Ένας δορυφόρος της NASA έχει τεκμηριώσει τις τρομακτικές αλλαγές στον θαλάσσιο πάγο της Αρκτικής μεταξύ του 2004 και 2005

Πηγή: BBC, 14 Σεπτεμβρίου 2006

Η έκταση των αιώνιων πάγων - παχύ στρώμα πάγου που παραμένει καθ' όλη τη διάρκεια του έτους - της Αρκτικής μειώθηκε κατά 14%, χάνοντας έτσι μια περιοχή στο μέγεθος του Πακιστάν ή της Τουρκίας. Το γεγονός αυτό κατέγραψε ένας δορυφόρος της NASA την προηγούμενη σχεδόν διετία.

Επιστήμονες της NASA ανακοίνωσαν ότι οι θερμοκρασίες στην Αρκτική ήταν υψηλότερες του συνηθισμένου και έτσι οι πάγοι της υποχώρησαν στον Αρκτικό Ωκεανό και τους δύο τελευταίους χειμώνες.

Είναι γνωστό ότι στις τελευταίες δεκαετίες έχουμε δει το θερινό πάγο της Αρκτικής να μειώνεται κατά περίπου 0,7% ετησίως. Τώρα πλέον οι πάγοι λιώνουν και τον χειμώνα.

Η δραστική λέπτυνση του πάγου μπορεί να σχετίζεται εν μέρει με τους ασυνήθιστους ανέμους κατά το 2005, αν και οι αυξανόμενες θερμοκρασίες στην Αρκτική θα μπορούσαν επίσης να είναι ένας σημαντικός παράγοντας.

Η έρευνα αυτή δημοσιεύεται στο περιοδικό Geophysical Research Letters.

Η Αρκτική θερμαίνεται περίπου με διπλάσιο ρυθμό από τον παγκόσμιο μέσο όρο, και οι πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι το πάχος του πάγου, στην περιοχή της Αρκτικής που καλύπτεται και το καλοκαίρι, έχει στενέψει.

Το Σεπτέμβριο του 2005 η Αρκτική είδε την χαμηλότερη καταγεγραμμένη περιοχή σε παγοκάλυψη από το 1978, όταν ξεκίνησαν οι παρατηρήσεις μέσω δορυφόρου.

Αιώνια διάσπαση

Αυτή είναι πιο πρόσφατη μελέτη, από επιστήμονες που καθοδηγούνται από το Son Nghiem από το Εργαστήριο Αεριώθησης (JPL) της NASA, μέτρησε κάτι ελαφρώς διαφορετικό από την έκταση της κάλυψης του θερινού πάγου - μέτρησε την έκταση της "αιώνιας" παγοκάλυψης.

Ο αιώνιος ή "πολυετής" πάγος έχει πάχος μέχρι 3 μέτρα και επιζεί τουλάχιστον ενός καλοκαιριού. Είναι διαφορετικός από τον "εποχιακό" πάγο, ο οποίος είναι λεπτότερος και λειώνει ευκολότερα, επιζώντας μόνο για έναν χειμώνα πριν λιώσει στο θερινό ήλιο.

"Ο αιώνιος πάγος περιέχει τη λιγότερη αλμυρότητα", εξήγησε ο Δρ Nghiem. "Είναι πάγος του γλυκού νερού - εκεί μέσα υπάρχουν περισσότερες φυσαλίδες και η επιφάνειά του είναι πολύ τραχιά - και ένα με ειδικό ραντάρ μπορεί να διακρίνει μεταξύ αυτών των δύο τύπων πάγου."

Χρησιμοποιώντας έτσι το δορυφόρο Quikscat της NASA, οι ερευνητές ανίχνευσαν την Αρκτική για τον αιώνιο και τον εποχιακό πάγο. Από τον Οκτώβριο του 2004 μέχρι τον Μάρτιο του 2006 είδαν μια σταθερή πτώση.

Όταν σύγκριναν τα σχήματα του πάγου για την 21η Δεκεμβρίου του 2004 και 2005 παρουσιάστηκε μια τεράστια αλλαγή.

"Στα προηγούμενα χρόνια υπάρχει κάποια μεταβλητότητα, αλλά είναι πολύ μικρότερη και περιφερειακή", τονίζει ο Δρ Nghiem. "Όμως η αλλαγή που βλέπουμε μεταξύ 2004 και 2005 είναι τεράστιο."

Η περιοχή του αιώνιου θαλάσσιου πάγου που χάθηκε ήταν περίπου 730.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, με μια τεράστια απώλεια στην ανατολική Αρκτική (που ορίζεται βόρεια της Ρωσίας και της Ευρώπης) και ένα μικρό κομμάτι στη δυτική Αρκτική, βόρεια της Αμερικής και του Ατλαντικού Ωκεανού.

Κι ενώ το λιώσιμο των πάγων το καλοκαίρι μπορεί να είναι αποτέλεσμα πολλών φαινομένων, όπως πχ η ροή θερμών υδάτων, η μείωση του πάγου επί δύο χειμώνες στη σειρά είναι δυσκολότερο να εξηγηθεί χωρίς να επικαλεσθεί κανείς την επίδραση των αερίων που παγιδεύουν τη θερμότητα, όπως το διοξείδιο του άνθρακα.

Τα αέρια αυτά εμποδίζουν τη διαφυγή θερμότητας που εκπέμπεται από τον ωκεανό ή τη γη, λειτουργώντας σαν μια μονωτική κουβέρτα ακόμη και στην καρδιά του σκοτεινού χειμώνα της Αρκτικής.

