Απαλλαγμένο από ατμόσφαιρα, το φεγγάρι θα προσέφερε τέλειο περιβάλλον παρατήρησης του διαστήματος

Πηγή: Reuters, 21 Ιουνίου 2007

Επιστήμονες κατάφεραν να κάνουν ένα βήμα μπροστά για να φτιάξουν ισχυρά τηλεσκόπια στο φεγγάρι, που θα άντεχε ακόμα και στις σκληρές συνθήκες του φεγγαριού.

Γράφοντας στο περιοδικό Nature λένε ότι κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα ειδικό τύπο υγρού κατόπτρου με επίστρωση αργύρου, για να κάνουν ένα κάτοπτρο υψηλής ανακλαστικότητας, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί τις επόμενες δεκαετίες για την κατασκευή ενός τηλεσκοπίου στη Σελήνη και το οποίο θα μπορεί να κοιτάξει μέχρι τις απαρχές του Σύμπαντος.

Το ειδικό αυτό κάτοπτρο σχηματίζεται από ένα υγρό που έχει τοποθετηθεί μέσα σε ένα περιστρεφόμενο κυκλικό δοχείο. Καθώς περιστρέφεται, το υγρό απλώνεται και παίρνει ένα ομαλό, παραβολικό σχήμα με την περιφέρεια παχύτερη από το κέντρο.

Οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Laval στο Κεμπέκ κατάφεραν να αποθέσουν ένα λεπτό στρώμα χρωμίου πάνω στο υγρό, και εν συνεχεία πρόσθεσαν ένα στρώμα σωματιδίων αργύρου, έτσι ώστε η επιφάνεια να γίνει ανακλαστική.

Η πρωτοποριακή μέθοδος επιτρέπει την κατασκευή σεληνιακών τηλεσκοπίων με διάμετρο κατόπτρου από 20 έως 100 μέτρων, αναφέρουν οι ερευνητές με επικεφαλής τον Ermanno Borra.

Ένα τέτοιο τηλεσκόπιο, που έχει ήδη σύρει το ενδιαφέρον της NASA, θα μπορούσε να προσφέρει στους αστρονόμους πάνω στη Γη πρωτοφανείς απόψεις των απόμακρων ορίων του Κόσμου, μελετώντας αντικείμενα πολύ πιο εξασθενημένα - θα μπορούσε δηλαδή να διακρίνει αντικείμενα 100 έως 1.000 φορές πιο αμυδρά - από αυτά που θα μπορεί να ανιχνεύει το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb της NASA, που προγραμματίζεται να τεθεί σε τροχιά το 2013.

Οι αστρονόμοι ελπίζουν ότι ένα τέτοιο όργανο θα μπορούσε να τους επιτρέψει να μελετήσουν τις πρώιμες φάσεις του Κόσμου μετά από τη Μεγάλη Έκρηξη.

Οι ερευνητές λένε ότι ένα τέτοιο τηλεσκόπιο με υγρό κάτοπτρο πάνω στο φεγγάρι θα ήταν πιο φτηνό και θα κτιζόταν πιο εύκολα από ένα συμβατικό κάτοπτρο με γυαλί. Επίσης, ένα σεληνιακό τηλεσκόπιο δεν θα μπορούσε να βασίζεται σε συμβατικά, κρυστάλλινα κάτοπτρα, καθώς η παραγωγή τους είναι πολυέξοδη και χρονοβόρα και το κρύσταλλο θα μπορούσε να καταστραφεί στο ταξίδι του από τη Γη προς τη Σελήνη.

Όμως πιστεύουν ότι ένα τέτοιο τηλεσκόπιο με υγρό κάτοπτρο στο φεγγάρι δεν θα μπορούσε να φτιαχτεί πριν από το 2020 το νωρίτερο.

Ο νέος φακός αποτελείται από ιοντικά άλατα, άλατα που παραμένουν υγρά σε θερμοκρασία δωματίου ή και χαμηλότερα ακόμα. Οι επιστήμονες απόθεσαν ένα λεπτό στρώμα σωματιδίων χρωμίου πάνω στο υγρό, και κατόπιν πρόσθεσαν ένα στρώμα μορίων αργύρου για να ολοκληρώσουν το κάτοπτρο.

Τα τηλεσκόπια υγρού κατόπτρου διαφέρουν από τα συμβατικά στο ότι τα πρωτεύοντα κάτοπτρα τους, που συλλέγουν και εστιάζουν το φως, αποτελούνται από αντανακλαστικό υγρό αντί ενός στιλβωμένου γυαλιού. Το υγρό μπορεί να χυθεί σε ένα περιστρεφόμενο κιβώτιο, οπότε θα απλωνόταν προς τα έξω για να φτιάξει μια λεπτή, ομαλή, παραβολική μορφή, που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν ένα κάτοπτρο τηλεσκοπίου.

Το πρόβλημα που αντιμετώπιζαν οι επιστήμονες στη δημιουργία ενός υγρού τηλεσκοπίου είναι οι χαμηλές θερμοκρασίες στην επιφάνεια της Σελήνης, καθώς και η απουσία αέρα, που επιταχύνει την εξάτμιση των υγρών. Έτσι, το υδρόφοβο υγρό πρέπει τώρα να τελειοποιηθεί για να παραμένει υγρό στις σεληνιακές θερμοκρασίες, που φτάνουν μέχρι τους -130 βαθμούς Κελσίου.

Το ασημένιο στρώμα που δημιουργείται είναι απολύτως ομαλό, ιδιαίτερα αντανακλαστικό, ενώ μπορεί να μείνει σταθερό για μήνες, και το ιοντικό υγρό που το καλύπτει δεν εξατμίζεται, εξηγούν οι ερευνητές.

Στη Γη έχουν ήδη κατασκευαστεί μερικά υγρά τηλεσκόπια, με διάμετρο έως και έξι μέτρα, τα οποία όμως αποτελούνται από υδράργυρο, ο οποίος θα μετατραπόταν σε στερεό αν βρισκόταν στη Σελήνη.