Οι παγετώνες στην Ανταρκτική συνεχώς μειώνονται

Από το ABC News, 23 Σεπτεμβρίου 2004

Οι πάγοι στην Ανταρκτική λιώνουν ταχύτατα και γλιστρούν προς τη θάλασσα προειδοποιούν οι επιστήμονες. Την ραγδαία και άκρως ανησυχητική αύξηση στον ρυθμό που λιώνουν οι πάγοι της Ανταρκτικής παρατηρούν εδώ και τρία χρόνια αμερικανοί επιστήμονες.

Τα αποτελέσματα δύο ξεχωριστών ερευνών, της NASA και ειδικών ερευνητών του κλίματος, που δόθηκαν πριν λίγες μέρες στη δημοσιότητα δείχνουν με απόλυτο τρόπο  τις καταστροφικές επιπτώσεις που έχει η αλλαγή των κλιματολογικών συνθηκών του πλανήτη στον Νότιο πόλο της Γης, καθώς σε μερικές περιοχές της Ανταρκτικής, η ταχύτητα που λιώνουν τα παγετωνικά καλύμματα έχει αυξηθεί μέχρι και 8 φορές!

Οι μελέτες παρουσιάζουν ότι τα παγετωνικά καλύμματα ρέουν προς τη θάλασσα Weddell της Ανταρκτικής, τα οποία ελευθερώνονται από το παγόβουνο Larsen B που έσπασε το 2002. Και οι Αμερικανοί επιστήμονες πιστεύουν ότι η αύξηση στον ρυθμό που λιώνουν οι πάγοι της περιοχής οφείλεται στην κατάρρευση αυτού του γιγάντιου παγόβουνου της Χερσονήσου Larsen Β.

Αυτή ακριβώς τη συνέπεια επιβεβαιώνουν τώρα οι δύο έρευνες της NASA, η οποία χρησιμοποίησε δορυφορική φωτογράφηση για να χαρτογραφήσει τη ροή των τα παγετωνικών καλυμμάτων της περιοχής. Οι επιστήμονες συνέκριναν φωτογραφίες πέντε παγετώνων που είχαν ληφθεί το 2000, πριν από την κατάρρευση του Larsen, και το 2003, μετά την αποκόλλησή του και υπολόγισαν την ταχύτητα της ροής τους. Τατα παγετωνικά καλύμματα Χεκτόρια, Γκριν και Έβανς ταξίδευαν οκτώ φορές ταχύτερα το 2003 από ό,τι το 2000, ενώ οι παγετώνες Τζόρουμ και Κρέιν είχαν διπλάσια ταχύτητα στις αρχές του 2003 και τριπλάσια στο τέλος του περασμένου έτους.

Και τα πέντε αυτά τα παγετωνικά καλύμματα ήταν μεταξύ εκείνων που η έξοδός τους προς τη θάλασσα ήταν μπλοκαρισμένη από τον παγετώνα Larsen. Οι δύο έρευνες δείχνουν ότι υπάρχει σημαντική σχέση ανάμεσα στις κλιματικές μεταβολές, την αποκόλληση των παγετώνων και τους ρυθμούς με τους οποίους οι πάγοι της Ανταρκτικής μεταφέρονται στη θάλασσα. Αυτό σημαίνει ότι, καθώς οι θερμοκρασίες γύρω από την ήπειρο ανέρχονται, οι πάγοι μεταφέρονται στη θάλασσα σε ολοένα και ταχύτερους ρυθμούς.

Γράφοντας στο περιοδικό Geophysical Research Letters, οι ερευνητές λένε ότι οι δορυφορικές μετρήσεις τους δείχνουν ότι η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη μπορεί να οδηγήσει στη γρήγορη άνοδο της στάθμης της θάλασσας.

Οι ομάδες, που ανήκουν στο Εργαστήριο Αεριοπροώθησης της NASA στην Πασαντένα, το Εθνικό Κέντρο Στοιχείων Πάγου στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο και το Κέντρο Διαστημικών Πτήσεων Goddard της NASA στο Μέρυλαντ, ανέφεραν ότι τα συμπεράσματα τους αποδεικνύουν, επίσης, ότι τα παγόβουνα συγκρατούν τους παγετώνες από το να πέσουν στη θάλασσα.

Είναι δε γνωστό ότι πολλές ομάδες ερευνητών παρακολουθούν στενά τις παγωμένες τοποθεσίες της Ανταρκτικής που λειώνουν αργά αλλά σταθερά.

