Το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer βλέπει 9 δισεκατομμύρια πίσω στο παρελθόν

Πηγή: PhysOrg, 21 Μαρτίου 2006

Οι αστρονόμοι που χρησιμοποιούν το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer της NASA έχουν κάνει ένα κοσμικό σαφάρι για να αναζητήσουν ένα σπάνιο γαλαξιακό είδος. Τα δείγματά τους - σμήνη γαλαξιών στο πολύ απόμακρο σύμπαν - είναι λίγα και πολύ μακριά μεταξύ τους, ενώ μετά βίας ανιχνεύτηκαν πέρα από την απόσταση των 7 δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη γη. 

Για να βρει τα σμήνη, η ομάδα 'κοσκίνισε' τις εικόνες που έλαβε το διαστημόπλοιο των υπέρυθρων ακτίνων Spitzer καθώς και τα επίγεια τηλεσκόπια. Εκτίμησε δε τις αποστάσεις τους βάσει των χρωμάτων των σμηνών των γαλαξιών και επαλήθευσε τις υποψίες της χρησιμοποιώντας ένα φασματογράφο στο παρατηρητήριο Keck στη Χαβάη. 

Τελικά, η έρευνα οδήγησε στη σύλληψη του πιο απόμακρου σμήνους γαλαξιών που φάνηκε ποτέ, κάπου 9 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά. Αυτό σημαίνει ότι το σμήνος έζησε σε μια εποχή που το σύμπαν ήταν μόνα 4,5 δισεκατομμυρίων ετών. Ο κόσμος θεωρείται ότι δημιουργήθηκε πριν 13,7 δισεκατομμύρια έτη.

"Ανιχνεύοντας ένα σμήνος γαλαξιών σε απόσταση 9 δισεκατομμυρίων ετών φωτός είναι πολύ συναρπαστικό", είπε ο κύριος ερευνητής της ομάδας, ο Δρ Peter Eisenhardt του Εργαστηρίου Αεριοπροώθησης της NASA. "Είναι πραγματικά καταπληκτικό ότι το τηλεσκόπιο των 85 εκατοστών του Spitzer μπορεί να δει 9 δισεκατομμύριο έτη πίσω στον χρόνο" 

Χρησιμοποιώντας τις ίδιες μεθόδους, οι αστρονόμοι βρήκαν επίσης τρία άλλα σμήνη μεταξύ 7 και 9 δισ. ετών φωτός μακριά. 

"Το Spitzer είναι άριστο όργανο για την ανίχνευση των πολύ απόμακρων σμηνών επειδή ξεχωρίζουν πολύ στις υπέρυθρες ακτίνες", λέει ο Δρ Mark Brodwin, επίσης του JPL.

Τα σμήνη των γαλαξιών είναι οι μεγαλύτερες βαρυτικά διασυνδεδεμένες δομές στον κόσμο. Ένα τυπικό σμήνος μπορεί να περιέχει χιλιάδες γαλαξίες και τρισεκατομμύρια άστρα. Λόγω του τεράστιου μεγέθους και της μάζας τους, είναι σχετικά σπάνιοι. Παραδείγματος χάριν, εάν η γη επρόκειτο να αντιπροσωπεύει ολόκληρο τον κόσμο, τότε οι χώρες θα ήταν το ισοδύναμο των γαλαξιών, και οι ήπειροι θα ήταν τα σμήνη των γαλαξιών. 

Τα σμήνη των γαλαξιών αυξάνονται όπως οι χιονομπάλλες, που έλκουν νέους γαλαξίες με τη βοήθεια των βαρυτικών αλληλεπιδράσεων στη διάρκεια δισεκατομμυρίων ετών. Για αυτόν τον λόγο, τα μέλη της ομάδας λένε ότι αυτά τα τεράστια σμήνη πρέπει να είναι ακόμα σπανιότερα στο πολύ απόμακρο σύμπαν.

"Ο τελευταίος στόχος αυτής της έρευνας είναι να ανακαλυφθεί πότε σχηματίστηκαν οι γαλαξίες σε αυτό το  σμήνος και σε άλλα απόμακρα σμήνη", είπε ο Δρ Adam Stanford, του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Νταίηβις. Ο Stanford είναι συντάκτης της ανακοίνωσης η οποία δημοσιεύθηκε στο Astrophysical Journal Letters. 

Το σμήνος των 9 δισεκατομμυρίων ετών είναι μόνο ένα από τα 25 που η ομάδα συνέλαβε στο σαφάρι του Spitzer. Προετοιμάζονται δε αυτήν την περίοδο για περισσότερες παρατηρήσεις και με το παρατηρητήριο Keck για να επιβεβαιώσουν ότι την απόσταση του πρόσθετου σμήνους γαλαξιών από το δείγμα τους. Σύμφωνα με τον Eisenhardt, μερικά από τα σμήνη αναμένουν μπορεί να είναι ακόμα πιο απόμακρα από το νέο κάτοχο του ρεκόρ του πιο απόμακρου σμήνους.