Ο αστεροειδής ήταν μόνο η μία αιτία από το θανατικό των δεινοσαύρων λέει η νέα θεωρία για το τετραπλό θανάσιμο κτύπημα

Πηγή: National Geographic, 30 Οκτωβρίου 2006

Η μαζική εξαφάνιση, που θεωρείται πως έχει εξαφανίσει τα δύο τρίτα του συνόλου των ειδών σε παγκόσμιο επίπεδο, ονομάζεται η εξαφάνιση Κ-Τ επειδή γεφυρώνει την Κρητιδική και Τριτογενή γεωλογική περίοδο.

Αλλά μία μόνο σύγκρουση αστεροειδή με τη Γη δεν λέει ολόκληρη την ιστορία, λέει μια μικρή ομάδα γεωλόγων που καθοδηγούνται από την πανεπιστημιακό παλαιοντολόγο του Princeton Gerta Keller στο Νιου Τζέρσεϋ.

Η Keller και οι συνεργάτες της θεωρούν ότι η σύγκρουση Chicxulub προηγήθηκε χρονικώς από την εξαφάνιση Κ-Τ μέχρι περίπου 300.000 χρόνια.

Οι δεινόσαυροι, λένε, σκοτώθηκαν όχι από ένα μεμονωμένο κτύπημα από αστεροειδή αλλά από ένα τετραπλό θανάσιμο κτύπημα, μιας παγκόσμιας αλλαγής του κλίματος, μία τεράστια ηφαιστειακή έκρηξη και όχι ενός αλλά δύο γιγαντιαίων συγκρούσεων.

Παράκτια της χερσονήσου Yucatαn του Μεξικού είναι ο κρατήρας - πλάτους 180-χιλιόμετρα - Chicxulub, που θεωρείται από πολλούς η περιοχή της πτώσης ενός αστεροειδούς πριν 65 εκατομμύρια χρόνια, που εξαφάνισε τους δεινοσαύρους.

Ξεφλουδίζοντας τα στρώματα

Η σύνθετη επιστημονική ανακάλυψη περιλαμβάνει μικροσκοπικές χάντρες υάλου, το σπάνιο στοιχείο ιρίδιο και ιζήματα που μπορεί να είναι καταθέσεις από γιγαντιαία τσουνάμι, που είχαν σαν αιτία τη σύγκρουση στον κρατήρα Chicxulub.

Και οι δύο πλευρές της δημοσιας συζήτησης συμφωνούν ότι οι χάνδρες υάλου δημιουργήθηκε όταν γέμισε η ατμόσφαιρα με ατμοποιημένο βράχο - από το γεγονός αυτό - που συμπυκνώθηκε γρήγορα και έβρεξε τη Γη ως μικροσκοπικά σφαιρίδια, μόλις 1 έως 4 χιλιοστόμετρα σε διάμετρο.

Οι αντιτιθέμενες πλευρές, επίσης, συμφωνούν ότι το ιρίδιο προήλθε από έναν αστεροειδή πλούσιο σε ιρίδιο.

Το πρόβλημα είναι ότι τα σφαιρίδια και το ιρίδιο εμφανίζονται σε χωριστά στρώματα της Γης, ή στρώματα, που διαχωρίζονται κατά τουλάχιστον 8 μέτρα ενδιάμεσου στρώματος από ίζημα.

Η συμβατική θεωρία λέει ότι αυτό το ενδιάμεσο ίζημα οδηγήθηκε γρήγορα κάτω από μια σειρά κυμάτων τσουνάμι, που δημιουργήθηκαν από το κτύπημα Chicxulub.

Αλλά μια λεπτομερής ανάλυση αυτών των ιζηματογενών στρωμάτων προτείνει ότι το ίζημα διαμορφώθηκε μεταξύ δύο ξεχωριστών κτυπημάτων από αστεροειδείς, η μία πτώση δημιούργησε το γυαλί και η άλλη το ιρίδιο.

Για να αρχίσουμε, λέει η Keller λέει, το ενδιάμεσο στρώμα του ιζήματος περιέχει 'λαγούμια' από πλάσματα του θαλάσσιου πυθμένα, που δεν θα ήταν σε θέση να σκάψουν εάν ο βυθός ξεπλενόταν από τα βίαια τσουνάμι.

Η ομάδα της Keller ανακάλυψε, επίσης, ένα δεύτερο στρώμα σφαιριδίων από ύαλο κάπου 4 μέτρα κάτω από τα προαναφερθέντα 8 μέτρα του βράχου.

Αυτά τα στρώματα, λέει, αντιπροσωπεύουν το αληθινό στρώμα των σφαιριδίων που προήλθε από το κτύπημα Chicxulub. Τα απολιθωμένα στοιχεία προτείνουν ότι το χαμηλότερο στρώμα των σφαιριδίων κατατέθηκε 300.000 έτη πριν από την εξαφάνιση Κ-Τ. Τα επικαλυπτόμενα σφαιρίδια κάθησαν αργότερα, διαβρωμένα από τις καταθέσεις αλλού.

