Έτοιμο για την εκτόξευση είναι το Discovery

Πηγή: Δίκτυο, 13 Ιουλίου 2005

Έτοιμο είναι το διαστημικό λεωφορείο Discovery να εκτοξευθεί, την Τετάρτη 13 Ιουλίου και στις 22:51 ώρα Ελλάδος, από το Διαστημικό Κέντρο Κένεντι, με προορισμό τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ΙSS), ενώ την τελευταία στιγμή ένα πρόβλημα που προέκυψε λύθηκε. Aν όλα πάνε σύμφωνα με το πρόγραμμα το Discovery θα επιστρέψει στη Γη έπειτα από 12 μέρες, στις 25 Ιουλίου.

Η σημερινή εκτόξευση θεωρείται ιστορική αφού πρόκειται για την πρώτη αποστολή που θα πραγματοποιήσει η NASA μετά την καταστροφή του Columbia, πριν από περίπου δυόμισι χρόνια. Η εκτόξευση του Discovery έχει ιδιαίτερη σημασία για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στο πρόγραμμα των διαστημικών λεωφορείων της. Επιπλέον, η επιτυχής έκβασή της θα δώσει το σύνθημα για την επιστροφή του ανθρώπου στο φεγγάρι.

Η πρόσφατη ζημιά είχε να κάνει με το θερμικό προστατευτικό περίβλημα, βάρους μικρότερου του ενός κιλού, το οποίο έπεσε σε δύο από τα προστατευτικά πλακίδια της ατράκτου, ενώ το Discovery βρισκόταν στην εξέδρα εκτόξευσης του Ακρωτηρίου Canaveral της Φλόριδα. Όμως η ζημιά αποκαταστάθηκε εγκαίρως από τεχνικούς της NASA. Το θέμα επιλύθηκε. Η εκτόξευση θα γίνει, δήλωσε χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπος της NASA.

Η ζημιά που προκλήθηκε έφερε στο μυαλό των τεχνικών την καταστροφή του Columbia, η οποία οφειλόταν στον ίδιο ακριβώς λόγο. Στο δυστύχημα εκείνο, ένα κομμάτι αφρώδους μονωτικού υλικού, βάρους περίπου 760 γραμμαρίων, είχε αποκολληθεί και είχε χτυπήσει το αριστερό φτερό του Columbia, με αποτέλεσμα να ανοίξει τρύπα στο θερμικό προστατευτικό περίβλημα και να μπουν στο σκάφος θερμά αέρια κατά την επανείσοδό του, με αποτέλεσμα το διαστημικό λεωφορείο να καταστραφεί και να χάσουν τη ζωή τους οι επτά αστροναύτες που επέβαιναν σε αυτό.

Πάντως, σύμφωνα με τους μετεωρολόγους της NASA, η πιθανότητα κάποιου καιρικού φαινομένου να εμποδίσει την εκτόξευση του Discovery ανέρχεται στο 40%. Εάν παρόλα αυτά η εκτόξευση αναβληθεί, μπορεί να επιχειρηθεί άλλες δύο φορές. Σημειώνεται, πως το 'χρονικό παράθυρο' για την εκτόξευση του Discovery διαρκεί μέχρι τις 31 Ιουλίου, στην περίπτωση που υπάρξει νέα αναβολή, καθώς, η εκτόξευση προγραμματιζόταν αρχικά για το διάστημα 15 Μαΐου έως 3 Ιουνίου.

Το 7μελές πλήρωμα θα αναχωρήσουν στις 23:15 ώρα Ελλάδας από την Φλόριντα, με προορισμό τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS), μεταφέροντας προμήθειες που έχουν καθυστερήσει να παραδοθούν.

Η NASA φαίνεται ότι έχει προετοιμαστεί για τα καλά, αφού, για πρώτη φορά, το σκάφος Atlantis θα βρίσκεται σε ετοιμότητα, αν χρειαστεί επιχείρηση διάσωσης. Ωστόσο, η αμερικανική διαστημική υπηρεσία απέτυχε να υλοποιήσει δύο από τις συνολικά 14 συστάσεις που της έγιναν από την αρμόδια επιτροπή για το δυστύχημα του Columbia.

Οκτώ κινήσεις

Έξι ώρες πριν την εκτόξευση θα ξεκινήσει η φόρτωση του διαστημικού σκάφους με 1,9 εκατ. λίτρα ψυχρού υγρού υδρογόνου και υγρού οξυγόνου στην εξωτερική δεξαμενή καυσίμων.

