Η ακτινοβολία προκαλεί μεταλλαγές στο DNA σε κατοίκους του Καζακστάν και Τσέρνομπιλ

Από σελίδα του Associated Press, 7 Φεβρουαρίου 2002

Η ακτινοβολία από τις δοκιμές της Σοβιετικής Ατομικής Βόμβας, προκάλεσε μεταλλαγές γονιδίων στις οικογένειες που ζούσαν στην περιοχή κοντά στο Kazakstan , σύμφωνα με μια νέα μελέτη, αλλά οι ερευνητές λένε ότι δεν είναι γνωστό εάν αυτές οι γενετικές αλλαγές προκάλεσαν δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων.

Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στις 10 Φεβρουαρίου στο επιστημονικό περιοδικό Science, δίνει νέα αποδεικτικά στοιχεία ότι η ακτινοβολία χαμηλής δόσης από την ατομική ραδιενεργό τέφρα των βομβών μπορεί να προκαλέσει γενετική μεταλλαγή, που μπορεί να περάσουν στη νέα γενεά, αλλά όμως αυτή η μελέτη δεν βρήκε οποιεσδήποτε συνέπειες στην υγεία,  από αυτές τις αλλαγές του DNA, λένε οι οι εμπειρογνώμονες.

Μια ομάδα ευρωπαϊκών ερευνητών που καθοδηγήθηκαν από τον Yuri E. Dubrova του Πανεπιστημίου Λέιτσεστερ πήρε δείγματα αίματος από 40 οικογένειες σε μια περιοχή του Kazakstan, όχι μακριά από την περιοχή Semipalatinsk, όπου η πρώην Σοβιετική Ένωση κατεύθηνε τις ατομικές δοκιμές των βομβών.

Για ένα συγκριτικό έλεγχο, οι ερευνητές πήραν δείγματα αίματος και από άλλες 28 οικογένειες σε περιοχή, γεωγραφικά παρόμοια, του Kazakstan που δεν είχε όμως εκτεθεί στην ακτινοβολία από τις δοκιμές αυτές.

Τα μέλη της πρώτης ομάδας που ελέγχθηκε και αυτά της δεύτερης ομάδας ελέγχου, αντιστοιχήθηκαν με το έτος γέννησης τους, επαγγέλματος τους και εθνότητά τους.

Οι ερευνητές έλεγξαν έπειτα το DNA των δύο ομάδων για στοιχεία μεταλλαγών που θα μπορούσαν να έχουν περάσει από τη  μια γενεά στην άλλη.

Για την γενεά που εκτέθηκε στην ακτινοβολία από τις δοκιμές βομβών το 1949, το 1951, το 1953 και το 1956, η μελέτη βρήκε ένα ποσοστό μεταλλαγής που ήταν περίπου 80 τοις εκατό υψηλότερο απ'ό,τι στην αντίστοιχη γενεά στην δεύτερη ομάδα ελέγχου.

Στα παιδιά της εκτεθειμένης παραγωγής, οι ερευνητές βρήκαν ένα ποσοστό μεταλλαγής 50 τοις εκατό μεγαλύτερο απ'ό,τι στην ομάδα που δεν είχε εκτεθεί στην ακτινοβολία.

Όλες οι μεταλλαγές βρέθηκαν σε αυτό που είναι γνωστό ως "σκουπίδια DNA", τα τμήματα του γενετικού υλικού που δεν έχουν καμία γνωστή λειτουργία.

"Αυτές είναι μεταλλαγές, αλλά όχι στα κρίσιμα γονίδια και δεν υπάρχει τίποτα που να μπορούμε να τις συσχετίσουμε με μια επίπτωση στην υγεία," είπε ο Δρ William F. Morgan, Διευθυντής του Ερευνητικού Εργαστηρίου Ογκολογίας και Ακτινοβολίας στο Πανεπιστήμιο της Μέρυλαντ στη Βαλτιμόρη.

Ο Morgan, που έκανε κριτική για λογαριασμό του περιοδικού Science, είπε ότι τα συμπεράσματα δίνουν νέα γνώση για το πώς η ακτινοβολία ιονισμού, όπως αυτή από μια ατομική βόμβα και τη ραδιενεργό τέφρα της, μπορεί να έχει επιπτώσεις στις διαδοχικές γενεές.

Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της γνώσης, για τέτοια αποτελέσματα της ακτινοβολίας, προέρχεται από τους επιζόντες των ατομικών βομβών που έπεσαν στην Ιαπωνία κατά τη διάρκεια του Β! Παγκόσμιου Πολέμου. Εκείνοι οι επιζόντες εκτέθηκαν σε μια ενιαία, μεγάλη δόση της ακτινοβολίας. Καμία κληρονομημένη μεταλλαγή δεν βρέθηκε σε εκείνη την Ιαπωνική ομάδα, λέει ο Morgan, αλλά ήταν σπάνιο πως και οι δύο γονείς, στους Ιαπωνικούς βομβαρδισμούς,  είχαν εκτεθεί εξίσου.

Στη νέα μελέτη, συνέχισε, "υπάρχουν ευρήματα, που δείχνουν ότι εάν εσείς ζείτε σε ένα μολυσμένο περιβάλλον και  εκτίθεστε συνεχώς σε αυτήν την ακτινοβολία, τότε θα αρχίζετε να βλέπετε αυτές τις αυξήσεις στις μεταλλαγές του DNA".

O Dubrova και οι συνάδελφοί του διαπίστωσαν ότι ο ρυθμός των μεταλλαγών μειώθηκε με το πέρασμα του χρόνου μόλις σταμάτησαν οι δοκιμές των βομβών. Είπαν ότι αυτό υποδείχθηκε από τη συνθήκη του 1963, που απαγορεύει τις υπέργειες δοκιμές πυρηνικών όπλων  και ήταν αποτελεσματικό στη μείωση του γενετικού κινδύνου, στον επηρεασθέντα πληθυσμό.

Ο Morgan είπε ότι τα συμπεράσματα είναι σύμφωνα και με ζωικές μελέτες, που έδειξαν ότι χαμηλού επιπέδου χρόνιας έκθεσης στην ακτινοβολία, όπως από τη ραδιενεργό τέφρα των δοκιμαστικών βομβών, μπορούν να προκαλέσουν κάποιες γενετικές μεταλλαγές που περνούν στην επόμενη γενεά.

Τέτοιες μεταλλαγές, είπε, μπορούν να επισημανθούν και στο σπέρμα όταν εκτεθεί σε ακτινοβολία, σε μια κρίσιμη φάση της ανάπτυξής του.

Οι μεταλλαγές που περνούν στην επόμενη γενεά δημιουργούνται "κυρίως στην αρσενική πλευρά" της αναπαραγωγής, είπε ο Morgan.

Το πυρηνικό ατύχημα του Τσέρνομπιλ

Σε μια πιό προηγούμενη μελέτη, ο Dubrova βρήκε παρόμοιες μεταλλαγές μεταξύ των οικογενειών που εκτέθηκαν στη ραδιενεργό τέφρα από το ατύχημα στις εγκαταστάσεις της πυρηνικής ενέργειας του 1986 στο Τσέρνομπιλ στην Ουκρανία. Περίπου 8.000 θάνατοι ανθρώπων στην Ουκρανία, τη Ρωσία και τη Λευκορωσία οφείλονται σε αυτό το  γεγονός.

Η μελέτη του Τσέρνομπιλ του Dubrova, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature, το 1996, διαπίστωσε ότι τα παιδιά των ατόμων που ζουν στη μολυσμένη περιοχή της Λευκορωσίας είχαν δύο φορές περισσότερες μεταλλαγές απ' ό,τι μια άλλη ομάδα σύγκρισης στη Μεγάλη Βρετανία.

Σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ, περισσότερα από επτά εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν ακόμη, 16 χρόνια μετά την έκρηξη στο πυρηνικό εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ. Η έκθεση επισημαίνει ότι είναι αναγκαία η διεθνής συνδρομή για την αποκατάστασή αυτών των πληγέντων.

Μάλιστα, όπως αναφέρει έρευνα που εκπονήθηκε το 2001, η ραδιενεργός μόλυνση από την έκρηξη στο εργοστάσιο, παραμένει κατά 23% στη Λευκορωσία, κατά 5% στην Ουκρανία και κατά 1,5% στη Ρωσία. Παρ΄ όλα αυτά, περίπου διακόσιες χιλιάδες άτομα επέστρεψαν στα σπίτια τους, που βρίσκονται μέσα στη ζώνη των 30 χιλιομέτρων που θεωρείται εξαιρετικά ραδιενεργή.