Πώς 'η ανατροφοδότηση' μπορεί να μειώσει την ικανότητα της Γης να αποβάλλει τα αέρια του θερμοκηπίου

Πηγή: Ιndependent, Νοεμβρίου 2004

Λόγω των τελευταίων ανακοινώσεων για την πρόσφατη άνοδο στο ρυθμό συσσώρευσης του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, υποχρεούμαστε να διώξουμε τις σημερινές αισιόδοξες προβλέψεις μας για το μελλοντικό κλίμα. Και να ξανασκεφτούμε πώς θα μεταβάλλουμε την άκρως ανησυχητική τάση της θετικής ανατροφοδότησης της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου.

Η ανατροφοδότηση συμβαίνει όταν ένα μέρος της εξόδου μιας διαδικασίας ή ενός συστήματος επιστρέφει στην είσοδο και αυτό επιδρά στο φαινόμενο. Η αρνητική ανατροφοδότηση τείνει να καταστείλει την αρχική διαδικασία (αυτό που συμβαίνει με τη ρυθμιστική βαλβίδα σε μια ατμομηχανή).

Η θετική ανατροφοδότηση, αφ' ετέρου, με την οποία ενισχύεται ολόκληρη τη διαδικασία σε ένα ορισμένο χρονικό διάστημα γίνεται ανεξέλεγκτη.

Ο φόβος των επιστημόνων του κλίματος είναι ότι ακριβώς μια τέτοια θετική ανατροφοδότηση μπορεί να εμφανιστεί στην παγκόσμια θέρμανση, κατά την οποία η ίδια η θέρμανση επισπεύδει τις αλλαγές στα γήινα φυσικά συστήματα, εν συνεχεία αυτές προκαλούν μια πρόσθετη θέρμανση. Και η οποία προκαλεί ακολούθως κι άλλες μεταβολές κ.ο.κ., με μια ασταμάτητη επιτάχυνση του φαινομένου.

Αυτός ο φόβος δικαιολογείται επειδή τα αρχεία του κλίματος, που συλλέγονται από τους πυρήνες βαθιά μέσα στον πολικό πάγο, δείχνουν ότι αυτό έχει συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν: στα προηγούμενα επεισόδια της θέρμανσης στο τέλος των παγετωνικών εποχών έχουν δημιουργηθεί πράγματι ανεξέλεγκτες καταστάσεις, με τεράστιες ανόδους της θερμοκρασίας. Άνοδος τουλάχιστον 10 βαθμούς Κελσίου μέσα σε 50 χρόνια.

Υπάρχουν διάφορες πιθανές παγκόσμιες ανατροφοδοτήσεις της θέρμανσης, αλλά ο σημαντικότερος φόβος που συνδέεται με το τρέχον άλμα των επιπέδων του CO₂ είναι ότι η ικανότητα των δασών και των ωκεανών να αφαιρέσουν μεγάλα ποσά από την ατμόσφαιρα του CO₂ , μπορεί να μειωθεί.

Από τα 6,7 δισεκατομμύρια τόνων του CO₂ που οι άνθρωποι ελευθερώνουν στην ατμόσφαιρα κάθε χρόνο από  την καύση του άνθρακα, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου,  μόνο περίπου το 58% παραμένει εκεί.

Τα υπόλοιπα 42% απορροφώνται στον γήινο κύκλο του άνθρακα - μερικά ποσά από τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης και μερικά από τους ωκεανούς, στους οποίους διαλύεται το CO₂.

Για αρκετές βιολογικές και χημικές αιτίες και οι δύο διαδικασίες μπορούν να επιβραδυνθούν σε έναν θερμαινόμενο κόσμο, αφήνοντας ακόμη περισσότερο CO₂ στην ατμόσφαιρα.

Και ο φόβος των επιστημόνων είναι ότι μια τέτοια διαδικασία μπορεί ήδη να έχει αρχίσει.  Και το συμπέρασμα αυτό βγαίνει από την πρόσφατη άνοδο στο ρυθμό της ατμοσφαιρικής συσσώρευσης του CO₂, που παρουσιάζεται στα στοιχεία του Mauna Loa.