Τα μεγάλα παγόβουνα στην Ανταρκτική χερσόνησο διασπάστηκαν το 1995 και το 2002 ως αποτέλεσμα της θέρμανσης του κλίματος. Όμως αυτά τα επιπλέοντα παγόβουνα δεν είχαν μέχρι τώρα καμιά επίπτωση στη στάθμη της θάλασσας καθώς έλειωναν.

Αλλά τα παγετωνικά καλύμματα είναι μια άλλη ιστορία. Στηρίζονται στο έδαφος και όταν γλιστρούν στο νερό έχουν επιπτώσεις αμέσως στη στάθμη της θάλασσας.

Δεν ήταν όμως ξεκάθαρο στους ερευνητές αν η απώλεια του παγόβουνου Larsen Β θα είχε επιπτώσεις στους κοντινούς παγετώνες. Η αποκόλληση του παγετώνα αυτού, πάχους 220 μέτρων, δεν είχε επιπτώσεις στη στάθμη της θάλασσας, καθώς επέπλεε ήδη στον ωκεανό. Όμως, οι ειδικοί είχαν προβλέψει από τότε ότι αυτός ο παγετώνας, που λειτουργούσε σαν φρένο για τους εσωτερικούς παγετώνες, θα τους απελευθέρωνε, με συνέπεια την άνοδο της στάθμης των θαλασσών λόγω της τήξης των πάγων.

Αλλά σύντομα μετά από την κατάρρευσή του Larsen Β, οι ερευνητές είδαν τους κοντινούς παγετώνες να λιώνουν μέχρι και οκτώ φορές γρηγορότερα από πριν.

"Ο καθένας μας ήξερε ότι  η Ανταρκτική θα επηρεαζόταν γρήγορα στη θέρμανση του κλίματος", είπε ο ο ελληνικής καταγωγής Δρ Θεόδωρος Σκάμπος, από το  Πανεπιστήμιο του Κολοράντο και εμπειρογνώμονας στους παγετώνες, που εργάστηκε σε μια μελέτη.

"Σε περίπτωση που υπάρχει έστω και ένας άνθρωπος στη Γη που διερωτάται ακόμα αν η υπερθέρμανση του πλανήτη επηρεάζει το κλίμα της Ανταρκτικής, σήμερα μπορούμε με βεβαιότητα να του απαντήσουμε καταφατικά. Έχουμε δει 240 χιλιόμετρα ακτογραμμών να αλλάζουν δραματικά μόνο σε 15 χρόνια".

Η περιοχή που επηρεάστηκε είναι στη πιο βόρεια άκρη της Ανταρκτικής, ακριβώς Νότια της Χιλής και της Αργεντινής.

Οι θερμοκρασίες σε εκείνο το μέρος έχουν αυξηθεί κατά 2.5°C στα προηγούμενα 60 χρόνια, γρηγορότερα από σχεδόν οποιαδήποτε περιοχή στον κόσμο.

Ενώ στα προηγούμενα 30 χρόνια για παράδειγμα, τα παγόβουνα στην περιοχή έχουν μειωθεί κατά 13.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

"Η περιοχή Larsen μπορεί να εξεταστεί σαν ένα πείραμα σε μια μικρή έκταση, ένα μικροσκοπικό πείραμα, δείχνοντας το πώς η θέρμανση μπορεί να λιώσει τα παγόβουνα, και το πόσο γρήγορα μπορεί να συμβεί αυτό", λέει ο Σκάμπος. Και συνεχίζει: "Η διαδικασία αυτή, προχωράει γρηγορότερα από όσο αναμέναμε".

Αλλά δεν μπορεί όλο το φαινόμενο της τήξης του πάγου στην Ανταρκτική να θεωρηθεί σαν ένα "μικροσκοπικό πείραμα".

Το παγόβουνο του Ross, παραδείγματος χάριν, είναι η κύρια έξοδος για το Παγόβουνο της Δυτικής Ανταρκτικής, με αρκετούς μεγάλους παγετώνες που θα μπορούσαν, εάν έλειωναν εντελώς, να αυξήσουν τη στάθμη της θάλασσας κατά 5 μέτρα.

