Το ρόβερ Opportunity διαπιστώνει ότι το νερό στον Άρη έμεινε αιώνες

Από το NewScientist, Ιούλιος 2004

Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Razorback θα μπορούσαν να έχουν σχηματιστεί όταν διαπέρασε υγρό από μέσα του

Το νερό στην επιφάνεια του Άρη διατηρήθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα κι όχι μόνο για λίγα χρόνια αλλά για αιώνες, προτείνουν νέα συμπεράσματα που βγήκαν από τα στοιχεία που συνέλεξε το ρόβερ Opportunity της NASA.

Μέσα σε μερικές εβδομάδες από την προσεδάφιση του στον Άρη τον Ιανουάριο του 2004, το Opportunity αποκάλυψε αυτό που ήταν στην κορυφή της λίστας αναζήτησης των δίδυμων ρόβερ: ότι κάποτε υπήρχε υγρό νερό στην επιφάνεια του Άρη. Αλλά τα στοιχεία απέδειξαν ότι δεν έγινε σε μια μόνο περίοδο - δεν ήταν δηλαδή ένα μοναδικό στον χρόνο γεγονός.

Η νέα ανακάλυψη, που δόθηκε στη δημοσιότητα από το Εργαστήριο Αεριοπροώθησης της NASA, τα όρια σημαντικά πιο πίσω, στα γεωλογικά χρονοδιαγράμματα.

Αφού κινήθηκε αρκετά μέτρα προς τα κάτω, στο  μεγάλο κρατήρα Endurance, το Opportunity βρήκε ένα ειδικό σχηματισμό στους βράχους του Άρη, που ο Jack Farmer του πανεπιστημίου της Αριζόνα τον ονόμασε ράχη σαν ξυράφι (razorback). Ο σχηματισμός αυτός αποτελείται από μια μυτερή ράχη - μια γραμμή - λεπτών, οδοντωτών κάθετων πλακών κολλημένων στην άκρη μιας επίπεδης περιοχής βραχώδους υποστρώματος.

Η ομάδα υποψιάζεται ότι η μυτερή ράχη προέρχεται από ένα παλιό στρώμα βράχου που σχηματίστηκε όταν έσπασαν τα προηγούμενα βραχώδη στρώματα. Εν συνεχεία κάποια ποσότητα νερού - με διαλυμένα διάφορα υλικά - πέρασε τις ρωγμές αφήνοντας πίσω του αποθέσεις υλικών, δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο φλέβες με κλαστικά υλικά. Εκείνες οι αποθέσεις έκαναν το βράχο σκληρότερο από το περιβάλλον υλικό, και καθώς ο βράχος διαβρώθηκε αρκετά άφησε πίσω του αυτήν την πιο σκληρή μυτερή ράχη. Τα κλαστικά υλικά, λέει ο Farmer, μπορεί να είχαν δημιουργηθεί από τη σύγκρουση που έφτιαξε τον κρατήρα.

Κρύσταλλοι άλατος

Ο περιβάλλων βράχος είναι το ίδιο στρώμα του βράχου που το Opportunity μελέτησε μετά την άφιξή του στον Άρη, πρώτα σε έναν μικροσκοπικό κρατήρα, που ονομάστηκε Eagle, αλλά και τον Ιούνιο σε ένα πολύ μεγαλύτερο κρατήρα, τον Endurance

Και στους δύο τόπους, οι στρωσιγενείς βράχοι έδωσαν πολλά στοιχεία - ασυνήθιστα μεταλλεύματα, υπολείμματα που έμειναν από διαλυμένους κρυστάλλους άλατος και σφαιρίδια αιματίτη - που δείχνουν ότι κάποτε έρεε εκεί υγρό νερό. Και στην περιοχή Endurance, αυτά τα στοιχεία για το υγρό νερό περιέχονται σε πέντε διαδοχικά γεωλογικά στρώματα, και σε διαφορετικές χρονικές περιόδους.

Αλλά το νέο στοιχείο που βρέθηκε, η 'ράχη σαν ξυράφι'  δημιουργεί νέα δεδομένα. Ο σχηματισμός ενός τέτοιου υλικού απαιτεί υγρό νερό, και μάλιστα με περισσότερη διάρκεια από αυτή στην οποία σχηματίστηκαν τα στρώματα του θαλάσσιου ιζήματος. Γιατί  έπρεπε να υπήρχε άφθονος χρόνος για να σχηματιστούν οι αιχμηρές ρωγμές.

Η πραγματική χρονική διάρκεια που υπήρχε νερό δεν έχει υπολογιστεί ακόμα, αλλά δείχνει ότι ήταν αρκετά μεγάλη. Έτσι ενισχύονται οι πιθανότητες να μπορούσε να είχε εξελιχθεί ζωή στον Άρη. Η υπεύθυνη επιστημονική ομάδα θα αναλύσει σε λίγες μέρες αυτή την περίεργη ράχη με τα αιχμηρά άκρα, με τους φασματογράφους του ρόβερ.

Μειωμένο ηλιακό φως

Εν τω μεταξύ, δημιουργήθηκε μεγάλος ενθουσιασμός και στην άλλη πλευρά του Άρη, που βρίσκεται το δίδυμο ρόβερ. Το Spirit που βρίσκεται στην άκρη ενός λόφου, του West Spur στην περιοχή Columbia Hills, και ενώ προετοιμάζεται να ανέβει προς τα πάνω βρήκε ένα στρώμα βράχου - που ποτέ πριν δεν είχε φανεί στον κρατήρα Gusev από το Spirit.

"Εύρηκα! Το έχουμε βρει", αναφώνησε ο Matt Golombek της NASA. "Το Spirit έχει κάτω από τις ρόδες του ένα ειδικό στρώμα κοιτάσματος, που ενδιαφέρει  άμεσα τους γεωλόγους". Μελετώντας το πρέπει να αποκαλύψει τη γεωλογική ιστορία της περιοχής του κρατήρα Gusev.

Και τα δύο ρόβερ είναι στην πιο, επιστημονικά, ενδιαφέρουσα φάση τους, αν και τα δύο περιορίζονται από το ελαττωμένο φως του ήλιου.  Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να πέφτουν κατακόρυφα οι θερμοκρασίες καθώς φτάνουμε στην καρδιά του χειμώνα το Σεπτέμβριο. Και τα δύο ρόβερ παραμένουν υγιή, παρά ένα εμπόδιο που έχει μια ρόδα στο Spirit, έχοντας διπλασιαστεί ο χρόνος της προϋπολογισθείσας διάρκειας τους - των 90 ημερών.