Τα προηγούμενα 50 χρόνια, που ο ρυθμός αύξησης ήταν ανάλογος προς τη σταθερή αύξηση της παγκόσμιας κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων, αυτό ήταν αναμενόμενο.

Σε αυτήν την περίοδο βλέπαμε σε κάποιες χρονιές να παρουσιάζεται μια απότομη άνοδος του CO₂ της ατμόσφαιρας, πάνω από το ποσοστό ανόδου της κατανάλωσης των ορυκτών καυσίμων.

Αλλά όλες αυτές οι απότομες αυξήσεις του CO₂  της ατμόσφαιρας - εκτός όμως από την τελευταία - μπορούν να εξηγηθούν από το γεγονός ότι εμφανίστηκαν στην ίδια χρονιά που εμφανίστηκε ένα Ελ Νίνιο (El Niño). Στο Ελ Νίνιο γίνεται διάσπαση του ατμοσφαιρικού-ωκεάνιου συστήματος στον τροπικό Ειρηνικό, αλλάζοντας έτσι τα καιρικά χαρακτηριστικά σε όλη την υδρόγειο, κατά τέτοιο τρόπο έτσι ώστε ο κύκλος του άνθρακα να απορροφά λιγότερο CO₂.

Το πιο άσχημο στην υπόθεση μας είναι ότι η πιο πρόσφατη αιχμή δεν συμπίπτει με κανένα φαινόμενο Ελ Νίνιο, και ούτε υπάρχει κανένα ξαφνικό τεράστιο άλμα στις εκπομπές του CO₂ στην υδρόγειο για να την εξηγήσει. Η εξήγηση, επομένως, είναι ότι  μπορεί να αντιπροσωπεύει τις αρχές μιας θετικής ανατροφοδότησης - ή όπως αναφέρει ο Δρ Charles Keeling: "Η αρχή μιας φυσικής διαδικασίας πρωτοφανούς στην ιστορία".

ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΑΠΟ ΤΗ ΧΑΒΑΗ

Ένα άτομο και ένα βουνό είναι τα δύο βασικά στοιχεία στην ιστορία της παγκόσμιας αφύπνισης σχετικά με την απειλή της  παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου.

Το άτομο αυτό είναι ο αμερικανικός φυσικός, Charles Keeling, και το βουνό είναι το Mauna Loa, ένα σβησμένο ηφαίστειο σε ύψος 3.300 μέτρων στο Μεγάλο Νησί της Χαβάης.

Το 1957 - όταν ήταν 30 ετών και μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Καλιφόρνιας - ο Δρ Keeling προσκλήθηκε από έναν από τους καθηγητές του στο MIT να μετρήσει την περιεκτικότητα σε CO₂ της ατμόσφαιρας, ως τμήμα του Διεθνούς Γεωφυσικού Έτους.

Το Mauna Loa, όπου η αμερικανική μετεωρολογική υπηρεσία είχε ένα παρατηρητήριο, ήταν ιδανικό, δεδομένου ότι ήταν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από οποιοδήποτε σημαντικό τμήμα της γης και η ρύπανση εκεί ήταν η ελάχιστη δυνατή.

Το 1958, ο Δρ Keeling και η ομάδα του διαπίστωσαν ότι το CO₂ στον αέρα είχε ένα επίπεδο 315 μέρη ανά εκατομμύριο (PPM), όχι σημαντικά επάνω από το φυσικό επίπεδο "υποβάθρου" πριν από τη βιομηχανική επανάσταση, που υπολογιζόταν περίπου 280 ppm. Αλλά εν τω μεταξύ η ανελέητη αύξηση της καύσης των ορυκτών καυσίμων έφερε μια εξίσου ανελέητη άνοδο στο επίπεδο του CO₂ . Τώρα βρίσκεται στο επίπεδο των 376ppm.