Μήπως κτύπησε κομήτης τη Γη πριν 12.000 χρόνια;

Πηγή: Scientific American, 2 Ιανουαρίου 2009

Νανοδιαμάντια που βρέθηκαν σε όλη τη Βόρεια Αμερική δείχνουν ότι σημαντική αλλαγή του κλίματος θα μπορούσε να είχε προκληθεί από κτύπημα μετεορίτη.

Μια ζώνη πλάτους 40 εκατοστών από σκούρο ίζημα που αποκαλύφθηκε στην περιοχή Murray Spring της Αριζόνας, μπορεί να φανερώνει μια κοσμική σύγκρουση ή μια έκρηξη αρχίζοντας έτσι μια περίοδο παγκόσμιας ψύξης αλλά και μια μαζική εξαφάνιση ειδών στη Βόρεια Αμερική.

Πριν, περίπου, 12.900 χρόνια εμφανίστηκε ξαφνικά μια τεράστια παγκόσμια ψύξη συγχρόνως με την εξαφάνιση περίπου 35 διαφορετικών ειδών θηλαστικών, συμπεριλαμβανομένων και των μαμούθ, τα σπαθόδοντα αιλουροειδή, οι καμήλες και οι τεράστιοι βραδύποδες που ζούσαν μέχρι τότε στη Βόρειο Αμερική. Μαζί δε ήρθε και το τέλος του πολιτισμού των προϊστορικών βορειοαμερικανών Clovis.

Τα ωστικά κύματα και η θερμότητα από τις εκρήξεις ψηλά στην ατμόσφαιρα φαίνεται ότι έλιωσαν το κάλυμμα πάγου της Γροιλανδίας και ανέβασαν απότομα τη στάθμη της θάλασσας. Όμως η κυριότερη αιτία της καταστροφής ήταν η σκόνη από τις εκρήξεις, η οποία παρέμεινε μετέωρη στην ατμόσφαιρα για χρόνια, έκρυψε τον ήλιο και τύλιξε τον πλανήτη στην παγωνιά για περισσότερο από μια χιλιετία.

Για το γεγονός αυτό έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες για το απότομο τέλος τους, που κυμαίνονται από την απότομη αλλαγή του κλίματος έως το υπερβολικό κυνήγι μόλις οι άνθρωποι αφέθηκαν ελεύθεροι στις ερημιές της Βορείου Αμερικής.

Όμως τώρα τα νανοδιαμάντια που βρέθηκαν στα ιζήματα από εκείνη την περίοδο προσφέρουν μια εναλλακτική λύση: να συνέβηκε μια τεράστια έκρηξη ή εκρήξεις από ένα θραύσμα ενός κομήτη, παρόμοια ή και ακόμη μεγαλύτερη από το γεγονός Tunguska του 1908 στη Σιβηρία.

Σε ιζήματα από έξι τοποθεσίες από όλη τη Βόρεια Αμερική - μεταξύ των οποίων στην Αριζόνα, Οκλαχόμα, Μανιτόμπα Αλμπέρτα, Μίτσιγκαν κλπ - βρέθηκαν τέτοια μικροσκοπικά διαμάντια, που βρίσκονται μόνο σε ιζήματα που εκτίθενται σε ακραίες θερμοκρασίες και πιέσεις, όπως αυτές που προέρχονται από μια έκρηξη ή συγκρούσεις με κομήτες, σύμφωνα με μια νέα έρευνα που δημοσιεύεται στο Science.

Η ανακάλυψη αυτή τελικά υποστηρίζει μια πρωτοποριακή θεωρία που βγήκε πέρυσι ότι κάποιο είδος κοσμικής σύγκρουσης ή συγκρούσεις - από τμήματα ενός κατακερματισμένου κομήτη που διαλύθηκε στην ατμόσφαιρα και έπεσαν σαν βροχή στους ωκεανούς - προκάλεσε μια περίοδο ψύξης περισσότερο από 1300 χρόνια στο βόρειο ημισφαίριο, γνωστή σαν τη Νεώτερη Δρυάς (η Δρυάς είναι ένα αλπικό λουλούδι), για την άφθονη γύρη των αλπικών λουλουδιών που βρέθηκε κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Η περίοδος της ψύξης διέκοψε μια παρατεταμένη θέρμανση μετά από μια εποχή παγετώνων, η οποία προβλέπεται από τις ελαφρές μεταβολές στην τροχιά της Γης (γνωστοί ως κύκλοι Milankovitch), που συνεχίζεται έως και σήμερα. Και αυτό είναι μια ανεξήγητη ανωμαλία στα αρχεία του κλίματος.

Όμως, μια σειρά από θραύσματα που προέρχονται από την έκρηξη ενός κομήτη πάνω από τη Βόρεια Αμερική θα μπορούσε να εξηγήσει ένα στρώμα του εδάφους, αμέσως πριν από την ψύξη και που περιέχει ασυνήθιστα υψηλά επίπεδα ιριδίου - ένα στοιχείο πολύ πιο κοινό σε κοσμικά σώματα, όπως είναι οι μετεωρίτες, από ό,τι στον φλοιό της Γης. Αν συνδυαστεί αυτό με το γεγονός ότι αυτό το στρώμα παρουσιάζεται λίγο πριν από την εξαφάνιση τουλάχιστον 35 μεγάλων θηλαστικών, συμπεριλαμβανομένων και των μαμούθ, τότε όλα αυτά είναι βάσιμες ενδείξεις για ένα κοσμικό γεγονός.

"Είναι ένας κομήτης; Είναι ένας ανθρακούχος χονδρίτης; Ήταν κατακερματισμένος; Είχε εστιάσει ένα σημείο; Με βάση την κατανομή των διαμαντιών, το σίγουρο είναι πως ήταν μεγάλης κλίμακας." λέει ο αρχαιολόγος Doug Kennett, ένας από τους συγγραφείς της μελέτης. 

Προκαταρκτικές έρευνες πολύ πιο μακριά - Ευρώπη, Ασία και Νότια Αμερική - έχουν αποκαλύψει παρόμοια ορυκτά και ιζήματα της ίδιας εποχής, αναφέρει ο Kennett, ενώ μια έρευνα δική του στην Καλιφόρνια αποκαλύπτει μια μαζική πυρκαγιά, ακολουθούμενη από διάβρωση και μια συνολική αλλαγή της χλωρίδας της περιοχής.

"Θα μπορούσε να γίνει πάνω από τον πάγο ή πάνω από τον ωκεανό", λέει, εξηγώντας γιατί δεν βρέθηκε κανένας κρατήρας μέχρι σήμερα. "Οι άμεσες επιπτώσεις της σύγκρουσης στο έδαφος περιλαμβάνουν υψηλές θερμοκρασίες και πιέσεις προκαλώντας σημαντικές αλλαγές στην βλάστηση και καίγοντας τα δέντρα."

Και αυτό θα προκάλεσε την αλλαγή του κλίματος Η Νεότερη Δρυάς είναι μια παρόμοια εποχή με εκείνη που προκλήθηκε από την πτώση ενός αστεροειδή, και προκάλεσε τη μαζική εξαφάνιση των δεινοσαύρων πριν 65 εκατομμύρια χρόνια. "Αυτό είναι ένα γεγονός που συνέβη σε μία ημέρα," σημειώνει ο Kennett. "Θα πάμε να ψάξουμε σε αρχεία του κλίματος, αρχαιολογικά και παλαιοντολογικά αρχεία για να διερευνήσουμε τις επιπτώσεις του".