Το όζον έχει ισχυρή επίδραση στην κλιματική αλλαγή

Πηγή: BBC, 25 Ιουλίου 2007

Το όζον, που είναι ένα σημαντικό συστατικό της αιθαλομίχλης, θα μπορούσε να είναι πιο σημαντικός παράγων της αλλαγής του κλίματος από όσο οι επιστήμονες είχαν προβλέψει προηγουμένως, σύμφωνα με μια νέα μελέτη στο περιοδικό Nature.

Οι συντάκτες της έρευνας λένε ότι τα αποτελέσματα αυτού του αερίου του θερμοκηπίου - που είναι γνωστού από τον τύπο O₃ - έχουν αγνοηθεί κατά ένα μεγάλο μέρος.

Νέφος αιθαλομίχλης στη Νέα Υόρκη

Το όζον κοντά στο έδαφος βλάπτει τα φυτά μειώνοντας τη δυνατότητά τους να εκκαθαρίσουν το διοξείδιο του άνθρακα (CO₂) από την ατμόσφαιρα. Κατά συνέπεια, θα αυξηθεί το CO₂ στην ατμόσφαιρα αντί να απορροφηθεί από τα φυτά.

Το γεγονός αυτό εν συνεχεία θα επιταχύνει την αλλαγή του κλίματος, λένε οι συντάκτες στο Nature.

"Το όζον θα μπορούσε να διπλάσιας σημασίας από όσο νομίζαμε προηγουμένως σαν αιτία της αλλαγής του κλίματος", λέει ένας από τους συντάκτες της έκθεσης Peter Cox, από το πανεπιστήμιο του Έξετερ.

Οι επιστήμονες ήδη ήξεραν ότι το όζον υψηλά πάνω στην ατμόσφαιρα δρα "άμεσα" σαν αέριο του θερμοκηπίου, που παγιδεύει την υπέρυθρη θερμική ενέργεια, που ειδάλλως θα δραπέτευε στο διάστημα.

Γνωρίζουμε δε ότι το όζον πιο κοντά στο έδαφος σχηματίζεται σε μια αντίδραση μεταξύ του φωτός του ήλιου και άλλων αερίων του θερμοκηπίου, όπως τα οξείδια του αζώτου, το μεθάνιο και το μονοξείδιο άνθρακα.

Οι εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου που προέρχονται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν οδηγήσει σε υψηλά επίπεδα του όζοντος σε μεγάλα τμήματα της επιφάνειας της Γης.

Η συγκέντρωση του όζοντος στην ατμόσφαιρα έχει υπερδιπλασιαστεί από την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης μέχρι σήμερα από τα 17 μέρη ανά δισεκατομμύριο (ppb) στα 35 ppb. Αν οι σημερινές τάσεις συνεχιστούν, μέχρι το τέλος του αιώνα θα έχει φτάσει τα 54 ppb.

Απορρόφηση του άνθρακα

Αυτή η μελέτη περιγράφεται σαν σημαντική επειδή δείχνει ότι το όζον έχει μια μεγάλη, έμμεση επίδραση στο χαμηλότερο μέρος της ατμόσφαιρας όπως και στο υψηλό.

Η έρευνα για το όζον στο επίπεδο του εδάφους είχε επικεντρωθεί μόνο στα επιβλαβή αποτελέσματά της για τους πνεύμονες των ανθρώπων. Αλλά το αέριο αυτό βλάπτει, επίσης, τα φυτά μειώνοντας την αποτελεσματικότητά τους να απορροφούν την υπερβολική ποσότητα του CO2 από την ατμόσφαιρα.

Ένας άλλος συντάκτης της μελέτης ο Stephen Sitch, από το Μετεωρολογικό Κέντρο Hadley τόνισε ότι οι υπολογισμοί της αποδοτικότητας των οικοσυστημάτων του εδάφους για να απορροφούν τον άνθρακα, είναι λιγότερο αποδοτικοί από όσο υπολογίζαμε προηγουμένως.