Περιπλανώμενοι άνεμοι

Ο τρόπος αυτός μέτρησης είναι διαθέσιμος μόνο από το 1999, έτσι για να κάνουν σύγκριση οι ερευνητές πρέπει να χρησιμοποιήσουν τα αρχεία της έκτασης του θερινού πάγου - που είναι σχεδόν, αλλά όχι ακριβώς, το ίδιο πράγμα με την έκταση του αιώνιου πάγου.

"Εάν υπολογίσουμε τον μέσο όρο αυτού του διαστήματος βρίσκουμε μια μείωση μεταξύ 6,4% και 7,8% ανά δεκαετία", δήλωσε ο Δρ Nghiem. "Αυτό όμως που παρατηρήσαμε είναι μια μείωση 14% σε ένα έτος - 18 φορές περισσότερο το προηγούμενο ρυθμό".

Η ερώτηση κλειδί είναι τι το προκάλεσε, και εάν είναι μια ανωμαλία ή το πρώτο σημάδι μιας σημαντικής αλλαγής του ρυθμού για την αρκτική τήξη.

Ο δορυφόρος Quikscat ελέγχει επίσης τους ανέμους, και σημείωσε ασυνήθιστους ανέμους στην ανατολική Αρκτική το 2005, κάτι που θα μπορούσε να ίσως να προωθεί τον παλαιό πάγο από την ανατολή στη δύση, αν και αυτή η εξήγηση δεν είναι σαφής για μια τέτοια δραστική απώλεια του αιώνιου πάγου.

Εάν ο ρυθμός της αρκτικής τήξης επιταχυνθεί, οι επιπτώσεις στο μέλλον δεν είναι καθησυχαστικές.

Ο πάγος ανακλά την ενέργεια του ήλιου πίσω στο διάστημα, ενώ το νερό την απορροφά. Έτσι ένας πλανήτης με ολοένα και λιγότερο πάγο θερμαίνεται γρηγορότερα, μετατρέποντας ενδεχομένως τις μελλοντικές επιδράσεις της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας, σε πραγματικότητα πιο σύντομα από όσο αναμένουμε.

Σύμφωνα δε με τον Αμερικανό κλιματολόγο Τζέιμς Χάνσεν, ο κόσμος έχει περιθώριο μόλις 10 χρόνια για να δράσει αποφασιστικά κατά του φαινομένου του θερμοκηπίου ώστε να αποφύγει μια ανυπολόγιστη καταστροφή.  Απαιτείται όμως άμεση δράση γιατί αν η Γη συνεχίσει να θερμαίνεται, τότε οι πάγοι θα λειώσουν, προκαλώντας μεταξύ των άλλων μια άνοδο της στάθμης των θαλασσών. Ο κόσμος θα γνωρίσει επίσης ξηρασίες και καύσωνες μακράς διαρκείας, καθώς και ισχυρούς κυκλώνες σε περιοχές που δεν έχουν ως τώρα τέτοια φαινόμενα, ενώ προβλέπεται ότι θα εξαφανιστεί το 50% των ειδών.

Ο ίδιος δήλωσε πως οι κυβερνήσεις πρέπει να υιοθετήσουν ένα εναλλακτικό σενάριο για να κρατήσουν υπό έλεγχο την αύξηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και να περιορίσουν την αύξηση της θερμοκρασίας σε 1 βαθμό Κελσίου. Αν ο κόσμος συνεχίσει όπως τώρα, ο Χάνσεν προειδοποίησε ότι οι θερμοκρασίες θα αυξηθούν κατά 2 ώς 3 βαθμούς Κελσίου με αποτέλεσμα «να δημιουργήσουμε ένα διαφορετικό πλανήτη.

Δεν θα υπάρχει χιόνι για σκι

Ένας  άλλος διάσημος μετεωρολόγος - πρόεδρος της Ιταλικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας - προβλέπει ότι ως το τέλος του αιώνα δεν θα υπάρχει χιόνι για σκι κάτω από τα 2.000 μέτρα υψόμετρο. Οι έρευνες που έκανε δείχνουν ότι τα επόμενα χρόνια η αύξηση της θερμοκρασίας στον πλανήτη μας, θα έχει σαν αποτέλεσμα να μην υπάρχει αρκετό χιόνι στα βουνά. Ακόμα και στις Άλπεις το χιονοδρομικό κέντρο, όπου έγιναν οι τελευταίοι Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες, θα κλείσει. 

Σύμφωνα με την έρευνα του Λούκα Μερκάλι μεταξύ των ετών 2030 και 2050 χιόνι θα υπάρχει στις βουνοπλαγιές που βρίσκονται σε ύψος 1.600 μέτρων και πάνω. Ο Μερκάλι προβλέπει ότι ψηλά στις Άλπεις η θερμοκρασία θα ανέβει ως το 2030 κατά 1.8 βαθμούς Κελσίου.

Το φαινόμενο όμως έχει και θετικά στοιχεία, γιατί θα ωφελήσει τη γεωργία αφού θα αυξηθεί η παραγωγή.

Εν τω μεταξύ μελέτες Ελβετών επιστημόνων για το κλίμα της Ευρώπης προβλέπουν θερμότερα καλοκαίρια. Μέχρι δε το τέλος του αιώνα δύο στα τρία καλοκαίρια θα συνοδεύονται από μεγάλους καύσωνες στις κεντρικές και ανατολικές περιοχές της Ευρώπης, όπου λόγω της ασυνήθιστης αύξησης της θερμοκρασίας οι κάτοικοι θα πρέπει να λάβουν κάποια μέτρα.