Δυόμισι ώρες πριν οι αστροναύτες θα μπουν στο σκάφος και με τη βοήθεια των τεχνικών θα προσδεθούν στα καθίσματα. Tο πλήρωμα θα περάσει τον υπόλοιπο χρόνο πραγματοποιώντας ελέγχους στα συστήματα επικοινωνιών που συνδέονται με το κέντρο ελέγχου της αποστολής.

Εννέα λεπτά πριν την εκτόξευση θα δοθεί το τελικό "οκέι" για την εκτόξευση από τον διευθυντή της αποστολής, τη διοικητική ομάδα και τον διευθυντή δοκιμών της NASA.

Επτά λεπτά και 30 δευτερόλεπτα πριν θα αποκολληθεί ο βραχίονας πρόσβασης του πληρώματος στο σκάφος.

Πέντε λεπτά πριν ο πιλότος Tζιμ Kέλι θα ενεργοποιήσει τις μονάδες βοηθητικής ώθησης οι οποίες τροφοδοτούν τις μηχανές του Discovery.

Δύο λεπτά και 55 δευτερόλεπτα πριν αποκολλάται από την εξωτερική δεξαμενή καυσίμων το σύστημα που αφαιρεί το οξυγόνο σε αέρια μορφή, προκειμένου να αποτραπεί ο εξαερισμός του και η συμπύκνωσή του σε πάγο, κάτι που θα μπορούσε να αποβεί μοιραίο κατά την απογείωση.

Τριανταένα δευτερόλεπτα πριν από την εκτόξευση, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές του σκάφους ενεργοποιούν την αυτόματη διαδικασία εκτόξευσης, ενώ 6,6 δευτερόλεπτα πριν πυροδοτούνται οι τρεις κύριες μηχανές του σκάφους.

Επτά δευτερόλεπτα μετά την εκτόξευση αποκόβεται η επικοινωνία με το Kένεντι και γίνεται σύνδεση με το κέντρο Tζόνσον στο Xιούστον. Δέκα δεύτερα μετά ξεκινάει ο ελιγμός του σκάφους που θα το βάλει σε τροχιά, με το Discovery να πετά ανάποδα, ώστε το πλήρωμα να μπορεί να χρησιμοποιήσει το έδαφος ως σημείο αναφοράς και κυρίως, για να αποσυμφορηθεί το σκάφος από την αεροδυναμική πίεση που δέχεται κατά την άνοδο.

Δύο χρόνια μετά την καταστροφή του Columbia, οι τεχνικοί της NASA εκτίμησαν ότι οι αλλαγές που πρότειναν μπορούσαν να αυξήσουν την ασφάλεια του σκάφους. Από την πρώτη κιόλας πτήση, το 1981, είχε φανεί το πρόβλημα των θραυσμάτων πάγου, μονωτικού υλικού ή πλακιδίων που χτυπούσαν με ταχύτητα το διαστημικό λεωφορείο, αλλά δεν είχε συμβεί κάποιο σοβαρό ατύχημα μέχρι την καταστροφή του Challenger τον Ιανουάριο του 1986. Τότε, την ημέρα της εκτόξευσης, η θερμοκρασία στο έδαφος ήταν χαμηλότερη του μηδενός. Λόγω του παγετού καταστράφηκαν οι πλαστικοί δακτύλιοι που συγκρατούσαν τους συνδέσμους των πυραύλων στην εξωτερική δεξαμενή. Κατά τη διάρκεια της απογείωσης μεγάλες μάζες θερμού αέρα ξέφυγαν από το σπασμένο δακτύλιο. Τα αέρια αυτά τρύπησαν την εξωτερική δεξαμενή, με αποτέλεσμα την ανάφλεξη του υγρού υδρογόνου και την καταστροφή του Challenger. Μετά το ατύχημα η NASA ξανασχεδίασε τους συνδέσμους των εξωτερικών πυραύλων, καθόρισε νέους κανόνες για την εκτόξευση σε χαμηλές θερμοκρασίες, ενώ, τέλος, κατασκεύασε ένα σύστημα διαφυγής αστροναυτών κατά ην εκτόξευση.

Η προσοχή μετά το το ατύχημα του Columbia

Όπως ανακοίνωσε πρόσφατα η Επιτροπή Διερεύνησης για το Columbia, η NASA απέτυχε σε δύο σημεία.

Πρώτον, το σκάφος συνεχίζει να κινδυνεύει από κομμάτια πάγου ή μονωτικού αφρού, που μπορεί να αποκολληθούν από την εξωτερική δεξαμενή και να χτυπήσουν την άτρακτο (κάτι που συνέβη στο Columbia, το οποίο υπέστη ρήγμα στην αριστερή πτέρυγα) και, δεύτερον, σε περίπτωση ζημιάς στην άτρακτο, οι αστροναύτες δεν διαθέτουν μέσα για να επιδιορθώσουν τη βλάβη ενώ πριν από την επιστροφή τους στη Γη.

