Το ρομπότ Phoenix στον Άρη έκανε μια 'τέλεια' ανακάλυψη

Πηγή: BBC, 20 Ιουνίου 2008

Το αρειανό ρομπότ της Nasa Φοίνιξ αποκάλυψε "τέλειες" αποδείξεις σχετικά με τον πάγο στον Άρη. Κομμάτια από ένα φωτεινό υλικό που βρέθηκε σε ένα όρυγμα σκαμμένο από το ρομπότ, έχουν εξαφανιστεί σε διάστημα τεσσάρων Αρειανών ημερών, γεγονός που υποδηλώνει ότι έχουν εξατμιστεί.

Το σκάψιμο σε ένα άλλο όρυγμα έχει διακοπεί, καθώς ο βραχίονας του ρομπότ κτύπησε σε σκληρή επιφάνεια - που επίσης πιστεύεται ότι είναι πάγος.

Η ανακάλυψη αυτή προσδίδει βάρος στις ενδείξεις ότι το νερό από το αρχαίο παρελθόν του Άρη είναι κλειδωμένο μέσα σε ένα μόνιμο στρώμα, θαμμένο κοντά στην επιφάνεια του πλανήτη.

Χαμένο υλικό

«Πρέπει να είναι πάγος", δήλωσε ο Peter Smith, κύριος ερευνητής του Φοίνικα του Πανεπιστημίου της Αριζόνα στο Tucson.

"Αυτές οι λίγες συγκεντρώσεις εξαφανίστηκαν εντελώς μέσα σε λίγες ημέρες, κι αυτό είναι η τέλεια απόδειξη ότι είναι πάγος", είπε.

"Υπήρχε  κάποιο ζήτημα κατά πόσον το υλικό που έλαμπε ήταν αλάτι", πρόσθεσε. "Το αλάτι δεν μπορεί να τα κάνει αυτά."

Τα μπλοκ αυτά σε μέγεθος ενός ζαριού αποκαλύφθηκαν σε ένα όρυγμα, που ανεπισήμως είναι γνωστό ως «Dodo-Goldilocks", το οποίο έσκαψε το Phoenix και φωτογραφήθηκε την 20η ημέρα της παραμονής του στον Άρη.

Τέσσερις ημέρες αργότερα, όταν το όρυγμα έγινε και πάλι στόχος, μερικά από τα κομμάτια του είχαν εξαφανιστεί.

Δύο εικόνες από το ρομπότ Phoenix στον Άρη δύο διαφορετικές ημέρες και στην περιοχή Dodo-Goldilocks. Η αριστερή προέρχεται από την Κυριακή 15 Ιουνίου, και η δεξιά είναι από τις 18 Ιουνίου 2008 (οι επιστήμονες τα ονομάζουν Sols 20 και 24). Βλέπουμε ότι η δεξιά σε σχέση με την αριστερή παρουσιάζει εξάχνωση του πάγου (οι φωτεινές περιοχές)  μέσα σε τέσσερις ημέρες μόνο.

Προηγουμένως οι ελπίδες της αποστολής για την εξεύρεση κάποιου πάγου είχαν εξασθενίσει, όταν σκαμμένα δείγματα του εδάφους νωρίτερα από τον Φοίνικα δεν απέδωσαν κανένα ίχνος νερού.

Ενώ κατά το παρελθόν είχαν συγκεντρωθεί αποδείξεις για Αρειανό πάγο, ένα μέρος της αποστολής Phoenix έχει σκοπό να ψάξει για αποδεικτικά στοιχεία, που να στηρίζουν την ιδέα ότι η πολική περιοχή του πλανήτη θα μπορούσε να είναι κατοικήσιμη.

Πρόσθετη επιβεβαίωση της θεωρίας για πάγο θα μπορούσε να προέλθει από δύο άλλα ορύγματα. Στο ένα, γνωστό ως "Snow White 2", η εκσκαφή είχε σταματήσει όταν το εργαλείο που έξυνε το έδαφος του ρομποτικού βραχίονα επλήγηκε από την σκληρή επιφάνεια, λίγο κάτω από το στρώμα του εδάφους.

