Δηλητηριώδη αέρια από τις εκρήξεις των ηφαιστείων υπεύθυνα για τις μεγαλύτερες μαζικές εξαφανίσεις στον κόσμο

Πηγή: Imperial College, 3 Δεκεμβρίου 2005

Μια έρευνα, που δημοσιεύεται στo περιοδικό Geology, αποκαλύπτει ζωτικής σημασίας ενδείξεις για τη μαζική εξαφάνιση των ειδών στο τέλος της Πέρμιαν περιόδου, πριν 250 εκατομμύρια χρόνια, όταν στη Γη κυριαρχούσαν ερπετά - σαν θηλαστικά - γνωστά ως συναψίδες.

Η ΓΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΠΕΡΜΙΑΝ-ΤΡΙΑΔΙΚΗΣ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗΣ

Pangea supercontinent

  • Η μεγαλύτερη μαζική εξαφάνιση των ειδών έγινε πριν περίπου 250 εκατ. χρόνια.

  • Περίπου το 95% των θαλάσσιων οργανισμών και τα 3/4 των χερσαίων οικογενειών στην Πανγαία υπερήπειρο εξαφανίστηκαν.

  • Τους βράχους του τέλους της Πέρμιαν εποχής μπορεί κάποιος να τους δει σήμερα στην Κίνα, Ιταλία και Πακιστάν.

  • Κύριοι υπεύθυνοι για την εξαφάνιση θεωρούνται οι διακυμάνσεις της θαλάσσιας στάθμης, η ηφαιστειακή δραστηριότητα, οι πτώσεις αντικειμένων από το διάστημα και η τήξη του παγωμένου μεθανίου  στα θαλάσσια ιζήματα.

Προηγουμένως πολλοί επιστήμονες είχαν σκεφτεί ότι κάποιος αστεροειδής που κτύπησε τη Γη ή μια απελευθέρωση μεθανίου από τα βάθη της θάλασσας είχε προκαλέσει την μαζική εξάλειψη, η οποία εξαφάνισε περισσότερα από τα δύο τρίτα των ερπετών και αμφίβιων οικογενειών.

Εντούτοις, η ανάλυση ενός μοναδικού συνόλου μορίων που βρέθηκαν σε βράχους και που λήφθηκαν από τους Δολομίτες στην Ιταλία, έχει επιτρέψει στους επιστήμονες να καταλάβουν καλύτερα το τι συνέβη τότε πραγματικά. Τα μόρια αυτά είναι τα υπολείμματα πολυσακχαριτών, μεγάλων δομών - με βάση τη ζάχαρη - στα φυτά και στο χώμα, και διηγούνται την ιστορία της μαζικής εξάλειψης.

Τα μόρια αυτά χρονολογούνται στην ίδια εποχή που έγινε μια σημαντική ηφαιστειακή έκρηξη, που προκάλεσε το πιο μεγάλο ξέσπασμα της βασαλτικής λάβας που έγινε ποτέ, εκεί που σήμερα είναι τα απέραντα τοπία στη Σιβηρία.

Οι ερευνητές θεωρούν ότι τα ηφαιστειακά αέρια από την έκρηξη, που θα είχε μειώσει το στρώμα του γήινου προστατευτικού όζοντος και θα είχε κάνει όξινο το έδαφος και τη θάλασσα, σκότωσαν όλη τη βλάστηση. Αυτό σημαίνει ότι το χώμα δεν μπόρεσε να διατηρηθεί πλέον και έφυγε με το νερό των ποταμών στους περιβάλλοντες ωκεανούς.

Η χημεία των βράχων αυτών αποκαλύπτει ότι αν και τα μόρια των σακχάρων βρέθηκαν στα θαλάσσια ιζήματα, αυτά προήλθαν από το έδαφος. Έτσι υποστηρίζεται η θεωρία ότι η τεράστια εδαφολογική διάβρωση των εδαφών ανάγκασε το χώμα να καταλήξει στη θάλασσα.

Εν συνεχεία τα εδαφολογικά υλικά στους ωκεανούς θα είχαν εμποδίσει το φως να εισέλθει στη θάλασσα  καθώς και το οξυγόνο. Η ανάλυση της χημείας του βράχου προτείνει ότι μετά από την εδαφολογική κρίση στο χερσαίο έδαφος, το θαλάσσιο οικοσύστημα ενέδωσε στις πιέσεις της περιβαλλοντικής αλλαγής και γι αυτό υποχώρησε η ωκεάνεια ζωή, ολοκληρώνοντας έτσι την παγκόσμια καταστροφή.

Ο Δρ Mark Sephton, από το τμήμα του Αυτοκρατορικού Κολεγίου του Λονδίνου και επικεφαλής συντάκτης της έρευνας ανέφερε: "Η αιτία της Πέρμιαν εξαφάνισης των ειδών είναι ιδιαίτερα αμφισβητούμενη. Δείχνουμε ότι το επίγειο οικοσύστημα ήταν το πρώτο που υπέφερε. Η ευρεία φύση του γεγονότος αυτού σε όλη την υδρόγειο υπονοεί ότι προκλήθηκε από κάτι στην ατμόσφαιρα. Το μοναδικό χημικό στοιχείο που δείχνει ότι συνέβη κάτι πολύ γρήγορο και καταστροφικό στο έδαφος".

Ο Henk Visscher του πανεπιστημίου της Ουτρέχτης, επίσης μέλος της ερευνητικής ομάδας, σχολίασε: "Η τότε εδαφολογική κρίση, παρόμοια με τη" νεκρή ζώνη" που εμφανίζεται σήμερα στον κόλπο του Μεξικού, θα μπορούσε να έχει προκαλέσει μια παγκόσμια επέκταση των περιοχών σε χαμηλή περιεκτικότητα του οξυγόνου στα ρηχά θαλάσσια νερά. Έτσι αυτό που άρχισε στο έδαφος, τελείωσε στη θάλασσα. Φαίνεται ότι δεν υπήρχε καμία τοποθεσία πάνω στη Γη που να κρυφτεί τη στιγμή του μεγάλου θανάτου".

Ο Δρ Sephton θεωρεί ότι τα παθήματα μπορούν να γίνουν μαθήματα στην σημερινή εποχή από την προσκληθείσα καταστροφή στο τέλος της Πέρμιαν εξαφάνισης: "Η υποβάθμιση του εδάφους είναι ένα επιδεινούμενο παγκόσμιο πρόβλημα εξ αιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας και η εδαφολογική διάβρωση έχει προκαλέσει την απώλεια του ενός τρίτου του καλλιεργήσιμου εδάφους κατά τη διάρκεια των τελευταίων σαράντα ετών. Το 35% του γήινου εδάφους είναι τώρα χωρίς χώμα. Ο προσδιορισμός της φύσης της εδαφολογικής κρίσης στο τέλος της Πέρμιαν Περιόδου μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε τι μας περιμένει τα προσεχή χρόνια".

Η έρευνα διεξήχθη από μια διεθνή ομάδα επιστημόνων από το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ολλανδία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. 

Δείτε και τα σχετικά άρθρα
Μεγάλη εξαφάνιση ήρθε σταδιακά
Οι μαζικές εξαφανίσεις των ειδών πάνω στη Γη κατά τον Παλαιοζωϊκό - Μεσοζωϊκό αιώνα
Το μεγάλο θανατικό Η σύγκρουση της Γης με ένα αστεροειδή