Το Spitzer ξεθάβει θησαυρούς για πιθανά ηλιακά συστήματα στο Νεφέλωμα του Ωρίωνα

Πηγή: Ιστοσελίδα spitzer, 15 Αυγούστου 2006

Αστρονόμοι έχουν διερευνήσει καιρό τώρα τα απέραντα και σε τοποθετημένα κατά στρώματα νέφη του Νεφελώματος του Ωρίωνα, ένα εργοστάσιο παραγωγής αστέρων ορατό με το γυμνό μάτι στον φημισμένο αστερισμό του Κυνηγού. Όμως, ακόμα ο Ωρίωνας είναι γεμάτος από μυστικά.

Μια νέα εικόνα από το Spitzer εξετάζει τι συμβαίνει βαθιά μέσα στα σύννεφα της σκόνης, που διαπερνούν το Νεφέλωμα και τις περιβάλλουσες περιοχές του. Η εντυπωσιακή εικόνα - με ψευδοχρώματα βεβαίως - παρουσιάζει ροζ στροβίλους της σκόνης διάστικτους με αστέρια, σε μερικά από τα οποία στρέφονται γύρω τους δίσκοι με σκόνη που μπορούν να σχηματίσουν πλανήτες.

Αυτή η υπέρυθρη εικόνα από το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer της NASA παρουσιάζει το Νεφέλωμα του Ωρίωνα, το πιο κοντινό σε μας εργοστάσιο παραγωγής άστρων, κάπου 1.450 έτη φωτός από τη Γη.

Το σύνθετο νέφος του Ωρίωνα είναι περίπου 1.450 έτη φωτός από τη Γη και εκτείνεται σχεδόν 240 έτη φωτός στο διάστημα. Το ευρύ οπτικό πεδίο του Spitzer μας επέτρεψε να ερευνήσουμε το μεγαλύτερο μέρος του συμπλέγματος, μια περιοχή του ουρανού ισοδύναμου με 28 γεμάτα φεγγάρια. Η εικόνα παρουσιάζει μια 'φέτα' αυτής της έρευνας, μια περιοχή του ουρανού σαν τέσσερα πλήρη φεγγάρια, και περιλαμβάνει το ίδιο το Νεφέλωμα του Ωρίωνα.

Το Spitzer, με την ισχυρή υπέρυθρη κάμερα του, ήταν σε θέση να 'ξεθάψει' σχεδόν 2.300 τέτοιους δίσκους σχηματισμού πλανητών στο σύμπλεγμα του νέφους του Ωρίωνα, μια συλλογή από ταραγμένα νέφη σχηματισμού άστρων, που περιλαμβάνει το γνωστό Νεφέλωμα του Ωρίωνα.

Οι δίσκοι - φτιαγμένοι από αέριο και σκόνη που στροβιλίζονται γύρω από τους νέους ήλιους - είναι πάρα πολύ μικροί και απόμακροι για να φανούν με τα τηλεσκόπια του ορατού φωτός. εντούτοις, η υπέρυθρη λάμψη της θερμής σκόνης τους επισημαίνεται εύκολα από τους υπέρυθρους ανιχνευτές του Spitzer. Κάθε δίσκος έχει τη δυνατότητα να διαμορφώσει νέους πλανήτες και το δικό του ηλιακό σύστημα.

"Είναι η πληρέστερη απογραφή των νέων άστρων με τους δίσκους των αερίων στο σύμπλεγμα του Νέφους του Ωρίωνα", λέει ο Thomas Megeath του πανεπιστημίου του Τολέδο στην πολιτεία Οχάιο, που καθοδήγησε την έρευνα.

"Βασικά, έχουμε μια απογραφή των πιθανών ηλιακών συστημάτων, και θέλουμε να ξέρουμε πόσα γεννιούνται στις πόλεις, πόσα στις μικρές κωμοπόλεις, και πόσα έξω στην επαρχία."

Μια παρατήρηση στον Ωρίωνα αποκαλύπτει ότι τα πιθανά ηλιακά συστήματα κατοικούν σε μια ποικιλία περιβαλλόντων. Έτσι ο Megeath και οι συνάδελφοί του διαπίστωσαν ότι περίπου το 60% των άστρων με δίσκους στο νέφος του Ωρίωνα κατοικούν σε 'δραστήριες πόλεις', ή συστάδες, που περιέχουν εκατοντάδες νέων αστεριών. Περίπου το 15% κατοικούν σε μικρές κοινότητες, και το 25 % προτιμούν να κινηθούν ανεξάρτητα και μεμονωμένα.

Πριν από τις νέες παρατηρήσεις του Spitzer, οι επιστήμονες νόμιζαν ότι μέχρι και 90% των νέων αστεριών, και με και χωρίς δίσκους, κατοικούσαν σε δραστήριες περιοχές - στις πόλεις δηλαδή - όπως εκείνες του Ωρίωνα.

"Η εικόνα του Ωρίωνα δείχνει ότι πολλά αστέρια εμφανίζονται να σχηματίζονται μεμονωμένα ή σε ομάδες λίγων μόνων αστεριών", αποκαλύπτει το μέλος της ομάδας του Spitzer John Stauffer. "Κι αυτά τα νέα στοιχεία μπορούν να μας βοηθήσουν να καθορίσουμε τον τύπο του περιβάλλοντος μέσα στον οποίο σχηματίστηκε ο ήλιός μας".

Οι αστρονόμοι δεν ξέρουν εάν ο μέσης ηλικίας ήλιος μας μεγάλωσε σε μια περιοχή αντίστοιχο της αστρικής πόλης ή της επαρχίας, εν τούτοις οι περισσότεροι ευνοούν το σενάριο της μεγάλης αστρικής πόλης. Τα νεογέννητα αστέρια όπως αυτά στον Ωρίωνα τείνουν να παρασυρθούν μακριά από τα αμφιθαλή τους αστέρια όσο περνά ο καιρός, κι έτσι είναι δύσκολο να επισημανθεί η προέλευση ενός ενήλικου αστεριού.

Ο Megeath και οι συνάδελφοί του υπολογίζουν ότι περίπου 60 έως 70 τοις εκατό των αστεριών στο νέφος του Ωρίωνα έχουν δίσκους. "Είναι μια ενδιαφέρουσα ερώτηση γιατί αυτός ο αριθμός δεν είναι 100 τοις εκατό. Τελικά, είμαστε σε θέση να καταλάβουμε γιατί μερικά αστέρια δεν έχουν δίσκους", συνεχίζει ο Megeath.

Η υπέρυθρη κάμερα του Spitzer ξέθαψε επίσης 200 αστρικά έμβρυα στο σύμπλεγμα του νέφους του Ωρίωνα, τα περισσότερα από τα οποία δεν είχαν ειδωθεί ποτέ πριν. Τα αστρικά έμβρυα είναι ακόμα πάρα πολύ νέα για να έχουν αναπτύξει δίσκους.