Επιπλέον, ο Peter Cox είπε: "Αυτή η έμμεση επίδραση είναι παρόμοιου μεγέθους, ή ακόμα και μεγαλύτερο, από την άμεση επίδραση."

Υπάρχουν βέβαια αβεβαιότητες αναγνωρίζει ο Peter Cox, αλλά πρόσθεσε ότι έχουμε υπολογίσει με λάθος τρόπο τις βασικές επιδράσεις του όζοντος.

Το όζον μπαίνει στα φυτά μέσω των πόρων, που αποκαλούνται στομάτια, στα φύλλα. Παρεμποδίζοντας τις αντιδράσεις που περιλαμβάνονται στη φωτοσύνθεση, αφήνει τα φυτά αποδυναμωμένα και μικρών διαστάσεων.

Σύνθετες αλληλεπιδράσεις

Εντούτοις, οι προσπάθειες να βρεθεί με ποιον τρόπο τα αυξανόμενα επίπεδα του όζοντος έχουν επιπτώσεις στη γενική ανάπτυξη των φυτών περιπλέκονται από άλλους παράγοντες.

Υψηλά επίπεδα και του CO₂ και του όζοντος O3 αναγκάζουν τα στομάτια να κλείσουν. Αυτό σημαίνει ότι απορροφούν λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα που χρειάζονται για τη φωτοσύνθεση, αλλά και απορροφούν λιγότερο από το επιβλαβές όζον.

Οι ερευνητές έφτιαξαν ένα μοντέλο σε υπολογιστές για να υπολογίσουν τον αντίκτυπο των προβλεφθεισών αλλαγών στα επίπεδα του όζοντος στους απορροφητήρες του άνθρακα στο έδαφος, κατά τη διάρκεια μιας περιόδου από το 1900 έως το 2100.

Αυτό το μοντέλο σχεδιάστηκε για να λάβει υπόψη την επίδραση του όζοντος στη φωτοσύνθεση των φυτών και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ του όζοντος και του CO₂ αν κλείνουν τα στομάτια των φυτών.

Χρησιμοποίησαν μάλιστα δύο σενάρια, ανάλογα με το εάν τα φυτά κρίθηκαν πως έχουν υψηλή ή χαμηλή ευαισθησία στο όζον.

Κάτω από το σενάριο της υψηλής ευαισθησίας, το όζον μείωσε την παραγωγικότητα των φυτών κατά 23%. Κάτω από το χαμηλό σενάριο, η παραγωγικότητα μειώθηκε κατά 14%.

Επίσης,  τα δύο σενάρια που εξετάστηκαν, ανάλογα με διαφορετικές εκτιμήσεις για την ευαισθησία των φυτών στο όζον, δείχνουν ότι μέχρι το τέλος του αιώνα το όζον θα έχει μόνο του αυξήσει τη μέση θερμοκρασία της Γης από 0,5 έως 1,25 βαθμούς Κελσίου. "Πρόκειται για σημαντική μεταβολή", τονίζουν οι ερευνητές υπογραμμίζοντας ότι τα συμπεράσματά τους δεν αποτελούν προβλέψεις για την εξέλιξη της κλιματικής αλλαγής, αλλά επιβεβαιώνουν τον καθοριστικό ρόλο του όζοντος.

Τέλος, αυτά τα αποτελέσματα μπορούν να έχουν επιπτώσεις και στη παγκόσμια παραγωγή των τροφίμων, ιδιαίτερα στις τρωτές περιοχές.

Την ίδια ώρα, μια άλλη αμερικανική μελέτη ενοχοποιεί τα καυσαέρια των αυτοκινήτων για την αύξηση των καρδιακών παθήσεων. Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας βρήκαν ότι τα σωματίδια των ρύπων των εξατμίσεων ενώνονται με τα λίπη των καρδιακών αρτηριών επιταχύνοντας τις αθηρωματικές αλλοιώσεις. Η αθηροσκλήρωση είναι μία από τις κυριότερες αιτίες θανάτου στον δυτικό κόσμο.