To Hubble ανακάλυψε νερό για πρώτη φορά σε εξωηλιακό πλανήτη

Πηγή: BBC, 11 Απριλίου 2007

Νερό έχει ανιχνευθεί για πρώτη φορά στην ατμόσφαιρα ενός πλανήτη έξω από το ηλιακό σύστημά μας. Ο πλανήτης, γνωστός ως HD 209458b, είναι ένας πλανήτης αέριος γίγαντας σαν τον Δία, που βρίσκεται 150 έτη φωτός από τη γη στον αστερισμό του Πήγασου. Η ανακάλυψη αυτή θεωρείται σημαντική λόγω της στενής σχέσης του νερού με τη ζωή, όπως τη γνωρίζουμε στη Γη.

Η ατμόσφαιρα του πλανήτη εξατμίζεται λόγω της θερμότητας του γονικού του άστρου

Ενώ μόλις τον περασμένο Φεβρουάριο άλλοι επιστήμονες είχαν πει ότι δεν μπορούσαν να βρουν αποδεικτικά στοιχεία για την παρουσία νερού στην ατμόσφαιρα αυτού του πλανήτη, καθώς επίσης και σε άλλους πλανήτες σαν τον Δία.

Μάλιστα αναμενόταν να παρουσιάζονταν υδρατμοί και στις ατμόσφαιρες των περισσότερων γνωστών εξωηλιακών πλανητών, ακόμη και σε αυτούς που ήταν πολύ πιο κοντά στο γονικό αστέρι τους, από ότι είναι ο Ερμής στον ήλιό μας.

Για την πλειοψηφία των εξωηλιακών πλανητών, η μικρή απόσταση τους με το γονικό αστέρι τους έχει κάνει την ανίχνευση του νερού καθώς και άλλες ενώσεις πολύ δύσκολη.

Η ταυτοποίηση που αναφέρθηκε εδώ εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι ο HD209458b, όπως φαίνεται από τη Γη, περνά κατευθείαν μπροστά από το αστέρι του κάθε 3,5 ημέρες. Και όταν ένας πλανήτης περνά μπροστά από ένα αστέρι, η ατμόσφαιρά του μπλοκάρει ένα διαφορετικό ποσό του φωτός από το άστρο σε διαφορετικά μήκη κύματος του φωτός.

Ειδικότερα, η απορρόφηση από το νερό στην ατμόσφαιρα ενός γιγαντιαίου πλανήτη κάνει τον πλανήτη να εμφανίζεται μεγαλύτερος πάνω από ένα συγκεκριμένο τμήμα του υπέρυθρου φάσματος έναντι των μηκών κύματος στο ορατό φάσμα.

Κοσμικός γρίφος

Ο Barman Travis αστρονόμος στο παρατηρητήριο Lowell στην Αριζόνα, βρήκε όπως λέει ισχυρά στοιχεία για την απορρόφηση του νερού στην ατμόσφαιρα του διερχόμενου πλανήτη μπροστά από το γονικό του άστρο.

Τα συμπεράσματα προήλθαν από μια ανάλυση των μετρήσεων που έγιναν με το τηλεσκόπιο Hubble από τον αστρονόμο Heather Knutson του Χάρβαρντ και νέα θεωρητικά μοντέλα που αναπτύχθηκαν από τον Barman.

"Είναι σίγουρα ευχάριστα νέα, καθώς είχε προβλεφθεί εδώ και καιρό ότι υπάρχει νερό στην ατμόσφαιρα αυτού του πλανήτη και πολλών άλλων", σχολιάζει ο Barman.

Αυτός μάλιστα είπε ότι τα συμπεράσματά του είναι μια καλή αφορμή για να θεωρήσουμε ότι κι άλλοι πλανήτες, πέρα από το ηλιακό σύστημά μας, έχουν επίσης υδρατμούς στις ατμόσφαιρές τους, παρά την αποτυχία που είχε μια άλλη ομάδα να βρει νερό στον ίδιο πλανήτη.

Προσθέτει όμως ότι ένας αεριώδης πλανήτης όπως αυτός, σε αντιδιαστολή με έναν βραχώδη όπως η Γη, είναι ιδιαίτερα απίθανο να φιλοξενεί οποιοδήποτε είδος ζωής.

"Βεβαίως αυτό είναι ένα μέρος του γρίφου - ότι δηλαδή η κατανόηση της κατανομής του νερού σε άλλα ηλιακά συστήματα είναι σημαντική, για να ξέρουμε τελικά εάν οι συνθήκες για την ύπαρξη της ζωής είναι ή όχι πιθανές", εξήγησε.

Ο HD 209458b ήταν επίσης ο πρώτος εξωηλιακός πλανήτης στον οποίο ανιχνεύθηκε οξυγόνο. Ενώ μέχρι τώρα έχουν βρεθεί πάνω από 210 εξωηλιακοί πλανήτες, με τον πρώτο να έχει ανακαλυφθεί το 1995.

Η λάμψη του πλανήτη

Αναπτύσσονται δε νέες τεχνολογίες τηλεσκοπίων που θα εξετάσουν το πολύ εξασθενημένο φως από αυτά τα αντικείμενα με σκοπό να βρούμε αποκαλυπτικά σημάδια για την ύπαρξη ζωής. Αυτά τα σημάδια είναι οι ίδιοι οι "δείκτες της ζωής", που είναι γνωστό πως βρίσκονται στο φως που ανακλάται από τη Γη μας - που λέγεται "φως από τη Γη".

Αυτά τα 'σημάδια' στο φως της Γης περιλαμβάνουν χημικές υπογραφές για το νερό, και διάφορα αέρια, όπως είναι το οξυγόνο και το μεθάνιο και ίσως και πιο σύνθετα ακόμα μόρια, όπως είναι η χλωροφύλλη - η χρωστική ουσία που καθιστά δυνατή την διαδικασία της φωτοσύνθεσης.

Ο πλανήτης HD209458b ανήκει σε έναν τύπο εξωηλιακού πλανήτη γνωστού ως "καυτό Δίας". Αυτοί οι πλανήτες είναι σε πολύ κοντινή τροχιά στα αστέρια τους, γι αυτό είναι καυτοί ενώ είναι και αέριοι. 

Η εξωτερική ατμόσφαιρα του πλανήτη διαστέλλεται και θερμαίνεται τόσο πολύ από το κοντινό αστέρι που δραπετεύει από τη βαρύτητα του πλανήτη. Το υδρογόνο μάλιστα βράζει στην ανώτερη ατμόσφαιρα του πλανήτη.

Ας σημειωθεί ότι στο Ηλιακό Σύστημα υπάρχουν μόνο δύο πλανήτες χωρίς νερό στην ατμόσφαιρα: ο Ερμής, που δεν διαθέτει καν ατμόσφαιρα, και η Αφροδίτη, που ανήκει όμως σε διαφορετική κατηγορία από τους αέριους γίγαντες.

Οι λεπτομέρειες της τελευταίας έρευνας δημοσιεύονται στο Αστροφυσικό Περιοδικό (Astrophysical Journal).