Συμβατή η θεωρία του Δαρβίνου με την Εκκλησία λέει το Βατικανό

Πηγή: Reuters, 16 Σεπτεμβρίου 2008

Το Βατικανό ανακοίνωσε ότι η θεωρία της εξέλιξης είναι συμβατή με τη Βίβλο, αλλά δεν σκοπεύει να απολογηθεί για την στάση της προς τον Κάρολο Δαρβίνο πριν 150 χρόνια.

Ο αρχιεπίσκοπος Gianfranco Ravasi, υπουργός πολιτισμού του Βατικανού, το ανακοίνωσε με αφορμή ένα συνέδριο που θα γίνει στη Ρώμη τον επόμενο Μάρτιο για τα 150 χρόνια της δημοσίευσης του έργου "Η καταγωγή των Ειδών". Στο συνέδριο θα λάβουν μέρος επιστήμονες, θεολόγοι και  φιλόσοφοι.

Το 1859 ο Κάρολος Δαρβίνος είχε μια ιδέα: "ότι τα είδη δεν είχαν δημιουργηθεί ανεξάρτητα, αλλά είχαν προέλθει, σαν ποικιλίες, από άλλα είδη". Λίγο μετά έγραψε "Την Προέλευση των Ειδών" και εν συνεχεία η εξέλιξη έγινε ο ακρογωνιαίος λίθος για τη σύγχρονη επιστήμη

Η χριστιανική εκκλησία τηρούσε εχθρική στάση απέναντι στο Δαρβίνο εξαιτίας της σύγκρουσης της θεωρίας του με την αυθεντική ερμηνεία (κατά γράμμα) της Βίβλου για τη δημιουργία και την εξέλιξη του ανθρώπου.

Ο Πάπας Πίος ΧΙΙ περιέγραψε την εξέλιξη ως μια έγκυρη επιστημονική προσέγγιση για την ανάπτυξη του ανθρώπου το 1950, και ο Πάπας Ιωάννης-Παύλος επανέλαβε το ίδιο το 1996. Αλλά ο Gianfranco Ravasi ανέφερε ότι το Βατικανό δεν έχει καμία πρόθεση να ζητήσει συγγνώμη για παλαιότερες αρνητικές απόψεις.

"Ίσως πρέπει να εγκαταλείψουμε την ιδέα της απολογίας σαν να ήταν η ιστορία ένα δικαστήριο σε αιώνια σύνοδο", είπε, προσθέτοντας ότι οι θεωρίες του Δαρβίνου δεν είχαν ποτέ καταδικαστεί από την Καθολική Εκκλησία και το βιβλίο του δεν απαγορεύτηκε ποτέ.

Η αντίθετη θεωρία, του Δημιουργισμού, στηρίζεται στην άποψη ότι ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο σε έξι ημέρες, όπως περιγράφεται στη Βίβλο. Η Καθολική εκκλησία δεν ερμηνεύει κυριολεκτικά αυτή τη θεωρία, λέγοντας ότι πρόκειται για μια αλληγορία για τον τρόπο που ο Θεός δημιούργησε τον Κόσμο.

Κάποιοι άλλοι Χριστιανοί, στην πλειοψηφία τους συντηρητικοί Προτεστάντες στις ΗΠΑ, χρησιμοποιούν την κυριολεκτική ερμηνεία της Βίβλου και διαφωνούν με τη διδασκαλία της εξελικτικής θεωρίας στα σχολεία.

Η ρεπουμπλικανή Sarah Palin, υποψήφια για την αντιπροεδρία των ΗΠΑ, δήλωσε το 2006 ότι υποστήριξε την διδασκαλία και του Δημιουργισμού και της εξέλιξης στα σχολεία, αλλά στη συνέχεια είπε ότι ο δημιουργισμός δεν χρειάζεται να είναι μέρος της διδακτέας ύλης.

Θεϊστική Εξέλιξη

Η Καθολική Εκκλησία διδάσκει τη «θεϊστική εξέλιξη», μια θεωρία που δέχεται την εξέλιξη ως επιστημονική θεωρία αλλά ταυτόχρονα δεν αποκλείει ότι ο Θεός μπορεί να χρησιμοποιήσει μια φυσική εξελικτική διαδικασία στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους.

Αυτό είναι αντίθετο στην εξέλιξη στη βάση μιας αθεϊστικής φιλοσοφίας, που αρνείται την ύπαρξη του Θεού ή τον θεϊκό του ρόλο στη δημιουργία. Επίσης, διαμαρτύρεται για την χρήση της Γένεσης ως επιστημονικό κείμενο.

Όπως το βάζει το θέμα ο Ravasi, ο Δημιουργισμός ανήκει σε "αυστηρά θεολογική σφαίρα" και δεν θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί "ιδεολογικά στον χώρο της επιστήμης."

Η κριτική της θεωρίας της εξέλιξης, μέχρι πρότινος περιορισμένη μεταξύ ακραίων προτεσταντών στις Ηνωμένες Πολιτείες, εξελίσσεται σε μείζον θέμα στη Γαλλία, μετά την κριτική του Πάπα Βενέδικτου και επιφανών καθολικών θεολόγων στην νέο-Δαρβινική άποψη για τη δημιουργία και εξέλιξη των ειδών.