Από την πλευρά της, η διαστημική υπηρεσία εκτιμά πως ο κίνδυνος έχει μειωθεί σε αποδεκτά επίπεδα. "Αν κάποιος θέλει περισσότερα, θα πρέπει να βρουν ανθρώπους εξυπνότερους από εμάς", σχολίασε χαρακτηριστικά ο διοικητής της NASA.

Δύο χρόνια μετά την καταστροφή του Columbia, οι τεχνικοί της NASA εκτίμησαν ότι οι αλλαγές που πρότειναν μπορούσαν να αυξήσουν την ασφάλεια του σκάφους. Από την πρώτη κιόλας πτήση, το 1981, είχε φανεί το πρόβλημα των θραυσμάτων πάγου, μονωτικού υλικού ή πλακιδίων που χτυπούσαν με ταχύτητα το διαστημικό λεωφορείο, αλλά δεν είχε συμβεί κάποιο σοβαρό ατύχημα μέχρι την καταστροφή του Challenger τον Ιανουάριο του 1986. Τότε, την ημέρα της εκτόξευσης, η θερμοκρασία στο έδαφος ήταν χαμηλότερη του μηδενός. Λόγω του παγετού καταστράφηκαν οι πλαστικοί δακτύλιοι που συγκρατούσαν τους συνδέσμους των πυραύλων στην εξωτερική δεξαμενή. Κατά τη διάρκεια της απογείωσης μεγάλες μάζες θερμού αέρα ξέφυγαν από το σπασμένο δακτύλιο. Τα αέρια αυτά τρύπησαν την εξωτερική δεξαμενή, με αποτέλεσμα την ανάφλεξη του υγρού υδρογόνου και την καταστροφή του Challenger. Μετά το ατύχημα η NASA ξανασχεδίασε τους συνδέσμους των εξωτερικών πυραύλων, καθόρισε νέους κανόνες για την εκτόξευση σε χαμηλές θερμοκρασίες, ενώ, τέλος, κατασκεύασε ένα σύστημα διαφυγής αστροναυτών κατά ην εκτόξευση.

Μετά και το ατύχημα του Columbia για να επαναφέρει το διαστημικό λεωφορείο σε κατάσταση πτητικής λειτουργίας, η NASA έδωσε ιδιαίτερη προσοχή:

• Στον επανασχεδιασμό της εξωτερικής δεξαμενής, αποτρέποντας την αποκόλληση θραυσμάτων μονωτικού υλικού.

• Στη βελτίωση διαδικασιών επιθεώρησης του διαστημικού λεωφορείου για τον εντοπισμό ζημιών που μπορεί να προκληθούν κατά την εκτόξευση.

• Στην εύρεση τρόπων επισκευής m-θανών ζημιών όσο το σκάφος βρίσκεται σε τροχιά.

• Στην ανάπτυξη σχεδίων παραμονής του πληρώματος στο διεθνή διαστημικό σταθμό (ISS) μέχρι να οργανωθεί αποστολή για τη διάσωση του, αν οι ζημιές είναι τέτοιας έκτασης που δεν θα επιτρέπουν στο διαστημόπλοιο να επιστρέψει στη Γη.

• Στις εναλλακτικές διαδρομές. Στην περίπτωση που ο καιρός δεν επιτρέπει την προσγείωση στη Δυτική Ακτή ή αν επαναληφθεί το εφιαλτικό σενάριο του Columbia έχουν επιλεγεί τα αεροδρόμια Έντουαρντς και Γουάιτ Σαντς. Και αυτό για την προστασία των κατοίκων της περιοχής , αφού η ειδική ομάδα που περισυνέλεξε τα θραύσματα του Columbia μάζεψε περίπου 38 τόννους θραυσμάτων στην περιοχή του Τέξας.

Η κεντρική δεξαμενή περιέχει δεξαμενές με υγρό υδρογόνο και υγρό οξυγόνο ως καύσιμα. Λόγω της χαμηλής θερμοκρασίας που υπάρχει στα ανώτατα όρια της ατμόσφαιρας, σχηματίζεται πάγος στο περίβλημα της εξωτερικής δεξαμενής που παγώνει, εκτός των άλλων, και τους αγωγούς καυσίμων.

Κομμάτια πάγου μπορεί να χτυπήσουν με μεγάλη ταχύτητα την εξωτερική δεξαμενή ή και να προκαλέσουν ζημιές στο μονωτικό περίβλημα της. Για το λόγο αυτό ο επανασχεδιασμός εστιάστηκε στα σημεία υψηλού κινδύνου της εξωτερικής δεξαμενής.

