Οι κυνηγοί των πλανητών στοχεύουν σε ένα κοντινό αστέρι

Από σελίδα του BBC, 7 Νοεμβρίου 2003

Darwin: Όχι ένα αλλά έξι τηλεσκόπια

Ένα όχι και τόσο γνωστό άστρο, περίπου 42 έτη φωτός μακριά, είναι ο κορυφαίος στόχος για τους ευρωπαϊκούς αστρονόμους που ψάχνουν για πλανήτες που μπορούν να φιλοξενήσουν ζωή.

Το αστέρι, που ονομάζεται HD 172051, είναι σαν τον ήλιό μας αλλά είναι λίγο πιο ψυχρό.

Οι επιστήμονες θεωρούν ότι είναι ένας από τους καλύτερους υποψηφίους, στο εγγύς διάστημα για να έχει πλανήτες που να περιστρέφονται γύρω του και να μοιάζουν με τη Γη.

Θα είναι ένας βασικός παρατηρητικός στόχος όταν η Ευρώπη προωθήσει ένα διαστημικό σύστημα τηλεσκοπίων, τον Δαρβίνο, την επόμενη δεκαετία. 

"Είναι ένα σημαντικό άστρο επειδή είναι αρκετά παρόμοιο με τον ήλιό μας και έτσι εάν υπάρχει ένας πλανήτης όμοιος με τη Γη γύρω από αυτό, πρέπει να έχει εξελιχθεί όπως και ο δικός μας πλανήτης. Έτσι μπορούμε να μάθουμε πολλά για το ηλιακό σύστημά μας από τις πληροφορίες που θα πάρουμε," λέει η Lisa Kaltenegger, μια εκπαιδευόμενη στο ερευνητικό κέντρο της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας, Estec, στην Ολλανδία.

"Έχουμε κι άλλους σημαντικούς στόχους αλλά για να βρούμε ζωή όπως στο δικό μας πλανήτη, το άστρο αυτό είναι ένας πολύ καλός στόχος," ανέφερε η ίδια.

Κυνηγοί πλανητών

Η αποστολή με το όνομα Δαρβίνος είναι ένα φιλόδοξο σχέδιο από την ESA για να τοποθετήσει ένα δίκτυο έξι τηλεσκοπίων κάπου 1.5 εκατομμύριο χιλιόμετρα από τη Γη.

Ο στολίσκος αυτός θα επιδιώξει να επισημάνει άλλους κόσμους, γύρω από κοντινά αστέρια, ικανά να φιλοξενήσουν ζωή.

Η αναχώρηση του Δαρβίνου θα γίνει τουλάχιστον σε μια δεκαετία από τώρα αλλά οι αστρονόμοι από τώρα έχουν αρχίσει την προκαταρκτική εργασία, προετοιμάζοντας ένα κατάλογο με 150 αστέρια σαν στόχους.

Ο κατάλογος του Δαρβίνου περιλαμβάνει αστέρια όπως ο ήλιός μας (αστέρια φασματικού τύπου G) καθώς επίσης και αστέρια που είναι λίγο θερμότερα (αστέρια τύπου F) και αστέρια που είναι λίγο πιο ψυχρά (αστέρια Κ και Μ).

"Ο Δαρβίνος θα έχει καταπληκτική δυνατότητα για να ψάξει για πλανήτες όπως ο δικός μας, εκεί όπου μπόρεσε η ζωή να εξελιχθεί, σε έναν μεγάλο αριθμό κοντινών αστεριών," λέει η Kaltenegger.

"Μπορεί να συλλέξει το φως από τον ίδιο τον πλανήτη και έτσι για πρώτη φορά μπορεί να μας δώσει την δυνατότητα να βρούμε τις συνθήκες που επικρατούν σε εκείνους τους εξω-ηλιακούς πλανήτες, καθώς επίσης και να βρει πλανήτες σε όλα τα στάδια της εξέλιξης τους, γύρω από τα άστρα τους. Έτσι μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματα που έχουμε για το πώς σχηματίζονται οι οι πλανήτες, πώς σχηματίστηκε το ηλιακό σύστημά μας και τι ποικιλία πλανητών υπάρχει στο διάστημα."

Υπογραφή της ζωής

Το πρώτο βήμα είναι να χτιστεί ένα επίγειο όργανο για να ερευνήσει τα αστέρια-στόχους με τη χρήση νέων τεχνικών.

Το φως τους θα αναλυθεί φασματικά για να βρεθούν μέσα σε αυτό οι υπογραφές του νερού ή του όζοντος.

Μέχρι το 2006, η ESA και το Ευρωπαϊκό Νότιο Παρατηρητήριο (Eso) θα χτίσουν το Genie (Ground-based European Nulling Interferometer) το Επίγειο Ευρωπαϊκό Συμβολόμετρο Μηδενισμού.

Αυτό το Genie θα λειτουργήσει παράλληλα μαζί με το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT), μια συλλογή τεσσάρων τηλεσκοπίων των 8 μέτρων στη Χιλή.

Το Genie θα δοκιμάσει την αρχή που είναι γνωστή σαν συμβολομετρία μηδενισμού - δηλαδή να συνδυάζει το σήμα από έναν αριθμό διαφορετικών τηλεσκοπίων κατά τέτοιο τρόπο ώστε το φως από το κεντρικό αστέρι να σβήνει.

Η θεωρία λέει ότι το φως από έναν πλανήτη, που ανακλά το φως από το γειτονικό του άστρο, είναι πολύ εξασθενημένο σε σχέση με το φως του άστρου. Άρα αν μπορέσουμε με την προηγούμενη τεχνική να κρύψουμε το φως του αστεριού, τότε θα είναι ευκολότερο να ανακαλύψουμε πλανήτες σε τροχιά γύρω από το αστέρι.

Υπάρχει κι άλλο ένα bonus. Αν συλλέξουμε φως από τον ίδιο τον πλανήτη, ο Δαρβίνος θα είναι σε θέση να ερευνήσει την ατμόσφαιρά του, ψάχνοντας για την παρουσία νερού, οξυγόνου και διοξειδίου του άνθρακα.

Η εύρεση και των τριών στοιχείων θα ήταν σαν να πετυχαίναμε jackpot, γιατί θα έδειχνε ότι κάποια μορφή βιολογικής ζωής είχε εξελιχθεί στον πλανήτη.

Για τώρα, εν τούτοις, η λεπτομερής ανάλυση του HD 172051 θα πρέπει να περιμένει. Αλλά αυτό το αστέρι, που μπορεί να βρεθεί στο Νότιο Ουρανό στον αστερισμό του Τοξότη, ήδη ξυπνά το ενδιαφέρον των αστρονόμων.

Ο καθηγητής Martin Barstow, του τμήματος φυσικής και αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο Leicester, στη Μεγάλη Βρετανία, λέει ότι αυτό το αστέρι είναι ενδιαφέρον επειδή είναι παρόμοιο με τον ήλιο μας και είναι και σχετικά κοντά.

"Για να ανιχνεύσουμε έναν πλανήτη σαν τη Γη, πρέπει να ψάξουμε τα κοντινά αστέρια," αναφέρει ο Barstow.

"Αλλά και για άστρα μοναχικά, που να μην ανήκουν δηλαδή σε διπλά συστήματα, όπως είναι ο ήλιος μας επειδή εκεί θεωρούμε ότι μπορούν τα πλανητικά συστήματα να έχουν ζωή."