Ομοίως ο ρομποτικός βραχίονας αυτόματα σταμάτησε να δουλεύει όταν στράφηκε τρεις φορές να σκάψει ένα όρυγμα σε ένα "πολύγωνο"  στην περιοχή προσεδάφισης.

Αυτή η αυτόματη αντίδραση είναι μια προγραμματισμένη απάντηση και ενεργοποιείται όταν το φτυάρι κτυπάει μια σκληρή, περιοχή του υπεδάφους.

Τα δε "πολύγωνα" είναι χαρακτηριστικά του εδάφους που βλέπουμε στη Γη, όταν μόνιμα στρώματα στο έδαφος διαστέλλονται και συστέλλονται με την άνοδο και πτώση της θερμοκρασίας.

Η αποστολή Phoenix φαίνεται τώρα να έχει επιβεβαιώσει ότι παρόμοια χαρακτηριστικά στον Άρη προκαλούνται από τις ίδιες διαδικασίες, όπως αυτές στον πλανήτη μας.

Βεβαίως στις συνθήκες της χαμηλής θερμοκρασίας και ατμοσφαιρικής πίεσης που επικρατούν στον Άρη, ο πάγος νερού μπορεί να περάσει από τη στερεά κατάσταση απευθείας στην αέρια, χωρίς να λιώσει, και να μετατραπεί ενδιάμεσα σε υγρό. Το να ήταν άλατα ήταν αρχικά μια πιθανότητα, αλλά τα άλατα δεν συμπεριφέρονται με αυτόν τον τρόπο κι έτσι οι υπεύθυνοι της αποστολής του Phoenix μπόρεσαν να επιβεβαιώσουν ότι βρήκαμε αυτό για το οποίο ψάχναμε. Αυτό μας λέει ότι έχουμε πάγο νερού εντός της εμβέλειας του ρομποτικού βραχίονα.

Το 2002, ο δυροφόρος Mars Odyssey απέδειξε, χρησιμοποιώντας μια εξελιγμένη συσκευή, ότι τεράστιες ποσότητες υδρογόνου υπήρχαν κάτω από την επιφάνεια του Άρη. Αν και πολλές ενώσεις είναι πλούσιες σε υδρογόνο, οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι σε τόσο μεγάλες ποσότητες θα μπορούσε να υπάρχει πάγος νερού, που έχει δύο άτομα υδρογόνου κι ένα άτομο οξυγόνου.

Είναι το περιβάλλον φιλόξενο για τη ζωή;

Για να κρίνουν εάν το Αρειανό πολικό περιβάλλον θα μπορούσε να είναι φιλόξενο για τη ζωή , οι επιστήμονες χρησιμοποιούν ειδικά όργανα του σκάφους για να μελετήσουν τα μεταλλεύματα στο χώμα και τον πάγο, μήπως βρουν υπαινιγμούς για παρουσία ανθρακικών και θειικών αλάτων, τα οποία διαμορφώνονται από τη δράση του υγρού νερού.

Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα από ένα πείραμα όπου ψήθηκε ένα εδαφολογικό δείγμα σε έναν από τους φούρνους των πειραμάτων του Φοίνικα, απέτυχαν να βρουν στοιχεία του νερού. Μια δυσλειτουργία δε στη μνήμη του ρομπότ αυτή η εβδομάδα, εμπόδισε τους επιστήμονες να πάρουν αποτελέσματα λίγο πριν από την τελευταία εξεταστική φάση.

Το νερό είναι μια αναγκαία προϋπόθεση για τη ζωή, αλλά είναι απλώς ένα τμήμα της εξίσωσης. Οι επιστήμονες γενικά συμφωνούν ότι ο οργανικός άνθρακας και μια πηγή ενέργειας, όπως είναι ο ήλιος, θεωρούνται απαραίτητα συστατικά επίσης.