• Το πρώτο σημείο εντοπίστηκε στη μεταλλική διχαλωτή κατασκευή που συνδέει την εξωτερική δεξαμενή με το διαστημόπλοιο. Στο σημείο αυτό αφαιρέθηκε το μονωτικό περίβλημα και στη θέση του τοποθετήθηκε μια χάλκινη πλάκα. Επίσης, στα σημεία στήριξης της διχαλωτής κατασκευής τοποθετήθηκαν ηλεκτρικά θερμαντικά σώματα για να λιώσουν το σχηματιζόμενο πάγο.

• Το δεύτερο επικίνδυνο σημείο εντοπίστηκε και διορθώθηκε στο χώρο μεταξύ της δεξαμενής υγρού υδρογόνου και υγρού οξυγόνου, αφού το υγρό άζωτο που χρησιμοποιείται ταυτόχρονα ως ψυκτικό και καθαριστικό της περιοχής θα μπορούσε να σπάσει και αυτό με τη σειρά του το μονωτικό υλικό και να προκαλέσει διαρροή καυσίμων.

• Το τρίτο σημείο εντοπίστηκε στην περιοχή που τα ακροφύσια από τη δεξαμενή υγρού οξυγόνου ενώνονται με τους κύριους κινητήρες του σκάφους. Στην περιοχή αυτή το μονωτικό υλικό ήταν τοποθετημένο με τέτοιον τρόπο ώστε να σχηματίζεται οξεία γωνία με τα ακροφύσια, με αποτέλεσμα να δημιουργείται πάγος που στη συνέχεια κατέστρεφε το μονωτικό υλικό. Το πρόβλημα λύθηκε με την τοποθέτηση επιπλέον μονωτικού υλικού ώστε να σχηματιστεί ορθή γωνία, αποτρέποντας έτσι τη δημιουργία πάγου.

Παράλληλα, τροποποιήθηκαν οι συνδετήρες των πυραύλων στερεού καυσίμου, ώστε κατά την αποκόλληση τους από την εξωτερική δεξαμενή να μη δημιουργηθούν μεταλλικά θραύσματα που θα μπορούσαν να προκαλέσουν ανεπανόρθωτη ζημιά.

Συστήματα οπτικού ελέγχου

Για την ανίχνευση θραυσμάτων και πιθανών ζημιών στο διαστημόπλοιο, η NASA πρότεινε μια σειρά από μέτρα:

• Τοποθετήθηκαν 107 κάμερες διαφόρων ειδών (υπέρυθρες, υψηλής ταχύτητας, HDTV, 35mm, 16mm, Digital Video) στην εξέδρα, για την καταγραφή της εκτόξευσης.

• Σε δέκα περιοχές τοποθετήθηκε κινηματογραφικός εξοπλισμός σε ακτίνα 40 μιλίων γύρω από το σημείο εκτόξευσης, για την καταγραφή της φάσης ανόδου. Σε περιπτώσεις χαμηλής και πυκνής νέφωσης που θα αχρήστευε το προηγούμενο μετρό, δύο ειδικά διασκευασμένα αεροπλάνα WB-57 θα καταγράφουν τη διαδικασία εκτόξευσης από μεγάλο ύψος.

• Τρεις σταθμοί ραντάρ θα στοχεύουν συνεχώς το όχημα για την ανίχνευση θραυσμάτων.

• Τοποθετήθηκαν κάμερες στο περίβλημα της εξωτερικής δεξαμενής για να βιντεοσκοπούν την κοιλιά του διαστημικού λεωφορείου μεταδίδοντας άμεσα τα δεδομένα στο κέντρο ελέγχου.

• Τοποθετήθηκαν κάμερες στις μύτες των πυραύλων στερεού καυσίμου για την καταγραφή της εξωτερικής δεξαμενής.

• Οι αστροναύτες θα εφοδιαστούν με φορητές βιντεοκάμερες για να καταγράψουν τη διαδικασία αποκόλλησης της εξωτερικής δεξαμενής. Στη συνέχεια, θα μεταφέρουν το υλικό στους φορητούς τους υπολογιστές και θα μεταδώσουν τα δεδομένα στο έδαφος. Με μία ψηφιακή βιντεοκάμερα οι αστροναύτες θα επιθεωρήσουν το διαστημόπλοιο κατά τη διάρκεια ενός διαστημικού περιπάτου.

• Κατασκευάστηκε μία επέκταση του ρομποτικού βραχίονα του διαστημόπλοιου, μήκους 18 περίπου μέτρων. Η επέκταση αυτή, εφοδιασμένη με ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές, θα μπορεί να φωτογραφίζει το κάτω μέρος του διαστημόπλοιου για πιθανές ζημιές. 

Πηγή: Discovery & Science