Τα δύο χρόνια των δύο ρομπότ της NASA στον Άρη εκπλήσσουν τους επιστήμονες

Πηγή:ABC News - AP, 3 Ιανουαρίου 2006

Η εγγύηση για τη λειτουργία των Spirit και Opportunity, των δίδυμων ρομπότ της NASA που περιηγούνται στον Άρη από τον Ιανουάριο του 2004 έχει περάσει προ πολλού. Τα δύο αυτόνομα οχήματα, που έχουν μέγεθος αμαξιδίου του γκολφ και τα οποία ήταν σχεδιασμένα να λειτουργήσουν μόνο για τρεις μήνες, αλλά αντέχουν ακόμα.

Σε διάστημα δύο χρόνων και τα δύο ρομπότ έχουν διανύσει απόσταση 11 χιλιομέτρων. Δεδομένου ότι η μέση θερμοκρασία στον πλανήτη είναι -55 βαθμοί Κελσίου και οι αμμοθύελλες συχνά πνέουν με ταχύτητα 160 χιλιομέτρων την ώρα, πρόκειται για θρίαμβο της μηχανικής.

Πάνω φαίνονται οι τοποθεσίες προσεδάφισης όλων των διαστημοσυσκευών που προσεδαφίστηκαν στον Άρη

Το Spirit έπεσε με αλεξίπτωτο στις 3 Ιανουαρίου 2004 στον κρατήρα Gusev, που οι επιστήμονες θεωρούν ότι κάποτε ήταν μια λίμνη, του βορείου ημισφαιρίου, και στις 24 του μήνα ακολούθησε το Opportunity, που προσεδαφίστηκε στην Ισημερινή Πεδιάδα του Άρη (Meridiani Planum), στην άλλη πλευρά του πλανήτη.

Ο κρατήρας Gusev στον οποίο προσεδαφίστηκε το Spirit

Το Spirit αποδείχθηκε ιδιαίτερα ικανό στην αναρρίχηση, αφού έγινε η πρώτη μηχανή που κατάφερε να φτάσει στην κορυφή ενός εξωγήινου λόφου, του Husband Hill, με ύψος όσο το άγαλμα της Ελευθερίας.

Το Opportunity, διήνυσε 6,5 χιλιόμετρα και προσέφερε για πρώτη φορά ενδείξεις για νερό, πιθανώς μια ρηχή λίμνη αλμυρού νερού που βρισκόταν κάποτε κοντά στον ισημερινό. Βρήκε, επίσης, ένα απλό άλας, το οποίο είναι υπόλειμμα από υδάτινο διάλυμα. Έτσι, πέτυχε τον πρωταρχικό στόχο της αποστολής να εντοπίσει δηλαδή ενδείξεις ότι κάποτε στον Άρη κυλούσε νερό.

Αν και πανομοιότυπα, οι δύο ρομποτικοί γεωλόγοι κατάφεραν διαφορετικούς στόχους. Το μεν Spirit αποδείχθηκε ιδιαίτερα ικανό στην αναρρίχηση, ενώ το Opportunity διήνυσε τη μεγαλύτερη συνολική απόσταση.

Για το Opportunity - που έχει μεταδώσει πάνω από 58.000 φωτογραφίες - και το Spirit - με 70.000 φωτογραφίες - ο κύριος παράγων που παρατείνει τη ζωή τους είναι οι αμμοθύελλες, οι οποίες απομακρύνουν την άμμο από τις ηλιακές κυψέλες και φορτίζουν έτσι καλύτερα τις μπαταρίες.

Η αποστολή έχει παραταθεί τρεις φορές από τη NASA, η οποία χρειάστηκε να ξοδέψει 84 εκατομμύρια δολάρια ακόμα εκτός από τα 820 που κόστισε η βασική αποστολή.

Στην αρχή, οι επιστήμονες έλεγαν ότι θα ήταν τυχεροί αν τα δύο ρόβερ άντεχαν για 120 αρειανές μέρες, οι οποίες είναι 40 ώρες περισσότερο από τις γήινες ημέρες. Αλλά για καλή τους τύχη κράτησαν 180 ημέρες, έπειτα 360, έπειτα 500 και κανένας δεν πότε αυτές οι μέρες θα τελειώσουν.

"Κάθε ημέρα είναι μια ολοκαίνουργια αποστολή για μας, επειδή οι ρόβερ κινούνται", είπε ο John Callas, επιστημονικός διευθυντής για το πρόγραμμα. "Και έτσι βρίσκονται σε διαφορετικές θέσεις, υπάρχει διαφορετική έκταση, υπάρχει διαφορετική γεωλογία, υπάρχει κάτι νέο για να εξερευνήσουν.