"Ενώ οι συνέπειες αυτής της περιοχής είναι μικρές έναντι άλλων περιοχών της Ανταρκτικής, είναι μια προειδοποίηση για αυτό που θα συμβεί όταν τα μεγάλα παγόβουνα αρχίζουν να θερμαίνονται", συνεχίζει ο Σκάμπος.

"Τα πολύ μεγαλύτερα παγόβουνα σε άλλα μέρη της Ανταρκτικής θα μπορούσαν να έχουν τα πολύ μεγαλύτερα αποτελέσματα στο ποσοστό ανόδου σταθμών θάλασσας."

Η επιστημονική κοινότητα πλέον προσανατολίζεται στον απολογισμό του φαινομένου, στη μέτρηση δηλαδή της ανόδου της θαλάσσιας στάθμης, που προκαλείται από το λιώσιμο των πάγων.

Η Χερσόνησος της Ανταρκτικής στην οποία επικεντρώθηκαν οι πρόσφατες έρευνες αποτελεί την τρίτη περιοχή του πλανήτη με τη μεγαλύτερη αύξηση θερμοκρασίας. Κατά τα τελευταία 50 χρόνια, στη συγκεκριμένη περιοχή που βρίσκεται απέναντι από η Γη του Πυρός της Νότιας Αμερικής, η θερμοκρασία έχει ανέβει κατά 2,5 βαθμούς Κελσίου.

Το Λιώσιμο των Πάγων

	Ο θερμότερος αέρας των ακτών και του νερού έχουν επιταχύνει το λιώσιμο των παγόβουνων της Ανταρκτικής και φυσικά αυξάνεται η ροή των πάγων στη θάλασσα. Κατά μήκος της Χερσονήσου της Ανταρκτικής και των ακτών της Θάλασσας Amundsen, η ροή των παγετώνων προς τη θάλασσα έχει επιταχυνθεί μετά τη διάσπαση των παγόβουνων.
	Πριν τη θέρμανση Η ροή του παγετωνικού καλύμματος προς τη θάλασσα μπλοκάρεται μερικώς από το παγόβουνο, που επιπλέει στον ωκεανό και προσαρτάται στην υφαλοκρηπίδα
	Η θέρμανση επιταχύνει την κίνηση του πάγου. Η ροή του πάγου αυξάνεται όταν το νερό ενεργεί σαν 'λάδι' κατά την κίνηση του προς την υφαλοκρηπίδα. Επίσης, εξασθενεί και το παγόβουνο.
	Η διάλυση του παγόβουνου Η απώλεια του παγόβουνου επιτρέπει στον πάγο να κυλάει πιο ελεύθερα προς τη θάλασσα.

Η αλλαγή του παγκόσμιου κλίματος

Προς το παρόν, η πιο ακριβής γνώση μας αναφορικά με την ευαισθησία του κλίματος βασίζεται σε δεδομένα από την ιστορία του πλανήτη μας, και τα στοιχεία αυτά αποκαλύπτουν ότι μικρές δυνάμεις, εφόσον επενεργούν επί μακρά διαστήματα, μπορούν να προκαλέσουν μεγάλες κλιματικές αλλαγές.

Ανθρωπογενείς δυνάμεις, ειδικότερα αυτές που αυξάνουν τα αέρια θερμοκηπίου, την αιθάλη και διάφορα άλλα μικρά σωματίδια, ξεπερνούν τώρα πια τις φυσικές δυνάμεις, οπότε ο πλανήτης μας έχει αρχίσει να θερμαίνεται, με ρυθμό μάλιστα που προβλέπεται από κλιματικά μοντέλα.

Η σταθερότητα των μεγάλων παγετωνικών καλυμμάτων της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής και η ανάγκη διατήρησης και προστασίας των ακτογραμμών παγκοσμίως θέτουν ένα κατώτερο όριο στην έκταση του φαινομένου της παγκόσμιας θέρμανσης —όριο το οποίο θα συνιστά επικίνδυνη ανθρωπογενή παρέμβαση στο κλίμα.

Η ανάσχεση της παγκόσμιας θέρμανσης απαιτεί επείγουσα διεθνή συνεργασία άνευ προηγουμένου, οι απαιτούμενες ενέργειες όμως είναι εφαρμόσιμες και θα επιφέρουν επιπρόσθετα οφέλη στην ανθρώπινη υγεία, τη γεωργία και το περιβάλλον.

Για περισσότερες πληροφορίες ψάξτε στις σχετικές ιστοσελίδες για την Παγκόσμια Θέρμανση και την Ανταρκτική