Ο Άρης είναι σήμερα ξηρός και γεμάτος σκόνη, που συνεχώς βομβαρδίζεται από την ακτινοβολία και χωρίς προφανές ίχνος νερού στην επιφάνειά του. Αλλά το σχήμα στα κανάλια και τις ρεματιές προτείνουν ένα υγρότερο παρελθόν. Μερικοί επιστήμονες νομίζουν ότι το νερό μπορεί να είχε εξατμιστεί στην ατμόσφαιρα και το υπόλοιπο είναι παγιδευμένο κάτω από την επιφάνεια υπό μορφή πάγου.

Προβλήματα του Phoenix

Προηγουμένως, το αρειανό ρομπότ Phoenix σταμάτησε να σκάβει το έδαφος κοντά στο βόρειο πόλο του Άρη, γιατί παρουσίασε μια ανωμαλία στη μνήμη του, που οδήγησε σε απώλεια δεδομένων. Οι εικόνες που χάθηκαν όμως δεν είχαν κρίσιμη σημασία, δήλωσαν οι επιστήμονες.

Οι υπεύθυνοι της αποστολής αντιλήφθηκαν τη βλάβη όταν το Phoenix μετέδωσε τις ίδιες μετρήσεις 45.000 φορές. Τελικά διαπίστωσαν ότι δεν είχε σώσει τις εικόνες στη μνήμη επειδή τέθηκε αυτόματα εκτός λειτουργίας λόγω της επανάληψης των δεδομένων.

Το πρόβλημα με τη μνήμη του Phoenix είναι το τρίτο που παρουσιάζεται από την προσεδάφισή του στις 25 Μαΐου. Αρχικά μια ανωμαλία στους δύο δορυφόρους της NASA γύρω στον Άρη εμπόδισε την αναμετάδοση των δεδομένων στη Γη, ενώ αργότερα το πρώτο δείγμα αρειανού εδάφους δεν κατάφερε να περάσει μέσα στα όργανα του σκάφους.

Τις προϋποθέσεις για να υποστηρίξη ζωή φαίνεται να έχει το έδαφος του πλανήτη Αρη, όπως ανακοίνωσαν οι επιστήμονες της NASA, επισημαίνοντας, ωστόσο, ότι χρειάζεται περισσότερη δουλειά προκειμένου να τεκμηριώσουν την εκτίμηση αυτή.

Αλκαλικό περιβάλλον

Οι επιστήμονες που εργάζονται για την αποστολή του ρομπότ "Φοίνιξ" στο έδαφος του Κόκκινου Πλανήτη, εκτός από τα ίχνη του πάγου, ανακοίνωσαν ότι από τις πρώτες αναλύσεις των δειγμάτων του εδάφους διαπίστωσαν ότι το έδαφος είναι περισσότερο αλκαλικό απ΄ ότι περίμεναν.

"Βασικά έχουμε βρει αυτά που φαίνονται ως προϋποθέσεις, ως τροφή, για την υποστήριξη της ζωής στο παρελθόν, σήμερα, ή στο μέλλον", δήλωσε ο επικεφαλής των ερευνητών του χημικού εργαστηρίου του "Φοίνιξ". Πρόκειται για το είδος του εδάφους που πιθανώς να έχουμε και στην αυλή μας, δηλαδή αλκαλικό. Μπορεί να καλλιεργήσουμε σπαράγγια, συνέχισε.

Το ένα κυβικό εκατοστό εδάφους, που εκσκάφτηκε από τον ρομποτικό βραχίονα του "Φοίνιξ" σε βάθος μόλις 2,5 εκατοστών από την επιφάνεια του Άρη, διαπιστώθηκε ότι έχει ph επιπέδου 8 ή 9. "Είμαστε όλοι έκπληκτοι από τα στοιχεία που πήραμε", δήλωσε ο επικεφαλής.

Οι επιστήμονες δεν έφτασαν πάντως στο σημείο να πουν ότι πιστεύουν πως υπήρξε ζωή στον Άρη, ακόμη και σε μορφή μικροβίων, τονίζοντας ότι τα αποτελέσματα είναι προκαταρκτικά και χρειάζονται περαιτέρω ανάλυση.