Το σημερινό τοπίο στη θεωρία χορδών
Μέρος 4ο - Η θεωρία χορδών εν συντομία

Άρθρο αφιέρωμα (εξ αιτίας της έναρξης λειτουργίας του νέου επιταχυντή στο CERN), Ιούλιος 2008

1o μέρος, 2o μέρος, 3o μέρος, 4o μέρος

Η θεωρία χορδών με μια ματιά:

  • Η θεωρία χορδών υπονοεί ότι τα "στοιχειώδη σωματίδια" είναι απλά εκφάνσεις μιας πιο θεμελιώδους κατάστασης της Φύσης που περιγράφονται από μονοδιάστατες (1D) χορδές μήκους 10-35 μέτρα.

  • Η θεωρία εμφανίστηκε το 1968 και επιχείρησε να περιγράψει την ισχυρή πυρηνική δύναμη, αλλά σύντομα φάνηκε ότι μπορούσε να γίνει μια πιθανή «θεωρία των πάντων» που θα μπορούσε να ενοποιήσει τη βαρύτητα με τις άλλες τρεις δυνάμεις στη φύση.

  • Η θεωρία χορδών είναι ένα πλαίσιο που περιγράφει όλες τις θεμελιώδεις αλληλεπιδράσεις με τη βοήθεια της τάσης των χορδών, αλλά αυτή η κομψή εικόνα ισχύει μόνο σε ένα κόσμο δέκα διαστάσεων (10D) που είναι υπερσυμμετρικός.

  • Για να μας περιγράψουν τον ασύμμετρα Κόσμο των τεσσάρων διαστάσεων, οι ερευνητές προσπαθούν να βρουν τρόπους να "συμπαγοποιήσουν" τις επιπλέον διαστάσεις και να σπάσουν την υπερσυμμετρία - που οδηγεί σε ένα τεράστιο "τοπίο" τουλάχιστον 10500 λύσεων.

  • Με αντιφατικό τρόπο, ορισμένοι ερευνητές επικαλέστηκαν την ανθρωπική αρχή για να ερμηνεύσουν το τεράστιο "τοπίο" της θεωρίας χορδών, όμως άλλοι επιμένουν για κάποιο είδος Αρχής της δυναμικής επιλογής ανάμεσα σε αυτές τις 10500 λύσεις.

  • Από το 1995 οι ερευνητές γνώριζαν ότι η θεωρία χορδών είναι στην πραγματικότητα μια θεωρία για αντικείμενα των πολύ υψηλών διαστάσεων, που ονομάζεται βράνες, οι οποίες προάγουν βαθιές μαθηματικές συνδέσεις που ονομάζεται δυαδικότητες.

  • Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτές οι δυαδικότητες κάνουν τη θεωρία χορδών ισοδύναμη με την κβαντική θεωρία πεδίου, και δείχνουν ότι η θεωρία χορδών έχει μια μοναδική διαμόρφωση 11 διαστάσεων που λέγεται Μ-θεωρία.

  • Παρόλο που δεν έχει κάνει μέχρι τώρα μια σαφή πρόβλεψη τι μπορεί να αποκλείσει, η θεωρία χορδών πρόσφερε στους φυσικούς μια καλύτερη κατανόηση των μαύρων οπών και δίνει ένα αναλυτικό εργαλείο για τη μελέτη μιας ακραίας κατάστασης της ύλης, που ονομάζεται πλάσμα κουάρκ-γκλουονίων.

  • Αποδεικτικά στοιχεία για τη θεωρία χορδών μπορούν επίσης να ανακαλυφθούν στον Μεγάλο Επιταχυντή Συγκρουόμενων Αδρονίων στο CERN, με τη μορφή νέων σωματιδίων, ενώ κοσμολογικά δεδομένα δίνουν κι άλλες διόδους για την δοκιμασία της θεωρίας χορδών.

  • Η θεωρία χορδών θεωρείται ότι είναι η καλύτερη θεωρία της κβαντικής βαρύτητας, και γι αυτό θα μπορούσε ώστε να απαντηθούν οι ερωτήσεις που δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν άλλες θεωρίες, όπως η φύση της μοναδικότητας του Big Bang

Χρονολογικός πίνακας της θεωρίας χορδών

1968
 

Ο Gabriele Veneziano ανακαλύπτει πως η "βήτα συνάρτηση" του Euler (που μετρούσε ήδη 200 χρόνια ζωής) ήταν ικανή να εξηγήσει πολλά δεδομένα της ισχυρής δύναμης, που είχαν συγκεντρωθεί σε πολλά πειράματα μέτρησης των πλατών σκέδασης διαφόρων αδρονίων.

