Ο κόκκινος πλανήτης πρόσφατα είχε ηφαιστειακή δραστηριότητα

Από σελίδα του BBC, 6 Αυγούστου 2004

Το ηφαίστειο Olympus Mons φαίνεται να είχε ενεργοποιηθεί πολύ αργότερα από ότι πιστεύαμε

Ο Άρης εμφανίζεται να είχε ηφαιστειακή δραστηριότητα πιο πρόσφατα από ότι προηγουμένως πιστεύαμε, σύμφωνα με την εξέταση των στοιχείων που έστειλε το διαστημικό όχημα Mars Express της Ευρώπης.

Οι νέες εκτιμήσεις δείχνουν ότι τα ηφαίστεια θα μπορούσαν να ήταν ενεργά σε μια εποχή, μεταξύ ενός εκατομμυρίου και 20 εκατομμυρίων χρόνων πριν, αλλά θα απαιτηθούν περισσότερες μελέτες για να ξεκαθαρίσουν οι ημερομηνίες

Στοιχεία από προηγούμενα διαστημικά σκάφη έδειχναν ότι η ηφαιστειακή δραστηριότητα στον Άρη σταμάτησε μια εποχή, περίπου 500-600 εκατομμύρια χρόνια πριν.

Μερικοί ερευνητές σκέπτονται ότι ο Άρης θα μπορούσε να είναι ενεργός ηφαιστειακά ακόμα και σήμερα.

Ο ειδικός επιστήμονας Agustin Chicarro του προγράμματος Mars Express ανέφερε ότι μερικά ηφαίστεια φαίνονταν να είναι "εξαιρετικά νέα",  σύμφωνα με τα τρέχοντα στοιχεία.

"Για τα ηφαιστειακά φαινόμενα, μπορούμε να πούμε ότι έγιναν λίγα εκατομμύρια χρόνια πριν, από ένα έως 20 εκατομμύρια χρόνια. Αλλά με τα στοιχεία που θα έχουμε σε μερικούς μήνες μπορούμε να κάνουμε σωστότερους υπολογισμούς", λέει ο ίδιος.

Υπολογισμός των κρατήρων

Οι ηλικίες υπολογίστηκαν μετρώντας τον αριθμό των κρατήρων - λόγω της πτώσης των μετεωριτών - σε συσχέτιση με ηφαίστεια στις εικόνες που λήφθηκαν από την κάμερα υψηλής ευκρίνειας (HRSC) στο Mars Express.

Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται αρκετά από τους πλανητικούς επιστήμονες με σκοπό να υπολογίζουν τις ηλικίες των πλανητικών επιφανειών. Εντούτοις, αυτές οι εκτιμήσεις είναι σχετικές, προειδοποίησε ο Δρ Chicarro, και περιέχουν αρκετή εικασία.

Τα τρία ηφαίστεια γνωστά ως Tharsis Montes έχουν ύψος περίπου 15 km.

Οι περισσότερες επιφάνειες που μοιάζουν με κρατήρες φαίνονται παλαιότερες, ενώ οι ομαλότερες επιφάνειες θεωρούνται νεώτερες. Αυτό προϋποθέτει ένα σταθερό ρυθμό κατασκευής κρατήρων από βαρύ βομβαρδισμό της επιφάνειας του Άρη, την εποχή που οι γήινοι πλανήτες πέρασαν αυτό το στάδιο περίπου πριν τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια.

Αλλά υπάρχουν περιπλοκές στον Άρη, σύμφωνα με τον Δρ John Murray του Ανοικτού Πανεπιστημίου, ένας από τους ειδικούς του οργάνου HRSC.

"Μπορείτε να δείτε θύελλες σκόνης και πάγο κοντά στους πόλους, έτσι θα διαπιστώσετε ότι οι μικρότεροι κρατήρες εξαφανίστηκαν και οι μεγαλύτεροι είναι ακόμα εκεί", συνέχισε.

Τα ηφαίστεια με την πιο πρόσφατη δραστηριότητα φαίνονται να είναι το τεράστιο Olympus Mons και άλλα τρία γιγαντιαία ηφαίστεια στην περιοχή Tharsis του Άρη: το Arsia Mons, το Pavonis Mons και το Ascraeus Mons (που είναι γνωστά  ως Tharsis Montes).

Ο Δρ Chicarro δεν έχει προκαταλήψεις στο ζήτημα της σημερινής ηφαιστειακής δραστηριότητας στον Άρη.

"Θα έπρεπε να είναι εντελώς συμπτωματικό ότι στην εποχή, που υπάρχει ηφαιστειακή δραστηριότητα στη Γη, σε έναν άλλο πλανήτη θα σταματούσε", παρατήρησε.

"Εάν  υπάρχει ηφαιστειακή δραστηριότητα, δεν σημαίνει ότι πρέπει να έχουμε σημαντικές ηφαιστειακές ροές. Αν η τελευταία μεγάλη ηφαιστειακή έκρηξη συνέβη μερικά εκατομμύριο χρόνια πριν, θα μπορούσε να συμβεί και πάλι αλλά κι όχι.

Ο Mars Express αυτή την εποχή παρατηρεί την περιοχή της καλδέρας Olympus Mons. 

"Μπορούν επίσης να υπάρχουν πολύ μικρότεροι θόλοι κάπου αλλού που να είναι ακόμα ενεργοί. Αλλά προς το παρόν, καταστάσεις όπως η υδροθερμική δραστηριότητα είναι ίσως λίγο πιο πιθανές".

Υδροθερμικά συστήματα με θερμό νερό παρόμοια με τις επίγειες θερμές πηγές θα μπορούσαν να υπάρχουν κάποτε στον Άρη.

Η παρουσία υδροθερμικής δραστηριότητας στον κόκκινο πλανήτη σήμερα μπορεί να κάνει την ύπαρξη κάποιας μορφής Αρειανής ζωής πιο εύλογη, πρότεινε ο Δρ Chicarro.

Στον πλανήτη μας, τα υδροθερμικά συστήματα είναι περιοχές που φιλοξενούν θερμοφιλικά βακτήρια και μπορεί να προσέφεραν κάποτε βάση για τη δημιουργία της ζωής στην αρχέγονη Γη.

Ο Nick Hoffman του Πανεπιστημίου της Μελβούρνης, έχει προτείνει ότι  μπορούν να σχηματιστούν πύργοι από πάγο δίπλα στον καυτό ατμό των υδροθερμικών πηγών στον Άρη. Μάλιστα στην Ανταρκτική μικροβιακές μορφές ζωής ζουν σε παρόμοιους πύργους από πάγο.

Οι προηγούμενες εκτιμήσεις της τελευταίας ηφαιστειακής δραστηριότητας στον Άρη βασίστηκαν κατά ένα μεγάλο μέρος στα στοιχεία από τις αποστολές Βίκινγκ της NASA στη δεκαετία του '70.