Ένα έγχρωμο αριστούργημα στο Νεφέλωμα του Ωρίωνα

Πηγή: NASA, 7 Νοεμβρίου 2006

Μια νέα σύνθετη εικόνα από τα διαστημικά τηλεσκόπια Spitzer και Hubble της NASA φαίνονται περισσότερος σαν ένα τμήμα μιας ελαιογραφίας παρά ένα κοσμικό στιγμιότυπο. Το αριστούργημα αυτό παρουσιάζει το νεφέλωμα Ωρίωνα στις υπέρυθρες, υπεριώδεις και ορατές ακτίνες του φωός. "Χρωματίζεται" από εκατοντάδες βέφη άστρα σε έναν καμβά αερίου και σκόνης, με έντονο υπεριώδες φως και ισχυρούς αστρικούς ανέμους ως βούρτσες ζωγραφικής.

Δεξιά είναι μια σύνθετη ψευδοχρωματική εικόνα, στην οποία φως που ανιχνεύεται σε μήκη κύματος 0.43, 0.50, και 0.53 μικρά είναι μπλε. Το φως με μήκη κύματος 0.6, 0.65, και 0.91 μικρά είναι πράσινο. Το φως με λ=3,6 μικρά είναι πορτοκαλί, και το φως 8 μικρά είναι κόκκινο.

Στην καρδιά του έργου τέχνης είναι ένα σύνολο τεσσάρων τεράστιων άστρων, που ονομάζεται το Τραπέζιο. Αυτά τα τέρατα είναι περίπου 100.000 φορές φωτεινότερα από τον ήλιό μας Αυτό το κεντρικό σύνολο μπορεί να προσδιοριστεί ως μια κίτρινη κηλίδα κοντά στο κέντρο του συνόλου. Η ηλικία της αστρικής ομάδας του Τραπεζίου υπολογίζεται ότι φτάνει τα 300.000 χρόνια, ενώ η ενέργεια που προέρχεται απ αυτό θερμαίνει τα αέρια της γύρω περιοχής του νεφελώματος στους 10.000 βαθμούς Kελσίου.

Οι πράσινοι στρόβιλοι αποκαλύφθηκαν από τους ανιχνευτές της υπεριώδους ακτινοβολίας και του ορατού φωτός του Hubble. Πρόκειται για τα αέρια υδρογόνο και θείο που θερμαίνονται από την έντονη υπεριώδη ακτινοβολία από τα αστέρια του Τραπεζίου.

Τσουλούφια σε κόκκινο και πορτοκαλί χρώμα που ανιχνεύθηκαν από τον Spitzer δείχνουν το υπέρυθρο φως από τα φωτισμένα νέφη που περιέχουν μόρια πλούσια σε άνθρακα, τους γνωστούς πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες. Στη Γη, οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες βρίσκονται στη ψημένη φρυγανιά και στην εξάτμιση του αυτοκινήτου.

Τα πρόσθετα αστέρια στον Ωρίωνα είναι διασκορπισμένα σε όλη την εικόνα σαν ένα ουράνιο τόξο των χρωμάτων. Το Spitzer αποκάλυψε τα αστέρια - βρέφη, τα οποία είναι χωμένα βαθιά μέσα σε ένα κουκούλι σκόνης και αερίου (κιτρινο-πορτοκαλιά σημεία). Το Hubble που βρήκε τα λιγότερα 'χωμένα' αστέρια (κηλίδες πράσινου) και τα αστέρια σε πρώτο πλάνο (μπλε). Οι αστρικοί άνεμοι από τα σμήνη των νεογέννητων αστεριών που σκεδάστηκαν σε όλο το νέφος χάραξαν όλες τις κορυφογραμμές και τις κοιλότητες με μεγάλη σαφήνεια.

Το νεφέλωμα του Ωρίωνα βρίσκεται σχεδόν 1.500 έτη φωτός μακριά από τη Γη, και είναι το φωτεινότερο σημείο, σαν σμαράγδι, στο Ξίφος του αστερισμού του Κυνηγού. Το κοσμικό νέφος είναι επίσης το πιο κοντινό μας μεγάλο εργοστάσιο σχηματισμού άστρων, και οι αστρονόμοι υποπτεύονται ότι περιέχει περίπου 1.000 νέα αστέρια.

Ο αστερισμός του Ωρίωνα μπορεί να φανεί στο νυχτερινό ουρανό το φθινόπωρο και τον χειμώνα. Το νεφέλωμα του αστερισμού είναι αόρατο με το γυμνό μάτι, αλλά μπορεί να ειδωθεί με τις διόπτρες ή τα μικρά τηλεσκόπια.

Tις ημέρες των Χριστουγέννων, γύρω στα μεσάνυκτα, μεσουρανεί στον ουρανό, ο ομορφότερος σχηματισμός και μία από τις πιο ενδιαφέρουσες αστρονομικές περιοχές. Ο αστερισμός του Ωρίωνα.

Ο κυνηγός Ωρίωνας, σύμφωνα με τη μυθολογία, που ήταν γιος του Ποσειδώνα, πέθανε από το τσίμπημα ενός σκορπιού. Από τότε, ο Ωρίωνας και ο σκορπιός, έλαβαν αντιδιαμετρικά σημεία στον ουρανό, ώστε όταν ο ένας δύει ο άλλος να ανατέλλει, θυμίζοντας πως βρίσκονται σε ένα αέναο κυνήγι μεταξύ τους.

Το χαρακτηριστικό σχήμα του τετραπλεύρου, που θυμίζει ένα κυνηγό, αποτελείται από 77 αστέρες με τους κυριότερους τέσσερις αστέρες, που σχηματίζουν τη ζώνη του Ωρίωνα, να βρίσκονται μεταξύ των αποκλίσεων 10ο Β και -10ο Ν ώστε το σχήμα να είναι ορατό από όλη, σχεδόν, τη Γη.

Οι αστέρες αυτοί, είναι ο ερυθρός υπεργίγας Betelgeuse (α-Ori), ο λευκογάλαζος γίγας Bellatrix (ο αστέρας-αμαζόνα γ-Ori), ο γαλάζιος υπεργίγας Rigel (β-Ori) και τέλος ο επίσης γαλάζιος υπεργίγας Saiph (κ-Ori).

Μόνο ο Betelgeuse είναι παλαιό άστρο, τα υπόλοιπα είναι νεαρά άστρα και ιδιαίτερα βίαια άστρα του φασματικού τύπου Β και Ο.

Ο Betelgeuse, που απέχει μόνο 300 έ.φ., έχει φασματικό τύπο Μ και είναι υποψήφιος να γίνει σουπερνόβα. Ο αστέρας βρίσκεται στο τέλος της ζωής του και πάλλεται ακανόνιστα, μεταβάλλοντας το φαινόμενο μέγεθος του από 0 έως 1,5. Η λαμπρότητά του είναι 14.000 φορές μεγαλύτερη του Ήλιου μας και ο όγκος του 160.000.000 φορές μεγαλύτερη του. Η μάζα του προκύπτει ότι είναι 20 ηλιακές μάζες ενώ αν υπολογιστεί η πυκνότητά του βρίσκεται ότι είναι μόνο 10^-4 φορές την πυκνότητα του αέρα. Γι' αυτό χαρακτηρίζεται σαν ένα "κόκκινο θερμό κενό".