Σύμφωνα με τη Βίβλο και το Κοράνι, ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο και όλα όσα περιέχονται σε αυτόν. Στο Xριστιανισμό, οι ακραίοι πιστοί μεταφράζουν αυτά τα λόγια κατά λέξη, ωστόσο οι καθολικοί, που αποτελούν και την πλειοψηφία των χριστιανών σε παγκόσμια κλίμακα χρησιμοποιούν πιο συμβολικούς τρόπους μετάφρασης των κειμένων αυτών.

Αυτός ο τρόπος ερμηνείας της Βίβλου από την πλευρά των συντηρητικών χριστιανών έχει οδηγήσει στην απόρριψη της θεωρίας της εξέλιξης των ειδών όπως διατυπώθηκε από τον Δαρβίνο και που αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της σύγχρονης βιολογίας. Ακόμη και μουσουλμάνοι λόγιοι δε συμφωνούν με τη θεωρία αυτή, ωστόσο δεν το έχουν αναγάγει σε κύριο θέμα μέχρι σήμερα.

Οι υποστηρικτές της θεωρίας του Δημιουργού των ειδών απορρίπτουν την θεωρία της εξέλιξης επειδή ο τυχαίος παράγοντας εξέλιξης στην οποία στηρίζεται σημαίνει ότι η ζωή δεν έχει τελικό σκοπό. Ωστόσο, «ο τελικός σκοπός και το νόημα είναι ένα θέμα που απασχολεί τους θεολόγους και τους φιλόσοφους, όχι τους επιστήμονες», λένε οι επιστήμονες.

Διαμάχη και στην Βρετανία

Το ζήτημα αυτό έγινε πεδίο αντιπαράθεσης και στη Βρετανία. Έτσι, ο βιολόγος και ιερέας, Michael Reiss, παραιτήθηκε από τη θέση του διευθυντή εκπαίδευσης της Βασιλικής Εταιρίας- της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών- μετά το κύμα αντιδράσεων που προκάλεσε η τοποθέτηση του σε συνέδριο, όταν υποστήριξε ότι «ο Δημιουργισμός πρέπει να διδάσκεται στα βρετανικά σχολεία, όχι ως παρανόηση, αλλά ως κοσμοθεωρία, από σεβασμό στις θρησκευτικές πεποιθήσεις ορισμένων μαθητών».

Η αντίδραση της επιστημονικής κοινότητας της Βρετανίας ήταν άμεση και εξαιρετικά επιθετική εναντίον του Reiss. Ο κάτοχος του Νομπέλ Ιατρικής το 1993, Richard Roberts, έκανε λόγο για εξωφρενικές απόψεις, ζητώντας την άμεση απομάκρυνσή του Reiss από τη Βασιλική Εταιρία. Πολλοί επιστήμονες τόνισαν ότι είναι παράλογο να εξισώνεται ο Δημιουργισμός με την επιστήμη στη διδασκαλία στα σχολεία.

Ο Michael Reiss αντέτεινε ότι πρέπει να εκφράζονται ελεύθερα οι αμφιβολίες των μαθητών αναφορικά με το ζήτημα της γέννησης και της εξέλιξης της ζωής.

Η απάντηση της Βασιλικής Εταιρείας ήταν άμεση: «Ο Δημιουργισμός δεν έχει επιστημονική βάση και δεν πρέπει να αποτελεί μέρος της επιστημονικής εκπαίδευσης. Αν όμως ένας νεαρός μαθητής θέτει το ζήτημα του Δημιουργισμού σε μια επιστημονική τάξη, τότε οι δάσκαλοι πρέπει να μπορούν να εξηγήσουν γιατί η εξέλιξη είναι μια ορθή επιστημονική θεωρία και γιατί ο Δημιουργισμός σε καμία περίπτωση δεν είναι επιστημονικός».

Διαπρύσιοι πολέμιου του Δημιουργισμού, όπως ο γνωστός συγγραφέας- βιολόγος υποστηρικτής της αθεΐας, Richard Dawkins, («Η περί Θεού αυταπάτη») προχώρησε στην κατηγοριοποίηση του επιστημονικού κόσμου: «Οι επιστήμονες χωρίζονται σε δύο στρατόπεδα. Τους συμβιβαστικούς που σέβονται τους δημιουργιστές μολονότι διαφωνούν μαζί τους και τους υπόλοιπους που δεν βλέπουν κανένα λόγο να σέβονται την άγνοια ή τη βλακεία».

Τελικώς ο Ράις παραιτήθηκε, έχοντας όμως πετύχει το σκοπό του: άνοιξε η συζήτηση στη Μ. Βρετανία, ακολουθώντας τα χνάρια της αντίστοιχης Ακαδημίας στις ΗΠΑ, όπου η κυρίαρχη θέση είναι η συμβιβαστική, που αρνείται να διακρίνει σύγκρουση ανάμεσα στη θρησκεία και την εξέλιξη. Μία αναπόφευκτη πραγματικότητα, δεδομένου ότι περίπου οι μισοί Αμερικανοί θεωρούν σχεδόν διαβολική τη θεωρία του Δαρβίνου και επιλέγουν το δρόμο της δημιουργίας μέσα από τις σελίδες της Βίβλου.

Πρόσθετες πληροφορίες: Guardian, Cosmo.gr