Έκκληση σε όλο τον κόσμο για την παρατήρηση εξωηλιακών πλανητών

Από σελίδα του NewScientist, 29 Σεπτεμβρίου 2002

Οι επαγγελματίες αστρονόμοι καλούν τους ερασιτέχνες σε όλο τον κόσμο να τους βοηθήσουν ώστε να μαζέψουν πολύτιμες πληροφορίες για τους πλανήτες που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τα απόμακρα αστέρια.

Οι αστρονόμοι χρειάζονται τις παρατηρήσεις των αστεριών για να υπογράψουν ένα πρόγραμμα που λέγεται TransitSearch, ώστε να ξεκινήσουν για την ανακάλυψη πλανητών, που περνούν μεταξύ της Γης και των γονικών αστεριών τους. Οι περισσότεροι από τους 100 εξωηλιακούς πλανήτες που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα, έχουν ανιχνευθεί από τις ταλαντεύσεις που προκαλούν στις τροχιές των αστεριών τους.

Αλλά μπορείτε να πάρετε τόσες πολλές πληροφορίες για έναν πλανήτη χρησιμοποιώντας μόνο αυτήν την μέθοδο. Εάν περνά άμεσα μεταξύ της Γης και του γονικού αστεριού του, εντούτοις, οι αστρονόμοι μπορούν να μελετήσουν με ποιο τρόπο το φως του αστεριού εξασθενίζει κατά τη διάρκεια της διέλευσης.

Μέχρι τώρα, οι αστρονόμοι ξέρουν για μόνο ένα αστέρι, το περίφημο HD 209458, με έναν πλανήτη σε τροχιά που περνά μπροστά από αυτόν κατ' αυτό τον τρόπο. Οι παρατηρήσεις στη συνέχεια έδωσαν λεπτομέρειες για τη μάζα και την πυκνότητα του πλανήτη, καθώς επίσης και τη σύνθεση και την ατμόσφαιρά του.

"Ήμαστε σε θέση να κάνουμε φανταστική επιστήμη από αυτήν περίπτωση, αλλά πρέπει σίγουρα να βρούμε περισσότερες διελεύσεις πλανητών", λέει η Debra Fischer, μια κυνηγός πλανητών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Μπέρκλεϋ. Οι άλλες διελεύσεις είναι πιθανές να βρεθούν μεταξύ των άλλων 99 πλανητών, προσθέτει. "Αλλά οι επαγγελματίες αστρονόμοι δεν έχουν αρκετό χρόνο στα τηλεσκόπια ώστε να παρακολουθήσουν όλους αυτούς".

Ερασιτεχνικός εξοπλισμός

Το TransitSearch ιδρύθηκε από τους Tim Castellano του Ερευνητικού Κέντρου της NASA AMES και Greg Laughlin του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στη Santa Cruz, αφότου άκουσαν ότι ο Φιλανδός ερασιτέχνης αστρονόμος Arto Oksanen είχε χαρτογραφήσει το πέρασμα του πλανήτη από το αστέρι HD 209458 χρησιμοποιώντας ένα ερασιτεχνικό εξοπλισμό.

Χιλιάδες ερασιτέχνες σε όλο τον κόσμο έχουν παρόμοιους εξοπλισμούς, έτσι οι Castellano και Laughlin αναρωτιόνται εάν αυτοί θα μπορούσαν να το πετύχουν με την εμπειρία που έχουν. Αφού επανέλαβαν αυτή την παρατήρηση με ένα απλό εμπορικό τηλεσκόπιο των 8 ιντσών, άρχισαν να στρατολογούν ερασιτέχνες στην Καλιφόρνια αυτό το καλοκαίρι.

Ψάχνουν για ερασιτέχνες σε όλο τον κόσμο για να παρακολουθήσουν τα αστέρια, που ήταν ήδη γνωστά ότι έχουν πλανήτες που βρίσκονται σε τροχιά. Έτσι έχουν δημοσιεύσει έναν κατάλογο των αστεριών στόχων και των προβλεφθέντων χρόνων διέλευσης στην ιστοσελίδα τους: www.transitsearch.org .

"Αυτό μπορεί να μην είναι τόσο συναρπαστικό όσο η ανακάλυψη των νέων πλανητών, αλλά μπορεί να κάνει μια μεγαλύτερη επιστημονική ανακάλυψη στο μέλλον", λέει ο Castellano.

Το ένα πλεονέκτημα των παρατηρητών σε όλο τον κόσμο, σημειώνει ο Laughlin, είναι ότι "είναι πάντα μεσάνυχτα κάπου". Όταν είναι νεφελώδης μια περιοχή, οι συνθήκες μπορεί να είναι καλύτερες σε μια άλλη. Και εάν δύο τηλεσκόπια καταγράφουν το ίδιο γεγονός, οι παρατηρήσεις κερδίζουν περισσότερη εμπιστοσύνη.

Οι συνεργασίες μεταξύ των επαγγελματιών και ερασιτεχνιών αστρονόμων δεν είναι καινούργιες, αλλά αυξάνονται λόγω του μειωμένου κόστους, του υψηλής ποιότητας εξοπλισμού και τώρα προσιτού, πολλών ερασιτεχνών. Ο Ron Bissinger, ένας Καλιφορνέζος ερασιτέχνης, επισήμανε τις διελεύσεις του αστεριού HD 209458 με έναν εξοπλισμό, αξίας μόνο 2000 €,  ενός τηλεσκοπίου 4-ιντσών.

Μέθοδος Doppler

Αυτή τη στιγμή, όλοι οι επιβεβαιωμένοι εξωηλιακοί πλανήτες που βρίσκονται σε τροχιά, όπως η Γη στον ήλιο μας, στη γαλαξιακή γειτονιά μας, έχουν ανακαλυφθεί χρησιμοποιώντας την τεχνική  της ακτινικής ταχύτητας Doppler (βλέπετε στην ιστοσελίδα  www.exoplanets.org για τον τρέχοντα κατάλογο των εξωηλιακών πλανητών και μια εξήγηση για την τεχνική Doppler).

Η μέθοδος Doppler μπορεί να καθορίσει την κλίση μιας πλανητικής τροχιάς σε ευθεία γραμμή όπως βλέπουμε από τη Γη. Επομένως, κάθε πλανήτης που ανακαλύπτεται με τη μέθοδο Doppler έχει μια πιθανότητα μεταβολής, η οποία εξαρτάται κυρίως από την τροχιακή περίοδο του πλανήτη. Οι πλανήτες με μικρή περίοδο έχουν σχετικά υψηλές πιθανότητες διέλευσης, οι μακράς περιόδου πλανήτες έχουν χαμηλές πιθανότητες διέλευσης.

Το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 2002 είναι η εναρκτήρια εποχή για την transitsearch.org. Αυτήν την περίοδο συγκεντρώνουν την προσπάθεια τους σε έξι αστέρια που φέρουν πλανήτες και είναι τώρα ορατά από το βόρειο ημισφαίριο. Τα εξής αστέρια : HD217107 , HD195019 , HD37124 , HD38529 , HD68988 , και GJ876 .