Η ίδια έχει βρει επίσης απολιθώματα σαν πλαγκτόν στα ιζήματα πάνω από τα χαμηλά σφαιρίδια, που δείχνει μια επιστροφή στις κανονικές συνθήκες για περίπου 300.000 χρόνια μετά από το γεγονός Chicxulub.

Αυτό μας λέει ότι το γεγονός Chicxulub, παρά την διαδεδομένη ερήμωση που προκάλεσε, δεν είχε ουσιαστικά καμία μακροπρόθεσμη οικολογική επίδραση, αναφέρει η Keller.

Τα γεωλογικά στοιχεία δείχνουν ότι η Γη υποβαλλόταν σε έναν μεγάλο αριθμό αλλαγών κατά τη διάρκεια των 500.000 ετών που προηγούνται από το όριο Κ-Τ, προσθέτει.

Αυτές οι αλλαγές περιλαμβάνουν μια παγκόσμια αλλαγή του κλίματος που είχε ψύξει αργά τη Γη κατά τη διάρκεια των προηγούμενων εκατομμυρίων ετών. Κατόπιν μια τεράστια ηφαιστειακή δραστηριότητα στην Ινδία παρήγαγε μια γρήγορη θέρμανση 4 έως 7 βαθμός Κελσίου.

Ο αστεροειδής στο Chicxulub χτύπησε εκατό χιλιάδες χρόνια μετά από αυτό το ηφαιστεικό γεγονός, αλλά η θέρμανση εκείνη θα συνεχιζόταν για άλλες εκατό χιλιάδες χρόνια, λέει η ίδια, έως ότου ψύχθηκε πάλι η Γη ξαφνικά.

Τότε, λέει, αυτός ο ήδη 'ταλαιπωρημένος' βιόκοσμος χτυπήθηκε από ένα δεύτερο αστεροειδή, ο οποίος παρήγαγε το στρώμα του ιριδίου. Αυτό ήταν και το τελειωτικό κτύπημα για όσα είδη γλύτωσαν από τα προηγούμενα, εκτός από τα είδη που ήταν ήδη έμπειρα ώστε να προσαρμοστούν στις γρήγορες διακυμάνσεις του κλίματος.

Ο συνάδελφος της Keller, Thierry Adatte του πανεπιστημίου του Neuchatel στην Ελβετία, προσθέτει ότι τα πολλαπλά κτυπήματα από αστεροειδείς δεν είναι τόσο σπάνιες όσο νομίζουν οι άνθρωποι.

"Έχουμε βρει την απόδειξη μιας τρίτης πτώσης αστεροειδή 200.000 χρόνια μετά από το όριο Κ-Τ," λέει. "Έχουμε κι ένα δεύτερο στρώμα ιριδίου."

Επιπλέον, λέει, οι μαζικές εξαφανίσεις όπως αυτή στο όριο Κ-Τ εμφανίζονται να απαιτούν πολλαπλάσιες αιτίες.

"Χρειάζεστε πραγματικά έναν κακό συνδυασμό, όπως ηφαιστειακή δραστηριότητα, αλλαγή του κλίματος, και διακυμάνσεις της στάθμης της θάλασσας για να ασκήσουν μια σημαντική επίδραση", είπε.

Θερμή συζήτηση

Αλλά η θεωρία της Keller παραμένει ιδιαίτερα αμφισβητούμενη.

"Ολόκληρη η υπόθεση της κρέμεται από την ερμηνεία των καταθέσεων του γεγονότος στο Chicxulub, λέει ο Jan Smit ειδικός στα ιζήματα του πανεπιστημίου Vrije στην Ολλανδία.

"Νομίζω ότι όλα τα στοιχεία ανήκουν σε ένα ενιαίο γεγονός, σε μια σύγκρουση αστεροειδή στο Chicxulub, που έχει προκαλέσει τα τσουνάμι. Όλα τα διαφορετικά υποστρώματα είναι τα αποτελέσματα των περίπλοκων κυμάτων και σχετικών ρευμάτων από τα τσουνάμι.

Στη μελέτη της σχέσης του αντίκτυπου στην εξαφάνιση Κ-Τ, ο Smit προσθέτει, ότι οι γεωλόγοι πρέπει να εξετάσουν περιοχές απόμακρες από τον κόλπο του Μεξικού, όπου εκεί η γεωλογία δεν θα έχει επηρεαστεί τόσο έντονα από τα άμεσα αποτελέσματα του κτυπήματος.

"Εάν κοιτάξετε αλλού", αναφέρει, "μόνο ένας αντίκτυπος μπορεί να τεκμηριωθεί."

Αλλά η Keller Princeton δεν είναι πιθανό να αλλάξει γνώμη.

"Η άποψη αυτή είναι πιο δογματική από οποιαδήποτε άλλη", λέει. "Πολλοί άνθρωποι είναι τόσο συνδεδεμένοι με τη θεωρία του ενός γεγονότος Chicxulub, που φαίνεται ότι κανένα στοιχείο δεν μπορεί ποτέ να τους πείσει για τίποτ' άλλο."