Επιστήμονες βρίσκουν γιατί η ακτινοβολία προκαλεί καρκίνο

Από το BBC, Αύγουστος 2004

Οι επιστήμονες βρίσκονται κοντά στο να ανακαλύψουν γιατί η ακτινοβολία προκαλεί καρκίνο. Έχουν προσδιορίσει ένα μόριο που εμφανίζεται να διαδραματίζει έναν κρίσιμο ρόλο στην προστασία των κυττάρων από την ακτινοβολία.

Αυτή η ανακάλυψη θα μπορούσε να βοηθήσει τους επιστήμονες να καταλάβουν με ποιο τρόπο η τυχαία ή η σκόπιμη έκθεση στην ακτινοβολία μετά από μια πυρηνική επίθεση ή μια "βρώμικη βόμβα", θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις πάνω στα κύτταρα.

Θα μπορούσε επίσης να έχει επιπτώσεις και στη θεραπεία του καρκίνου, λένε οι βρετανοί ερευνητές, επειδή η αδρανοποίηση του μορίου αυτού με φάρμακα στην περιοχή των καρκινικών κυττάρων, θα μπορεί να τα κάνει πιο ευαίσθητα στα αποτελέσματα της ακτινοθεραπείας.  Δηλαδή, να νεκρωθούν τα άρρωστα κύτταρα πιο γρήγορα.

Η έκθεση των ανθρώπινων κυττάρων στην ακτινοβολία αναγκάζει τον οργανισμό να ξεκινήσει ένα σύστημα απόκρισης έκτακτης ανάγκης, το οποίο επισκευάζει τα αλλοιωμένα γονίδια ή σκοτώνει τα κύτταρα που έχουν υποστεί μια ανεπανόρθωτη καταστροφή.

Αυτό το σύστημα είναι η βασική γραμμή άμυνας του οργανισμού ενάντια στην εξάπλωση του καρκίνου.

Ανυπεράσπιστος

Η έρευνα διεξήχθη από επιστήμονες στο Ερευνητικό Ίδρυμα για τον Καρκίνο της Βρετανίας στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ.

Οι επιστήμονες καλλιέργησαν κύτταρα στο εργαστήριο και ύστερα μελέτησαν τα αποτελέσματα της έκθεσης τους στην ακτινοβολία.

Ανακαλύφθηκε έτσι ότι ένα πρωτεϊνικό μόριο, που ονομάζεται MDC1, διαδραμάτισε έναν βασικό ρόλο στο να βοηθήσει τα κύτταρα να ανιχνεύσουν και να αποκατασταθεί η καταστροφή λόγω της ακτινοβολίας.

Εάν το μόριο εμποδιστεί να λειτουργήσει, τα κύτταρα δεν ήταν πλέον ικανά να αμυνθούν μπρος την καταστρεπτική ακτινοβολία. Κι αυτό τα κάνει ευαίσθητα στο να αναπτυχθεί μια σειρά γενετικών λαθών.

Το μόριο MDC1 συνεργάζεται μαζί με άλλα μόρια για να ανιχνεύσουν την καταστροφή στο DNA και να εμποδίσουν τα κύτταρα από το διαιρεθούν μέχρι τα γονίδιά τους επισκευαστούν.

Όταν εκτεθούν τα κύτταρα στην ακτινοβολία, το μόριο MDC1 βοηθά τα άλλα μόρια στο να οδηγηθούν σε ορισμένες θέσεις μέσα στο DNA,  εκεί όπου έχει εμφανιστεί η ζημία, δίνοντας την έναρξη στη διαδικασία επισκευής.

Η θεραπεία με ακτινοβολία εκμεταλλεύεται τα καταστρεπτικά αποτελέσματα της ακτινοβολίας, για να προκαλέσει έτσι την πλήρη βλάβη του DNA των καρκινικών κυττάρων.

Εάν εμποδιστεί τότε η λειτουργία του MDC1, θα μπορούσε να κάνει τη θεραπεία  ακόμα αποτελεσματικότερη, λένε οι ερευνητές.

Μείωση του κινδύνου

Ο καθηγητής Steve Jackson, που ήταν επικεφαλής στην έρευνα, ανέφερε: "Το μόριο που έχουμε ανακαλύψει φαίνεται να διαδραματίζει έναν κρίσιμο ρόλο στην αναγνώριση της γενετικής βλάβης και τη ρύθμιση στην αλληλουχία αυτών των γεγονότων που θα οδηγήσουν στην επισκευή του.

"Βοηθώντας το μόριο αυτό τα κύτταρα να επιδιορθώσουν τη βλάβη λόγω της ακτινοβολίας, σκεπτόμαστε ότι ενεργεί σαν το βασικό κλειδί ενάντια στην ανάπτυξη του καρκίνου."

Και πρόσθεσε: "Είναι σημαντική η κατανόηση του τι συμβαίνει μέσα στα κύτταρά μας όταν σφυροκοπούνται με ακτινοβολία για πολλούς λόγους, ειδικά για την πρόβλεψη των αποτελεσμάτων της καρκινικής ακτινοθεραπείας.

"Επιπλέον, μπορεί να μας δείξει πώς μπορούν να περιοριστούν τα αποτελέσματα της ακτινοβολίας μετά από μια πιθανή πυρηνική επίθεση.

"Μερικά άτομα μπορούν να είναι από τη φύση τους ανθεκτικότερα στη ραδιενέργεια από κάποια άλλα, έτσι η μελέτη αυτών των ανθρώπων θα μπορούσε να μας δώσει σημαντικές πληροφορίες για τους τρόπους μείωσης του κινδύνου του καρκίνου από τη ραδιενεργό έκθεση".

Και συνέχισε: "Υπάρχει η δυνατότητα να βελτιωθεί η ακτινοθεραπεία με την αδρανοποίηση αυτού του μορίου, αφήνοντας τα καρκινικά κύτταρα να είναι πιο ευαίσθητα στην ακτινοβολία.

"Προς το παρόν, ερευνάμε πόση ποσότητα από το νέο μόριο βρίσκεται μέσα στους όγκους, έτσι ώστε να μπορούμε να δούμε εάν οι διαφορές στα επίπεδα του MDC1 μπορούν να επηρεάσουν την κλινική έκβαση".

Ο Sir Paul Nurse, επικεφαλής στο Ερευνητικό Κέντρο του Καρκίνου, ανέφερε τα εξής: "Οι οργανισμοί μας βομβαρδίζονται συνεχώς από την ραδιενεργό ακτινοβολία υποβάθρου, αλλά στην αρχική φάση της ζωής, τα κύτταρα με διάφορα θεμελιώδη συστήματα προσπαθούσαν να προστατευθούν από τα καταστρεπτικά αποτελέσματά της.

"Μελετώντας αυτά τα θεμελιώδη συστήματα μπορούμε να κατανοήσουμε πλήρως πώς μπορεί η ακτινοβολία να προκαλέσει καρκίνο, το γιατί μερικοί άνθρωποι είναι περισσότερο επιρρεπείς στο να αρρωστήσουν από κάποιους άλλους και προ πάντων πώς μπορούμε να σκοτώσουμε τα καρκινικά κύτταρα αποτελεσματικότερα.

"Η έρευνα αυτή είναι μια σημαντική πρόοδος και ελπίζουμε ότι θα έχει πραγματικές κλινικές εφαρμογές."

Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature.

Δείτε και τα σχετικά άρθρα
Τα χαμηλά επίπεδα της ακτινοβολίας δεν είναι επικίνδυνα
Ενδιαφέρουσες ιστοσελίδες
Clearer picture of radiation effects
Home