Το Νόμπελ Χημείας 2007 για τις χημικές διαδικασίες στις επιφάνειες των στερεών

Πηγή: Associated Press, 10 Οκτωβρίου 2007

Ο Γερμανός Gerhard Ertl (71 ετών σήμερα) κέρδισε το Νόμπελ Χημείας 2007 για τη μελέτη των χημικών διαδικασιών σε επιφάνειες στερεών. Ο Gerhard Ertl με τις έρευνες του έχει βοηθήσει στην κατανόηση πολλών τομέων της βιομηχανίας, από τους καταλύτες των αυτοκινήτων, τις κυψέλες καυσίμων έως το γιατί σκουριάζει ο σίδηρος. 

Το έργο του Γερμανού χημικού έθεσε τη βάση για τη σύγχρονη χημεία επιφάνειας, η οποία βοήθησε να εξηγηθεί πώς λειτουργούν οι κυψέλες καυσίμου, οι καταλύτες των εξατμίσεων των αυτοκινήτων, ακόμα και το γιατί ο σίδηρος σκουριάζει.

Το βραβείο "είναι το καλύτερο δώρο γενεθλίων που μπορείς να δώσεις σε κάποιον", σχολίασε ο ίδιος ο Ertl λίγο μετά την ανακοίνωση του νικητή. "Είμαι άφωνος",  δήλωσε από το Βερολίνο, "δεν το περίμενα".

Ο Ertl - ο πρώτος Γερμανός που κέρδιζε Νόμπελ Χημείας από το 1988 - προσέφερε μια λεπτομερή περιγραφή για τις χημικές αντιδράσεις στην επιφάνεια των στερεών υλικών και επινόησε τα δύσκολα πειραματικά πρωτόκολλα για τη μελέτη της χημείας επιφάνειας.

Η Σουηδική Ακαδημία έδωσε έμφαση στις μελέτες του Ertl για μια χημική διαδικασία στην οποία το άζωτο εξάγεται από τον αέρα, χρησιμοποιώντας το σίδηρο ως καταλύτη, για την παραγωγή τεχνητών λιπασμάτων. Αυτή η διαδικασία είχε "τεράστια οικονομική σημασία", λέει η Ακαδημία.

Ο Ertl έχει μελετήσει επίσης την οξείδωση του μονοξειδίου του άνθρακα με καταλύτη πλατίνα, μια αντίδραση που βοηθά ώστε να είναι καθαρές οι εκπομπές της εξάτμισης στους καταλυτικούς μετατροπείς των αυτοκινήτων.

Ο Mark Peplow, Βρετανός χημικός είπε ότι ο Ertl "είχε παντρέψει μαζί μια σειρά τεχνολογιών που βοηθούν τους επιστήμονες να μάθουν ακριβώς τι συμβαίνει όταν τα μόρια του αερίου κολλούν πάνω σε μια στερεά επιφάνεια.

"Αυτή η ένωση του στερεού και του αερίου είναι κεντρική για τον τρόπο που κάνουμε λιπάσματα, τον τρόπο που δουλεύουν οι καταλύτες στα αυτοκίνητα και βρίσκεται σε πολλές από τις χημικές αντιδράσεις που χρησιμοποιούνται για να κάνουν σύγχρονα φάρμακα", εξηγεί ο Peplow. "Ο Ertl έδειξε στους επιστήμονες πώς να υπολογίσουν αυτές τις αντιδράσεις με ατομικές λεπτομέρειες."

Άλλοι επιστήμονες ήταν σε θέση να στηριχτούν στην έρευνα και τη μεθοδολογία του Ertl για την περαιτέρω κατανόηση της χημείας της επιφάνειας, η οποία είναι ένας βασικός τομέας της έρευνας για τη χημική βιομηχανία. Η βιομηχανία ημιαγωγών είναι ακόμα μια περιοχή που εξαρτάται από τη γνώση της χημείας επιφανείας.

"Η χημεία της επιφάνειας μπορεί ακόμη και να εξηγήσει την καταστροφή του στρώματος του όζοντος,  όπως ακόμα και για τα ζωτικής σημασίας βήματα στις αντιδράσεις που πραγματοποιούνται στις επιφάνειες των μικρών κρυστάλλων του πάγου στη στρατόσφαιρα", λέει η ανακοίνωση των Νόμπελ. Η καταστροφή του όζοντος στην πραγματικότητα συμβαίνει πάνω στην επιφάνεια των παγοκρυστάλλων που αιωρούνται ψηλά στην ατμόσφαιρα, γι αυτό και η μελέτη τους ήταν σημαντική.

Η εργασία του Ertl έχει προετοιμάσει το έδαφος για την ανάπτυξη καθαρότερων πηγών ενέργειας και θα καθοδηγήσει την ανάπτυξη των κυψελών καυσίμων, τονίζει η Astrid Graslund, γραμματέας της Επιτροπής Νόμπελ για τη χημεία. Οι κυψέλες καυσίμων παράγουν ηλεκτρική ενέργεια από το υδρογόνο και το οξυγόνο με μόνα υποπροϊόντα το νερό και τη θερμότητα.

Ο Ertl είναι ένας καθηγητής ομότιμος στην Max Planck Society, ένα από τα πιο σπουδαία ερευνητικά κέντρα της Γερμανίας.

Οι Johann Deisenhofer, Robert Huber και Hartmut Michel ήταν οι τελευταίοι γερμανοί επιστήμονες που κέρδισαν Νόμπελ στη χημεία, όταν το μοιράστηκαν το 1988.

Το φετινό Νόμπελ Ιατρικής κέρδισαν δύο Αμερικανοί και ένας Βρετανός για τη δημιουργία πειραματόζωων κατά παραγγελία, ενώ το Νόμπελ Φυσικής ένας Γάλλος και ένας Γερμανός κέρδισαν το Νόμπελ Φυσικής για την ανακάλυψη ενός φυσικού φαινομένου που αξιοποιείται στους σκληρούς δίσκους.

Τα βραβεία Νόμπελ Λογοτεχνίας, Ειρήνης και Οικονομικών θα ανακοινωθούν στις 15 Δεκεμβρίου.

Με εξαίρεση το Νόμπελ Ειρήνης, που απονέμεται στο Όσλο της Νορβηγίας, τα υπόλοιπα Νόμπελ απονέμονται σε ειδική εκδήλωση που πραγματοποιείται κάθε χρόνο στη Στοκχόλμη στις 10 Δεκεμβρίου.