Ανακαλύφθηκε παγωμένο ηφαίστειο στον Τιτάνα

Πηγή: Nature, 8 Ιουνίου 2005

Αντί να ανακαλύψει το διαστημικό σκάφος Cassini πάνω στην επιφάνεια του Τιτάνα, του μεγαλύτερου δορυφόρου του Κρόνου, θάλασσες από μεθάνιο και άλλους υδρογονάνθρακες, εντόπισε ένα ιδιότυπο ηφαίστειο, που αναβλύζει πάγο. Έτσι, το ψυχρό αυτό ηφαίστειο δεν αναβλύζει λάβα αλλά πάγους που απελευθερώνουν μεθάνιο στην επιφάνεια του φεγγαριού. Οι ωκεανοί από υγρό μεθάνιο που ανέμεναν να βρουν οι επιστήμονες φαίνεται ότι απουσιάζουν από τον Τιτάνα.

Πρόσφατες φωτογραφίες του Τιτάνα υπεδείκνυαν ότι στην επιφάνειά του υπήρχαν ποταμοί, δέλτα, λίμνες και ωκεανοί, ενώ οι επιστήμονες γνώριζαν ότι στην ατμόσφαιρα του φεγγαριού υπήρχε μεθάνιο και είχαν συμπεράνει ότι αυτό προερχόταν από γιγαντιαίες λίμνες υδρογονανθράκων.

Μάλιστα, είχαν προβλέψει την ύπαρξη καταιγίδων υγρού μεθανίου, καθώς και έντονων καιρικών φαινομένων στην επιφάνεια του πλανήτη. Έχοντας καταλήξει σ' αυτά τα συμπεράσματα περίμεναν με ανυπομονησία τις φωτογραφίες που έλαβε το Cassini με το οπτικό και υπέρυθρο φασματόμετρο χαρτογράφησης που διαθέτει.

Όμως, προς μεγάλη τους έκπληξη, διαπίστωσαν ότι τα εδαφολογικά χαρακτηριστικά που πρόδιδαν την ύπαρξη υδρογονανθράκων, προέρχονταν από παροδικές πλημμύρες παγωμένων υλικών που αναβλύζουν από το υπέδαφος.

Οι φωτογραφίες στην περιοχή του υπέρυθρου, που ελήφθησαν από το διαστημικό σκάφος κατά τη διάρκεια μιας κοντινής προσέγγισης στον Τιτάνα στις 26 Οκτωβρίου του 2004, απεικονίζουν μια κυκλική περιοχή με διάμετρο περίπου 30 χιλιομέτρων, η οποία σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις αντιστοιχεί σε ένα ψυχρό ηφαίστειο, ένα θόλο που σχηματίζεται από πάγους που αναβλύζουν στην επιφάνεια και απελευθερώνουν μεθάνιο.

Οι φασματικές αναλύσεις υποδεικνύουν ότι το κύριο συστατικό του ηφαιστειακού υλικού δεν είναι νερό.

"Πριν από την αποστολή του Cassini, η επικρατούσα εξήγηση για την ύπαρξη μεθανίου στην ατμόσφαιρα του Tιτάνα ήταν η παρουσία μιας θάλασσας υδρογονανθράκων πλούσιας σε μεθάνιο» ανέφερε ο Christophe Sotin, Γάλλος πλανητικός επιστήμονας στο πανεπιστήμιο της Νάντ, που συνεργάζεται με το Εργαστήριο Αεροπροώθησης (JPL) της NASA στην Καλιφόρνια, το οποίο οργανώνει την αποστολή.

"Η παρουσία του ψυχρού ηφαιστείου παρέχει μια εναλλακτική εξήγηση για την ύπαρξη μεθανίου. Μια τέτοια ερμηνεία υποστηρίζεται από τα μοντέλα της εξέλιξης του Τιτάνα", εξηγεί ο Sotin.

Οι ερευνητές θεωρούν πιθανό ο Τιτάνας να καλύπτεται από ένα στρώμα πάγων, πάχους δεκάδων χιλιομέτρων, το οποίο ρέει και περιοδικά ανακυκλώνεται. Τα κανάλια που σήμερα διακρίνονται στην επιφάνεια, ίσως δημιουργούνται από περιοδικές πλημμύρες μεθανίου.

Οι ερευνητές θεωρούν πιθανό ο Τιτάνας να καλύπτεται από ένα στρώμα πάγων, πάχους δεκάδων χιλιομέτρων, το οποίο ρέει και περιοδικά ανακυκλώνεται. Τα κανάλια που σήμερα διακρίνονται στην επιφάνεια ίσως δημιουργούνται από περιοδικές πλημμύρες μεθανίου.

"Δεν έχουμε αποκλείσει την πιθανότητα τα κανάλια να υπάρχουν και να μοιάζουν με κοίτες ποταμών, που έγιναν από υγρό μεθάνιο", λέει ο Mark Lees μέλος του τημ για το Huygens.

Το μεγάλο ερώτημα που προκύπτει τώρα είναι αν αυτά τα κανάλια δημιουργήθηκαν από μια σχετικά πρόσφατη πλημμύρα ή αν η δημιουργία τους είναι αποτέλεσμα έντονων γεωλογικών φαινομένων που συνέβησαν εκατομμύρια χρόνια πριν.

"Η ιστορία του υγρού μεθανίου δεν έκλεισε", επισημαίνει ο Lees.