Βράχοι 3.8 δισεκατομμυρίων  ετών διατηρούνται στη Γροιλανδία  από τη γέννηση των τεκτονικών πλακών

Πηγή: BBC, 23 Μαρτίου 2007

Σημερινοί βράχοι της Γροιλανδίας αποτελούσαν πριν 3.8 δισεκατομμύρια χρόνια ένα τμήμα του ωκεάνιου πυθμένα, ενώ μας φανερώνουν τα εσωτερικά μυστικά μιας εφηβικής Γης.  Έτσι, μας δείχνουν τα πιο πρώιμα στοιχεία της τεκτονικής των λιθοσφαιρικών πλακών, τις κολοσσιαίες μετακινήσεις της εξωτερικής ζώνης του πλανήτη.

Μέχρι τώρα, οι ερευνητές δεν μπορούσαν να μας πουν πότε άρχισε η διαδικασία της μετακίνησης των τεκτονικών πλακών, η οποία εξηγεί πως σχηματίστηκαν οι ωκεανοί και οι ήπειροι.

Η μοναδική ανακάλυψη, που περιγράφεται στο Science, παρουσιάζει μετακινήσεις των λιθοσφαιρικών πλακών που ξεκίνησαν αμέσως μετά από τον σχηματισμό του πλανήτη. Και όπως αναφέρουν οι γεωλόγοι στο περιοδικό, οι αρχαίοι βράχοι της νοτιοδυτικής Γροιλανδίας σχηματίστηκαν στον ωκεάνιο πυθμένα της αρχέγονης Γης.  Αυτοί οι βράχοι αποτελούνται από αλλεπάλληλα λεπτά στρώματα πυριγενών πετρωμάτων που σχετίζονται με τον σχηματισμό νέου φλοιού.

Ο Minik Rosing του πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης και ένας από τους συντάκτες της ανακοίνωσης θεωρεί ότι είναι σημαντικό να γνωρίζουμε, πότε ξεκίνησε η μετακίνηση των λιθοσφαιρικών πλακών, καθώς η θεωρία αυτή είναι το πλαίσιο στο οποίο ερμηνεύουμε όλη τη σύγχρονη γεωλογία.

Ο καθηγητής John Valley, γεωλόγος στο πανεπιστήμιο του Wisconsin στο Μάντισον περιέγραψε την εργασία σαν σημαντική και συναρπαστική.

Η τεκτονική των πλακών είναι μια γεωλογική θεωρία που χρησιμοποιείται για να εξηγήσει τις παρατηρούμενες κινήσεις, μεγάλης κλίμακας, της εξωτερικής επιφάνειας της Γης. Ο σχετικά λεπτός εξωτερικός φλοιός του πλανήτη αποτελείται από δύο στρώματα: τη λιθόσφαιρα και την ασθενόσφαιρα.  

Η λιθόσφαιρα - φτιαγμένη από τον εξωτερικό στερεό φλοιό της Γης και το κορυφαίο στρώμα του μανδύα - χωρίζεται σε επτά τεράστιες πλάκες αλλά και άλλες μικρότερες. Αυτές επιπλέουν πάνω από την ασθενόσφαιρα και η μία λιθοσφαιρική πλάκα κινείται σε σχέση με την άλλη πλευρικά ή συγκρούονται ή απομακρύνονται μεταξύ τους. 

Η λιθόσφαιρα τώρα διαιρείται σε δύο ομάδες: τις ηπειρωτικές μάζες και τις ωκεάνιες λεκάνες, τα χαμηλότερα τμήματά της, που βρίσκονται  ανάμεσα στις ηπειρωτικές μάζες και καλύπτονται από θάλασσα.

Σήμερα, ο ωκεάνειος φλοιός δημιουργείται στα όρια των λιθοσφαιρικών πλακών, γνωστά ως μεσοωκεάνιες ράχες, εκεί όπου αναδύεται το μάγμα από την ασθενόσφαιρα μέσω των ρωγμών που υπάρχουν στο ωκεάνιο πάτωμα. Το μάγμα όπως ανεβαίνει ψύχεται και αποτελεί το νέο φλοιό. Με λίγα λόγια εκεί όπου δύο τεκτονικές πλάκες απομακρύνονται μεταξύ τους, αναβλύζει μάγμα στο διάκενο και σχηματίζει νέο φλοιό.

Καθώς αυτό απομακρύνεται από το σημείο που αναδύθηκε προς τις άκρες των ωκεανών, γίνεται πιο δροσερό, πυκνότερο και αρχίζει τελικά να βυθίζεται πίσω στο μανδύα που ανακυκλώνεται.

Όπως λένε οι γεωλόγοι, ο πυθμένας της θάλασσας δεν διατηρείται για περισσότερο από 200 εκατομμύρια χρόνια, μετά βυθίζεται πάλι στο εσωτερικό της Γης.

Η μεγαλύτερη καταστροφή του πυθμένα γίνεται κατά μήκος της άκρης του ειρηνικού ωκεανού, όπου ο ωκεάνειος φλοιός βυθίζεται κάτω από τον, μεγαλύτερης ηλικίας,  ηπειρωτικό φλοιό που επιπλέει.

Οι βράχοι που αναλύθηκαν στη Γροιλανδία βρίσκονται σε μια περιοχή γνωστή ως ζώνη Isua, μια ζώνη από έντονα παραμορφωμένους βράχους στα νοτιοδυτικά σημεία του νησιού, όπου οι γεωλόγοι μελετούν για δεκαετίες. Σε αυτή την περιοχή βρέθηκαν κομμάτια βράχων - που σχηματίστηκαν μέσα σε λίγα λεπτά έντονης γεωλογικής δραστηριότητας - πριν 3,8 δισεκατομμύρια έτη.

Οι βράχοι της Γροιλανδίας, ηλικίας 3,8 δισ. ετών, δεν είναι οι αρχαιότεροι του κόσμου, καθώς στον Καναδά έχουν βρεθεί πετρώματα 4,2 δισεκατομμυρίων ετών.

Η νεαρή Γη ήταν πολύ καυτότερη από όσο είναι τώρα, και καθώς έπεφτε η θερμοκρασία γεννήθηκαν από τεκτονικές διαδικασίες οι λιθοσφαιρικές πλάκες, σε εποχές όπου η Γη ήταν νεαρή.