|
Η αρκτική οπή όζοντος τον Οκτώβριο του
1999 (σε σκούρο μπλε)
Μια σημαντική ηφαιστειακή
έκρηξη κατά τη διάρκεια των επόμενων 30
χρόνων θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια
τρύπα του όζοντος πάνω από το Βόρειο
Πόλο παρόμοια με αυτήν που ήδη υπάρχει
πάνω από το Νότιο Πόλο, σύμφωνα με
μετρήσεις που λήφθηκαν από Αμερικανούς
επιστήμονες.
Οι ερευνητές από τη
NASA , το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του San
Jose και το Πανεπιστήμιο
του Κολοράντο προβλέπουν ότι η τρύπα
θα εμφανιστεί εάν η ηφαιστειακή
δραστηριότητα συμπέσει με τους ψυχρούς
αρκτικούς χειμώνες και κατά τη
διάρκεια μιας εποχής που θα υπάρχουν
ακόμα υψηλά επίπεδα χλωροφθοανθράκων
(CFC) στην ατμόσφαιρα, τις υπεύθυνες
ουσίες για τη μείωση του όζοντος.
"Ο κόσμος το έχει σκεφτεί αυτό από
παλιά," εξήγησε ο Δρ Paul Fraser,
επικεφαλής ερευνητής επιστήμονας του CSIRO
Atmospheric Research . "Όταν υπάρχουν
ηφαιστειακά αερολύματα στη
στρατόσφαιρα, η μείωση όζοντος γίνεται
πιο εύκολα."
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τις
προσομοιώσεις της έκρηξης του Pinatubo το
1991, οι οποίες εμφάνισαν ότι η στάχτη του
ηφαιστείου διαδόθηκε μέχρι το Βόρειο
Πόλο στο χαμηλότερο μέρος της
στρατόσφαιρας, μέσα σε μερικούς μήνες
από την έκρηξη.
Όμως, οι ηφαιστειακές εκρήξεις που
είναι αρκετά μεγάλες για να στείλουν
υλικό στη στρατόσφαιρα είναι σπάνιες. Η
τελευταία ήταν του όρους Pinatubo.
"Πριν από αυτήν έγινε μια τεράστια
έκρηξη το 1963, όταν υπήρχε αφθονία
αερολυμάτων, αλλά πουθενά κοντά δεν
υπήρχαν τόσοι CFC" εξήγησε ο Fraser.
Ενώ η μείωση της χρήσης των CFC είναι
επιτυχημένη, η αποκατάσταση του
στρώματος του όζοντος δεν είναι
εγγυημένη επειδή μπορεί να
διακινδυνευτεί από μια ηφαιστειακή
έκρηξη.
"Μπορούμε να προβλέψουμε σίγουρα ότι
αν υπάρχουν αρκετοί χλωροφθάνθρακες
στην ατμόσφαιρα, τα επόμενα 30 χρόνια,
τότε μια μεγάλη ηφαιστειακή έκρηξη θα
ενισχύσει τη μείωση του όζοντος,"
εξηγεί ο Fraser.
Η μείωση του όζοντος προκαλείται από
την ελευθέρωση CFC στην ατμόσφαιρα. Όταν
τα μόρια του CFC φθάνουν στη
στρατόσφαιρα, ελευθερώνουν το χλώριο,
και αντιδρούν με αυτό καταλυτικά -- που
σημαίνει ότι προκαλούν μια αντίδραση
αλλά δεν συμμετέχουν σε αυτή.
"Για κάθε μόριο CFC που διασπάται,
θεωρητικά μέχρι και 10.000 μόρια όζοντος
μπορούν να καταστραφούν," εξήγησε ο
Δρ Fraser.
"Η καταστροφή του όζοντος δεν
καταστρέφει τη χημική ουσία που την
προκαλεί."
Στα μέσα πλάτη, μεταξύ των τροπικών
κύκλων και των πολικών περιοχών, δεν
αντιδρά όλο το χλώριο που
ελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα με το
όζον, επειδή άλλα μόρια, όπως το μεθάνιο,
ενώνονται με το ιδιαίτερα ενεργό
ατομικό χλώριο. Το χλώριο τότε
μετατρέπεται σε σταθερές ενώσεις, όπως
είναι το υδροχλωρικό οξύ.
Σύμφωνα με τον Fraser, υπάρχει μια απώλεια
60% του όζοντος την άνοιξη στην
Ανταρκτική. Στα μέσα πλάτη -- όπως στην
στη Μελβούρνη -- η μείωση του όζοντος
ανεβαίνει στο δέκα τοις εκατό κατά τη
διάρκεια του καλοκαιριού.
"Οι CFC είναι πιθανώς, περίπου, 10 έως 20
τοις εκατό υπεύθυνα για την καταστροφή
του όζοντος στα μέσα πλάτη,"
υπολόγισε.
Όμως στα μέσα πλάτη δεν έχουμε τα ίδια
φαινόμενα με τις πολικές περιοχές.
"Εκεί οι CFC γίνονται, ουσιαστικά, 100
τοις εκατό αποτελεσματικοί,"
συνεχίζει. Οι εξαιρετικά ψυχρές
θερμοκρασίες σημαίνει ότι υπάρχουν
πυρήνες πάγου στη στρατόσφαιρα. Αυτοί
αντιστρέφουν το σχηματισμό του
υδροχλωρικού οξέος και μετατρέπουν το
χλώριο πίσω στο ιδιαίτερα αντιδραστικό
ατομικό χλώριο.
"Πρέπει να υπάρχει πολύ κρύο για να
εμφανιστεί αυτή η διαδικασία,"
εξήγησε ο Δρ Fraser. Η Ανταρκτική έχει
συστηματικά ψυχρές θερμοκρασίες, αλλά
ο χειμώνας στην αρκτική στρατόσφαιρα
είναι ιδιαίτερα μεταβλητός, σύμφωνα με
την αμερικανική μελέτη.
|