1970
 

Οι Leonard Susskind, Yoichiro Nambu και Holger Neilsen ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο ταυτοποιούν τα πλάτη του Veneziano σε λύσεις μιας κβαντομηχανικής θεωρίας μποζονικών χορδών της μιας διάστασης. 

1971
 

Ο Claud Lovelace αναγνωρίζει ότι η θεωρία χορδών απαιτεί την ύπαρξη 26 διαστάσεων; οι Yuri Gol'fand και Eugeny Likhtman ανακαλύπτουν υπερσυμμετρία σε 4 διαστάσεις; οι John Schwarz, André Neveu και Pierre Ramond αναγνωρίζουν πως η θεωρία χορδών απαιτεί υπερσυμμετρία για να προσαρμόσει τα φερμιόνια καθώς επίσης και τα μποζόνια Ο Gerard 't Hooft δείχνει ότι η ηλεκτρασθενής ενοποίηση που προτάθηκε από τον Steven Weinberg το 1967 είναι "επανακανονικοποίησιμη", καθιστώντας κατά συνέπεια τις θεωρίες βαθμίδας φυσικά βιώσιμες.

1973
 

Οι Julius Wess και Bruno Zumino αναπτύσσουν θεωρίες υπερσυμμετρικές κβαντικές θεωρίες πεδίου. Οι David Gross, Frank Wilczek και David Politzer ανακαλύπτουν ασυμπτωτική ελευθερία κι έτσι ιδρύουν την κβαντική χρωμοδυναμική QCD, που μαζί με την ηλεκτρασθενή θεωρία φτιάχνουν το Στάνταρτ Μοντέλο. 

1974
 

Οι Schwarz και Joel Scherk (και, ανεξάρτητα, ο Tamiaki Yoneya) αναγνωρίζουν ότι η θεωρία χορδών περιέχει βαρυτόνια, και προτείνουν ένα ενοποιημένο πλαίσιο της κβαντομηχανικής και της γενικής σχετικότητας. Οι Sheldon Glashow και Howard Georgi προτείνουν τη Μεγάλη Ενοποίηση του Στάνταρτ Μοντέλου των δυνάμεων μέσω της ομάδας συμμετρίας SU (5).

 

1976
 

Ο Stephen Hawking ισχυρίζεται πως η κβαντική μηχανική παραβιάζεται κατά την διάρκεια του σχηματισμού και της αποσύνθεσης της μαύρης τρύπας. Οι μαθηματικοί αποκαλύπτουν τις πολλαπλότητες (διαστήματα) Calabi–Yau.

1978
 

Οι Eugène Cremmer, Bernard Julia και Scherk κατασκευάζουν υπερβαρύτητα 11D που ενσωματώνει υπερσυμμετρία στην Γενική Σχετικότητα

1981
 

Οι Schwarz και Michael Green διτυπώνουν την θεωρία υπερχορδών Τύπου I; οι Georgi και Σάββας Δημόπουλος προτείνουν τις υπερσυμμετρικές επεκτάσεις του Στάνταρτ Μοντέλου.

1982
 

Οι Green και Schwarz αναπτύσσουν την θεωρία υπερχορδών Τύπου II; ενώ ο Andrei Linde και άλλοι εφευρίσκουν τη σύγχρονη πληθωριστική θεωρία από την οποία προκύπτει το πολυσύμπαν

1983
 

Η ανακάλυψη των μποζονίων W και Z στο CERN σφραγίζει μια δεκαετία επιτυχιών του Καθιερωμένου Μοντέλου. Οι Ed Witten και Luis Alvarez-Gaumé δείχνουν ότι οι ανωμαλίες βαθμίδας ακυρώνονται στην θεωρία υπερχορδών Τύπου IIB.

1984
 

Οι Green και Schwarz δείχνουν ότι οι ανωμαλίες στην θεωρία Τύπου I ακυρώνονται αν η θεωρία είναι 10 διαστάσεων (10D) και έχει είτε SO(32) ή E8 × E8 συμμετρία βαθμίδας. Ανακαλύπτεται η δυαδικότητα T.

