Η απώλεια της ευρωπαϊκής ρομποτικής συσκευής στον Άρη ανήμερα τα Χριστούγεννα ήταν αποτέλεσμα της ελλιπούς χρηματοδότησης και ανεπαρκών ελέγχων, σύμφωνα με έκθεση που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος (ΕSΑ) και του Εθνικού Διαστημικού Κέντρου της Βρετανίας.

Αλλά στην έκθεση δεν αναφέρεται αν υπήρξε ένα ειδικό γεγονός αποτυχίας ή μια γενική ανεπάρκεια.

Όμως, ένα κύριο μέλος της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας (ESA) είχε τόσο ανησυχήσει για την αποστολή πριν την έναρξή της, που είχε αναρωτηθεί εάν έπρεπε να είχε ακυρωθεί καλύτερα.

Εν τω μεταξύ ο ιθύνων νους του Beagle, ο Colin Pillinger - ένας βρετανός επιστήμονας - ο οποίος το έφτιαξε με στόχο να βρει σημάδια ζωής (βιοδηλωτικά ίχνη) στον Άρη, είπε ότι μια Αρειανή θύελλα σκόνης ήταν ο πλέον πιθανός λόγος πίσω από τη καταστροφή του.

Ο καθηγητής Colin Pillinger δήλωσε ότι αυτές οι ασυνήθιστες ατμοσφαιρικές συνθήκες σημαίνουν ότι ο ειδικός εξοπλισμός για την προσγείωση του Λαγωνικού απέτυχε να λειτουργήσει σύμφωνα με το πρόγραμμα.

Οι θύελλες της σκόνης θέρμαναν την Αρειανή ατμόσφαιρα, κάνοντας την λεπτότερη, συμπλήρωσε ο Pillinger.

"Ήταν λεπτότερη του αναμενόμενου. Εάν η ατμόσφαιρα είναι λεπτότερη, τότε όλα γίνονται πιο αργά", είπε, που σημαίνει ότι τα αλεξίπτωτα και οι τρεις αερόσακοι που προορίζονται να μειώσουν την ορμή της καθόδου του Λαγωνικού είτε δεν θα είχαν ανοίξει καθόλου ή άνοιξαν πάρα πολύ αργά.

Το μικροσκοπικό εργαστήριο επρόκειτο να προσγειωθεί στον Άρη στις 25 Δεκεμβρίου 2003 με τη βοήθεια αερόσακων πριν πέσει και αρχίσει την εργασία του. Αλλά εξαφανίστηκε χωρίς κανένα ίχνος.

Αντίθετα, το ζευγάρι των αμερικανικών ρομποτικών οχημάτων πήγε στον Άρη την ίδια σχεδόν περίοδο  και προσγειώθηκαν τέλεια. Και από τότε στέλνουν συνεχώς στοιχεία του Άρη.

Τι τελικά συνέβη;

Ο καθηγητής David Southwood, διευθυντής της διαστημικής επιστήμης στην ESA, είπε ότι η έρευνα είχε διαπιστώσει ότι "κανένα ειδικό γεγονός δεν οδήγησε στην αποτυχία και ούτε ένα άτομο δεν πήρε μια κακή απόφαση".

"Εντούτοις, η αποτυχία ήταν θεσμική. Εργαζόμαστε σε ένα σύστημα που δεν ήταν σωστό, όπου οι οργανωτικές δομές δεν ήταν σωστές και οι άνθρωποι δεν είχαν το σωστό επίπεδο ενδυνάμωσης, αρχής ή πόρου, "αυτός είπε.

Όταν o David Southwood άρχισε την εργασία του το καλοκαίρι του 2001, εξέτασε το  πρόγραμμα  του Λαγωνικού και εν πρώτοις αποφάσισε ότι δεν πρέπει να πραγματοποιηθεί καθόλου.

"Μέχρι όμως το φθινόπωρο είχα αποδεχτεί ότι το Λαγωνικό επρόκειτο να πάει", είπε.

"Ίσως δεν έπρεπε ποτέ να το είχα αποδεχτεί. Αλλά ειλικρινά θα έπρεπε να ήμουν ένας άλλος για να πάρω εκείνη την τελική απόφαση".

Αν και το Βeagle είχε θεωρηθεί σημαντικό τεχνικό επίτευγμα, κανένα σκάφος που προσεδαφίστηκε με επιτυχία στον Άρη δεν κόστισε τόσο λίγο. Η έκθεση αναφέρει επίσης ότι τα χρονοδιαγράμματα της αποστολής ήταν πολύ πιεστικά με αποτέλεσμα οι έλεγχοι που είχαν γίνει στα επιμέρους τμήματα του διερευνητή να μην επεκταθούν στην ολοκληρωμένη συσκευή.

Αν και τα συμπεράσματα της έρευνας δόθηκαν αυτή την εβδομάδα, η πλήρης έκθεση έχει κρατηθεί εμπιστευτική, για να προστατεύσει ευαίσθητα εμπορικά συμφέροντα και να εξασφαλίσει ότι κανένας δεν θα φοβόταν να παρουσιάσει στοιχεία.

Το αλεξίπτωτο με το οποίο θα κατέβαινε το Beagle ήταν από νάιλον ειδικής κατασκευής για να είναι πολύ ελαφρύ

Αλλά η απόφαση να μην δημοσιευθεί η πλήρης έκθεση της έρευνας είναι πιθανό να προξενήσει άσχημες εντυπώσεις στον κόσμο, μαζί με τις εντυπώσεις που έχει ότι η αποστολή ήταν προχειροφτιαγμένη από επιστήμονες, ότι τους δόθηκε ελάχιστος χρόνος και δόθηκαν πάρα πολύ λίγα χρήματα, όπως και ότι υπήρχαν πολλές  παραλείψεις από τους μηχανικούς της ESA.

Μια από τις βασικές συστάσεις της έκθεσης ήταν ότι οι μελλοντικές αποστολές πρέπει να δουν μια καλύτερη συνεργασία μεταξύ του δορυφόρου και του ρομπότ.

Το Λαγωνικό "προστέθηκε" στο δορυφόρο Mars Express, που τον έφερε στον Άρη και θεωρήθηκε ως ένα όργανο, παρά μέρος ολόκληρου του διαστημικού σκάφους.

Επίσης, πρέπει μελλοντικά να εξασφαλιστεί από την αρχή μια επαρκής και πλήρης χρηματοδότηση του προγράμματος.

Ο προϋπολογισμός του Beagle 2 είναι μυστικός, αλλά υπολογίζεται ανεπίσημα ότι κόστισε 54-89 εκατομμύρια δολάρια, το 1/10 του προϋπολογισμένου κόστους για κάθε ένα από τα δύο αμερικανικά ρόβερ.

Παρά την αποτυχία, ο Pillinger τόνισε ότι δεν αισθάνεται λυπημένος.

"Δώσαμε στο Λαγωνικό τον πιο καλό εξοπλισμό, που θα μπορούσαμε να δώσουμε μέσα στους περιορισμούς που είχαμε", ανέφερε.