Το Spirit και το Opportunity συνεχίζουν να στέλνουν ακόμα πολύτιμες πληροφορίες για τον Άρη στη γη. "Μερικές από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις μας ήρθαν μετά από την πρωταρχική αποστολή των 90 ημερών", λέει ο Callas.

Ένα από τα αυτοπορτραίτα που μετέδωσε το Spirit μετά την προσεδάφισή του

Τα ρόβερ είχαν και τα προβλήματα τους: κακές ρόδες, ζημιές στους τροχούς και σε μηχανικά μέρη και η αρειανή σκόνη να καλύπτει τους ηλιακούς συσσωρευτές τους. Στο Spirit φθάρηκε και το διαμαντοτρύπανο του. Το Opportunity είχε μια βλάβη στο μηχανικό βραχίονα του και πέρασε πέρυσι την άνοιξη παγιδευμένο ένα μήνα στην άμμο.

Αυτές οι καταπληκτικές μικρές μηχανές επιζούν σε ένα σκληρό κλίμα. Οι θερμοκρασίες μπορούν να κυμαίνονται από 0 βαθμούς έως 150 βαθμούς κάτω από το μηδέν.

Ο Callas αναφέρει ότι κανείς δεν ξέρει πόσο καιρό ακριβώς τα ρόβερ θα αντέξουν. "Μπορεί κάτι να σπάσει ή να συναντήσουν ένα μεγάλο εμπόδιο και να κτυπήσουν, οπότε τότε θα τελειώσουν".

Η αποστολή του Opportunity

Το Opportunity αμέσως μετά την προσεδάφιση του στον Άρη εντόπισε μία παρακείμενη προεξοχή υπόγειου πετρώματος που μπορούσε να δημιουργηθεί μόνο από νερό υγρής μορφής. Σύμφωνα με τον επιστημονικό υπεύθυνο του σχεδίου Albert Haldermann, η ανακάλυψη αυτού του ιζηματογενούς πετρώματος είναι η πιο σημαντική της αποστολής στον Άρη. Η διαμόρφωση αυτού του υπόγειου βράχου θ' απαιτούσε ποσότητα νερού ικανή να καλύψει την επιφάνεια της ηπειρωτικής Αμερικής σε βάθος 3 μ. Ο πλανήτης όχι μόνο είχε νερό αλλά και θάλασσες, ίσως και ωκεανούς

Μεταξύ των πρώτων πειστηρίων για την υπόθεση ύπαρξης νερού στον Άρη είναι: η περιοχή προσεδάφισης του Opportunity ήταν 'σπαρμένη' με αυτές τις πέτρες διαμέτρου 8-15 εκ. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι αυτά τα βότσαλα, που αστειευόμενοι τα αποκαλούν «μύρτιλα» {blueberries), σχηματίστηκαν από ορυκτά που βγήκαν με διήθηση μέσα από βράχους. Οι βράχοι διαλύθηκαν βαθμιαία λόγω διάβρωσης και απέμειναν οι σκληρές, σφαιρικές συμπτύξεις των ορυκτών.		Αυτή η έγχρωμη εικόνα του βράχου Bounce - που ονομάστηκε έτσι επειδή το ρόβερ Opportunity πέρασε από πάνω του αναπηδώντας κατά την προσεδάφιση του - δείχνει τις «ουλές» που του άφησε το Εργαλείο Απόξεσης Πετρωμάτων. Παίρνοντας ισχύ από τρία ηλεκτρικά μοτέρ, το μικρό αυτό δράπανο αποκαλύπτει τι κρύβεται στο εσωτερικό των πετρωμάτων του Άρη, ανοίγοντας τρύπες πλάτους 5 εκ. και βάθους 0,5 εκ.		Μπορεί να μη φαντάζει σπουδαία, αλλά αυτή η εικόνα είναι το πειστήριο ύπαρξης του νερού στο παρελθόν του Άρη. Με το πέρασμα των αιώνων, κόκκοι βράχων σκόνης κατακάθισαν στον πυθμένα μίας υδάτινης περιοχής και βαθμιαία σχημάτισαν στρώματα σκληρού ιζηματογενους πετρώματος. Το νερό δημιούργησε ρυτιδώματα ατό πέτρωμα, τα οποία εξακολουθούν να είναι ορατά έως σήμερα.