Άνθρακες τελικά ο θησαυρός στην επιφάνεια του πλανήτη Άρη;

Από σελίδα τoυ BBC και της NASA

Οι επιστήμονες της NASA έχουν αρχίσει να υποψιάζονται ότι τα 'κανάλια' αυτά στην επιφάνεια του Αρη πιθανόν να μην οφείλονται στη δραστηριότητα του νερού αλλά στο διοξείδιο του άνθρακα.

Συγκεκριμένα, ο Robert Haberle στο συνέδριο του Ames Research Center της NASA ανέφερε ότι οι κοιλάδες, που πιστευόταν ότι είχαν σχηματιστεί από τη διαβρωτική δράση του νερού, ίσως να σχηματίστηκαν από υγρό διοξείδιο του άνθρακα. Αν η ανακάλυψη αυτή ευσταθεί θα επηρεάσει σημαντικά τις μελλοντικές αποστολές στον κόκκινο πλανήτη.  Ο Haberle σημειώνει ότι, μετά τον αρχικό ενθουσιασμό, οι επιστήμονες συγκλίνουν στην άποψη ότι η θερμοκρασία στην επιφάνεια του Αρη είναι πάρα πολύ χαμηλή για την παρουσία νερού σε υγρή μορφή, ακόμα και στο υπέδαφος κάτω από συνθήκες τεράστιων πιέσεων.

Τον Ιούνιο του 2000 η NASA είχε ανακοινώσει πως ο δορυφόρος Mars Global Surveyor, που έχει τεθεί σε τροχιά γύρω από τον Αρη, τράβηξε φωτογραφίες που έδειχναν πως τα κανάλια του κόκκινου πλανήτη, είχαν διαβρωθεί από νερό που βρισκόταν βαθειά μέσα στο έδαφος του.

Οι μέχρι τότε έρευνες στον Αρη, είχαν δείξει ότι διαθέτει αρκετές σχετικά ποσότητες νερού τόσο στους τεράστιους παγετώνες που υπάρχουν στους πόλους του, όσο και κάτω από την επιφάνεια του πλανήτη. Παρατηρήθηκαν επίσης και μεγάλες κοίτες αρχαίων ποταμών καθώς και άλλες ενδείξεις που οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι στο απώτατο παρελθόν υπήρξαν μεγάλες ποσότητες νερού, σε υγρή μορφή, στην επιφάνεια του πλανήτη.
Το νερό όμως αυτό πιστεύεται πως κοιλούσε δισσεκατομμύρια χρόνια πριν. Οι σύγχρονες έρευνες όμως μέσω δορυφόρων έδειχναν ότι δεν υπάρχει επιφανεικό νερό στον 'Αρη και όλες οι αναλύσεις του εδάφους του πλανήτη που έγιναν από τις διαστημοσυσκευές Viking I & II καθώς και από την συσκευή Mars Pathfinder για την ανεύρεση στοιχειωδών μορφών ζωής δεν απέφεραν καρπούς.

Ο πλανήτης 'Aρης τελικά φαινόταν ότι είναι άνυδρος και αφιλόξενος. Στις 22 Ιουνίου του 2000, οι επιστήμονες της NASA Dr Michael Malin και Dr Kenneth Edgett ανακοίνωσαν πως με βάση τα στοιχεία που έλαβαν από τον Mars Global Surveyor, διέκριναν πάνω από εκατό διώρυγες και ξηροπόταμους οι οποίοι προεκλήθησαν από την ταχύτατη διάβρωση μεγάλων ποσοτήτων νερού.
Η παντελής απουσία κρατήρων σε αυτούς τους γεωλογικούς σχηματισμούς, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι δημιουργήθηκαν πρόσφατα, δηλαδή εδώ και ένα εκατομμύριο χρόνια και πιθανότατα δημιουργούνται ακόμη.
Τέλος εξήγησαν πως το γεγονός ότι στις  φωτογραφίες υπήρχαν εσοχές φανερώνει ότι η επιφάνεια αυτή είχε διαβρωθεί πρόσφατα από υδρορροές ή από ανέμους ή από ολισθήσεις εδάφους.  Ο χρόνος που έγινε ή διάβρωση μπορεί να είναι πριν από μερικά χρόνια ή και δεκαετίες πριν.

Είναι γνωστό ότι στον Άρη, λόγω των καιρικών συνθηκών (ξηρασία και πολύ χαμηλές θερμοκρασίες) το νερό σε υγρή μορφή δεν μπορεί να υπάρξει ελεύθερο. Γιατί μόλις εξέρχεται από το έδαφος αρχίζει να βράζει, να εξατμίζεται και να παγώνει. Και τα τρία φαινόμενα ταυτόχρονα συνυπάρχουν.
Στον Άρη, δεν μπορούμε να δούμε το νερό, αλλά την ύπαρξη του την συμπεραίνουμε από τις διαβρώσεις στο έδαφος.Εντούτοις, σε βάθος μέχρι και 700 μέτρων κάτω από την επιφάνεια, η πίεση του υπερκείμενου φλοιού είναι αρκετά μεγάλη με αποτέλεσμα την απόψυξη του διοξειδίου του άνθρακα και τη δημιουργία των επιφανειακών αυτών αυλακιών.
Η φυσική διαδικασία που προκάλεσε, και πιθανόν προκαλεί, το λιώσιμο των πάγων στο εσωτερικό του φλοιού του Άρη και την εκρροή του νερού στην επιφάνεια, δεν είναι ακόμη πλήρως γνωστή. Οι Malin και Edgett πιστεύουν ότι κάθε ξεροπόταμος αντιπροσωπεύει και μια παγωμένη υπόγεια λιμνούλα στο εσωτερικό του φλοιού του πλανήτη, το νερό της οποίας βρίσκει διέξοδο στις πλαγιές κάποιου κρατήρα όπου διαμορφώνονται διαφορετικές πιέσεις, ενώ ο Μ. Carr υποστηρίζει ότι υπάρχουν ασταθείς κρυσταλλικές δομές αποτελούμενες από νερό και παγωμένο διοξίδειο του άνθρακα, οι οποίες περιστασιακά διαλύονται επιτρέποντας έτσι στο νερό να ρεύσει και να διαμορφώσει τα παρατηρούμενα μορφολογικά χαρακτηριστικά.

Για να εξαχθούν όμως τελικά συμπεράσματα, απαιτούνται πρόσθετες παρατηρήσεις και διεξοδικές αναλύσεις οι οποίες και θα δώσουν την τελική εικόνα. Φαίνεται πάντως ότι έχουμε να μάθουμε πολλά ακόμη για τον μηστηριώδη πλανήτη 'Αρη.

Δείτε και τα σχετικά άρθρα

• Νερό μπορεί να κυλάει στην επιφάνεια του Άρη

• Ενδείξεις για νερό στον Άρη