Αστρονόμοι ανακάλυψαν δύο μικροσκοπικά φεγγάρια του Ουρανού

Από σελίδα του Hubble, 25 Σεπτεμβρίου 2003

Αστρονόμοι χρησιμοποιώντας το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble εξέτασαν τον πλανήτη Ουρανό, ο οποίος βρίσκεται σε απόσταση 2.8 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη, και εντόπισαν τους πιο μικρούς δορυφόρους που έχουν δει ποτέ. Οι δύο δορυφόροι, διαμέτρου 12 και 16 χιλιομέτρων, περιστρέφονται γύρω από τον Ουρανό σε πολύ πιο κοντινή απόσταση από ό,τι οι πέντε κυριότεροι δορυφόροι του, οι οποίοι έχουν μια διάμετρο πολλών εκατοντάδων χιλιομέτρων.

Τα δύο φεγγάρια είναι τόσο μικρά που δεν είχαν εντοπιστεί ούτε από το εξερευνητικό διαστημόπλοιο Voyager 2, το οποίο αφού πέρασε κοντά από τον αέριο γιγαντιαίο πλανήτη το 1986 ανακάλύψε 10 μικρούς δορυφόρους.

Τα πρόσφατα φεγγάρια που ανιχνεύτηκαν βρίσκονται σε τροχιά πολύ πιο κοντά στον πλανήτη από τους πέντε σημαντικούς δορυφόρους του Ουρανού. Οι εικόνες τους δε λήφθηκαν στις 25 Αυγούστου του 2003.

Οι δύο νέοι δορυφόροι είναι τα πρώτα εσωτερικά φεγγάρια του Ουρανού, που ανακαλύφθηκαν από ένα τηλεσκόπιο κοντά στη Γη εδώ και 50 χρόνια. Με αυτή την ανακάλυψη ο αριθμός των δορυφόρων του Ουρανού ανέρχεται σε 24.

Η Διεθνής Αστρονομική Ένωση (IAU) ανήγγειλε την ανακάλυψη αμέσως. Οι παρατηρήσεις του τηλεσκοπίου Hubble βοήθησαν επίσης τους αστρονόμους να επιβεβαιώσουν την ανακάλυψη ενός άλλου μικροσκοπικού φεγγαριού που είχε επισημανθεί αρχικά στις εικόνες του Voyager.

Τα πρόσφατα φεγγάρια ονομάστηκαν προσωρινά ως S/2003 U 1 και S/2003 U 2 έως ότου εγκριθούν τυπικά από την IUA. Το S/2003 U 1 είναι το μεγαλύτερο από τα δύο φεγγάρια μήκους 16 km και βρίσκεται 97.700 km μακριά από τον Ουρανό. Περιστρέφεται δε γύρω από το γιγαντιαίο πλανήτη σε 22 ώρες και 9 λεπτά.

Το μικρότερο φεγγάρι, S/2003 U 2, είναι μήκους 12 km, απέχει 74.800 km από τον Ουρανό και περιστρέφεται γύρω από τον πλανήτη σε 14 ώρες και 50 λεπτά. Το μικροσκοπικό φεγγάρι είναι μέρος ενός πυκνά συσσωρευμένου πεδίου από 11 άλλα φεγγάρια, που έχουν όλα ανακαλυφθεί από τις εικόνες που πάρθηκαν από το διαστημικό σκάφος Voyager.

Τα μεγαλύτερα φεγγάρια πρέπει να έλκουν βαρυτικά τα μικρότερα φεγγάρια, ενώ οι επιστήμονες προσπαθούν να καταλάβουν πώς τα φεγγάρια μπορούν να συνυπάρξουν το ένα με το άλλο.

Η μία σκέψη είναι ότι μερικά από τα φεγγάρια είναι νέα και σχηματίστηκαν μέσω των συγκρούσεων με τους κομήτες. Παραδείγματος χάριν, το τηλεσκόπιο Hubble επισήμανε δύο μικρά φεγγάρια που είναι σε τροχιά πολύ κοντά στο φεγγάρι Belinda. Το ένα από αυτά είναι το πρόσφατα ανιχνευμένο φεγγάρι, S/2003 U 2, το οποίο ταξιδεύει μέσα στην τροχιά του Belinda. Το άλλο, που ονομάζεται S/1986 U 10, βρέθηκε το 1999 από τον αστρονόμο Erich Karkoschka του Πανεπιστημίου της Αριζόνα, που αποκάλυψε το δορυφόρο στις εικόνες του Voyager. Αλλά η ανακάλυψη αυτή έπρεπε να επιβεβαιωθεί κι από ένα γήινο τηλεσκόπιο. Αυτή είναι η πρώτη φορά που αυτό το φεγγάρι φάνηκε από τότε που ο Voyager τράβηξε μια εικόνα του. Το S/1986 U 10 είναι 1.200 km μακριά από το Belinda.

Μάλιστα δε σχηματίστηκαν όλοι οι δορυφόροι του Ουρανού πριν 4 δισεκατομμύρια χρόνια, την εποχή δηλαδή που  σχηματίστηκε ο πλανήτης. Τα δύο μικρά φεγγάρια που είναι κοντά στο δορυφόρο Belinda, παραδείγματος χάριν, ήταν πιθανώς κάποτε μέρος του Belinda. Κόπηκαν όταν ένας κομήτης συνθλίφτηκε πάνω στο  Belinda.

Μέχρι το 1997, ο Ουρανός ήταν ο μόνος αέριος γιγαντιαίος πλανήτης στο ηλιακό σύστημα μας χωρίς οποιαδήποτε γνωστά μικρά φεγγάρια. Ο Ουρανός έχει 10 μεγάλα κανονικούς δορυφόρους σε τακτική τροχιακή κίνηση γύρω από τον πλανήτη, ενώ όλοι τους βρίσκονται πάνω στο ίδιο επίπεδο. Επίσης υπάρχουν άλλοι δέκα τέσσερις ακανόνιστοι δορυφόροι, συμπεριλαμβανομένου και των πρόσφατων, με εντελώς ιδιόρρυθμες τροχιές.

Με τα πρόσφατα φεγγάρια που ανακαλύφθηκαν, ανέβασαν σε 24 τους δορυφόρους του Ουρανού, πίσω από τον Δία (με 38 δορυφόρους) και τον Κρόνο (30 δορυφόρους). Φυσικά αποκλείονται τα εξωτερικά φεγγάρια που ταξιδεύουν σε επιμηκυμένες τροχιές και είναι πιθανώς αστεροειδείς που έχουν συλληφθεί από το βαρυτικό πεδίο. Ο Ουρανός κρατά το ρεκόρ για τους περισσότερους δορυφόρους με 18 στο εσωτερικό του σύστημα. Όλοι τους έχουν σχεδόν κυκλικές τροχιές. Ο Κρόνος είναι δεύτερος με 17.