδίωμα του Homo floresiensis  υποστηρίζει έντονα τη μετανάστευση του ανθρώπου από την Αφρική, δηλαδή τη θεωρία Out of Africa και προτείνει ότι τα ανθρώπινα όντα θα είχαν εξελιχθεί σε πολύ διαφορετικές πορείες αν υπήρχε πολυπεριφερειακή ανάπτυξη.