1985
 

Οι Gross, Jeff Harvey, Ryan Rohm και Emil Martinec κατασκευάζουν την ετερωτική θεωρία χορδών Οι Philip Candelas, Andrew Strominger, Gary Horowitz και Witten βρίσκουν έναν τρόπο για να συμπαγοποιήσουν τις πρόσθετες διαστάσεις χρησιμοποιώντας διαστήματα Calabi–Yau.

1987
 

Ο Weinberg χρησιμοποιεί τον ανθρωπικό συλλογισμό για να τοποθετήσει ένα όριο στην κοσμολογική σταθερά.

1994
 

Ο Susskind προτείνει την ολογραφική αρχή με την επέκταση της εργασίας του  't Hooft.

1995
 

Οι Paul Townsend και Chris Hull, και Witten, προτείνουν ότι η θεωρία Τύπου IIA είναι ασθενώς συνδεδεμένη με τη Θεωρία-Μ των 11D. Ο Polchinski ανακαλύπτει τις D-βράνες. Ο Witten και άλλοι υποθέτουν ότι και οι πέντε θεωρίες χορδών συνδέονται με δυαδικότητες, κάποιες από τις οποίες περιγράφονται από τις D-βράνες.

1996
 

Οι Witten και Polchinski ανακαλύπτουν ότι η θεωρία Τύπου I και η ετερωτική θεωρία SO(32) συνδέονται με S-δυαδικότητα. Οι Witten και Petr Hořava δείχνουν ότι E8 × E8 είναι το χαμηλής ενέργειας όριο της M-θεωρίας. Οι Strominger και Cumrun Vafa υποθέτουν ότι ο τύπος της εντροπίας των Bekenstein–Hawking χρησιμοποεί θεωρία χορδών. Τέλος ο Susskind και άλλοι προτείνουν μια υποψήφια θεωρία για τη M-θεωρία που λέγεται θεωρία Πίνακα (Matrix).

1997
 

Ο Juan Maldacena ανακαλύπτει την ισοδυναμία μεταξύ της θεωρίας χορδών και της κβαντικής θεωρίας πεδίου (δυαδικότητα (AdS/CFT), παρέχοντας κατά συνέπεια μια ακριβή εκδήλωση της ολογραφικής αρχής.

1998
 

Η πειραματική ανακάλυψη της επιταχυνόμενης διαστολής του σύμπαντος προτείνει μια μικρή, θετική τιμή του αναμενόμενου κενού υπό τη μορφή της κοσμολογικής σταθεράς Η Lisa Randall και Raman Sundrum προτείνουν τα σενάρια των βρανόκοσμων ως εναλλακτική λύση στην συμπαγοποίηση των πρόσθετων διαστάσεων.

1999
 

Οι Gia Dvali και Henry Tye προτείνουν μοντέλα βρανο-πληθωρισμού.

2003
 

Μια επιστημονική ανακοίνωση με το όνομα KKLT (από τα αρχικά των θεωρητικών που την έγραψαν) δείχνει πως η υπερσυμμετρία μπορεί να σπάσει για να παραγάγει μια μικρή, θετική τιμή του κενού χρησιμοποιώντας συμπαγοποιημένη ροή για να διαχειριστεί τις πρόσθετες διαστάσεις. Ο Susskind προτείνει τον όρο "τοπίο" για να περιγράψει τον τεράστιο αριθμό των λύσεων που υπονοείται από την συμπαγοποιημένη ροή, και επικαλείται την ανθρωπική αρχή και το πολυσύμπαν για να εξηγήσει την κοσμολογική σταθερά.  Η επιστημονική εργασία KKLMMT επεκτείνει το KKLT στην κοσμολογία.

2004

Ο Hawking αναγνωρίζει ότι έκανε λάθος για τις μαύρες τρύπες και πληρώνει το στοίχημα που είχε βάλει με τον John Preskill.

 
2005

Η θεωρία χορδών αναφέρεται στο πλαίσια του πλάσματος κουάρκ-γκλουονίων στον επιταχυντή RHIC χάρις  στην εφαρμογή AdS/CFT, και με αυτόν τον τρόπο επιστρέφει η θεωρία στις ρίζες της ως η περιγραφή των αδρονίων.

1o μέρος, 2o μέρος, 3o μέρος, 4o μέρος

 

Home