Έκρηξη ακτίνων γ μπορεί να εξαφάνισε μεγάλο μέρος της ζωής στη Γη πριν 440 εκατομμύρια χρόνια

Από την ιστοσελίδα ABC News, 29 Απριλίου 2004

Μια τεράστια έκρηξη ακτίνων-γ στο διάστημα θα μπορούσε να έχει βοηθήσει στην εξαφάνιση ενός μεγάλου μέρος της ζωής πάνω στη Γη πριν 440 εκατομμύρια χρόνια, αναφέρει μια ομάδα Αμερικανών επιστημόνων.

Ο καθηγητής Adrian Melott του Πανεπιστημίου του Κάνσας και η ομάδα του υποστήριξε αυτή την εκδοχή σε μια εργασία που έγινε αποδεκτή για δημοσίευση στο Διεθνές Περιοδικό Astrobiology.

Οι εκρήξεις ακτίνων γ (GRB) είναι εκρήξεις φωτονίων γάμμα εξαιρετικά υψηλής ενέργειας, που ακτινοβολούν εκατομμύρια φορές λαμπρότερα από τον ήλιο.

Μπορούν δε να διαρκέσουν από ένα κλάσμα του δευτερολέπτου έως αρκετά λεπτά, όμως οι επιστήμονες δεν είναι βέβαιοι τι τις προκαλεί.

Ο Mellot και η ομάδα του υποστήριξαν ότι οι υπολογισμοί στο ρυθμό που οι GRB ακτινοβολούν σε τυχαίες θέσεις υποδεικνύουν ότι θα είχαν εκραγεί πάνω στη Γη  σε κάποιο στάδιο.

"Φαίνεται πιθανό ότι μία έκρηξη GRB έχει επηρεάσει τη Γη", γράφουν οι ερευνητές, "και ότι μία έκρηξη GRB θα είχε ουσιαστική επίδραση πάνω στους οργανισμούς".

Οι ερευνητές υποστήριξαν ότι μία GRB από το Γαλαξία μας θα μπορούσε να είναι "τουλάχιστον μερικώς" υπεύθυνη για μια σημαντική μαζική εξαφάνιση των κοραλλιών, των σπόγγων και των κοχυλιών στο τέλος της Ορδοβίσιας περιόδου πριν, περίπου, 440 εκατομμύριο χρόνια.

Εν συνεχεία γράφουν ότι η βίαιη έκρηξη της ενέργειας από μία έκρηξη ακτίνων γ θα είχε περάσει το προστατευτικό κάλυμμα της γήινης ατμόσφαιρας και θα είχε οδηγήσει σε μια ισχυρή έκρηξη της υπεριώδους ακτινοβολίας ( UV) φθάνοντας στο έδαφος.

Η βίαιη έκρηξη θα είχε προκαλέσει επίσης μείωση του όζοντος, με αποτέλεσμα μια τεράστια αύξηση της ηλιακής UV ακτινοβολίας, όξινη βροχή και μια σχετικά γρήγορη παγκόσμια ψύξη.

"Το αποτέλεσμα: Μια δύσκολη κατάσταση για τη ζωή στον πλανήτη", έγραψαν οι οι ερευνητές.

Ο Melott και η ομάδα τους τόνισαν ότι η υπόθεση εργασίας τους υποστηρίχτηκε από μελέτες που περιλαμβάνουν τριλοβίτες, τους εξαφανισθέντες ασπόνδυλους θαλάσσιους οργανισμούς.

Οι προνύμφες τριλοβίτες που επέπλεαν στη θάλασσα εξαφανίστηκαν με ένα ρυθμό 1,5 φορά μεγαλύτερο από το ρυθμό εκείνων των τριλοβιτών που ζούσαν στον πυθμένα της θάλασσας. Αυτό θα συνέβαινε αν οι τριλοβίτες της επιφάνειας επηρεάζονταν από μια έκρηξη GRB, δεδομένου ότι η υπεριώδης ακτινοβολία δεν διαπερνά το νερό σε μεγάλο βάθος.

Οι ερευνητές τόνισαν ότι μαζί με την έκρηξη της ακτινοβολίας-γ θα μπορούσε να έχει προκληθεί, επίσης, μια πολύ γρήγορη ψύξη και παγετός εξ' αιτίας της διάσπασης του αέριου αζώτου της ατμόσφαιρας από την GRB. Αυτό το γεγονός οδήγησε στο σχηματισμό οξειδίων του αζώτου στην ατμόσφαιρα.

Αλλά ένας αυστραλός παλαιοντολόγος ειδικός στα ασπόνδυλα, ο John Talent του Πανεπιστημίου Macquarie του Σύδνεϋ, που μελετά τις μαζικές εξαλείψεις των ειδών, δεν έχει πειστεί από τις απόψεις αυτές.

Ανέφερε ότι δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για να υποστηρίξουν οποιαδήποτε θεωρία για αυτό που προκάλεσε την Ορδοβίσια  εξάλειψη.

Αλλά η άποψη του, από την παρατήρηση άλλων εξαλείψεων, είναι ότι υπήρχαν πολλά σύνθετα γεγονότα με πολλές αιτίες.

Ο Talent ανέφερε ότι παράγοντες που οι ερευνητές δεν συμπεριέλαβαν είχαν σημαντικές αλλαγές στην ωκεάνια κυκλοφορία και την ωκεάνια χημεία εκείνη την εποχή.

"Αυτοί οι άνθρωποι εστίασαν μόνο ένα γεγονός και δεν έλαβαν υπ' 'οψιν τους άλλα γεγονότα τα τελευταία 550 εκατομμύρια χρόνια", είπε.

Ο αυστραλός παλαιοκλιματολόγος Will Howard από το Πανεπιστήμιο της Τασμανίας περιέγραψε επίσης την εργασία σαν "ιδιαίτερα θεωρητική". Αλλά είπε ότι αυτό είναι συχνά απαραίτητο σε τέτοιους τομείς.

"Είναι πολύ δύσκολο να εξεταστεί αυτή η θεωρία και οι συντάκτες δεν προτείνουν δοκιμές για τα γεωλογικά αρχεία για να διακρίνουν αν έγιναν οι εκρήξεις ακτίνων γ - που έφεραν αυτή την μαζική εξάλειψη - ή οφείλεται σε άλλους μηχανισμούς", συνέχισε ο Howard.

Και υποστηρίζει ότι οι επιστήμονες μπορούν να αναπτύξουν τέτοιες δοκιμές αλλά στο μέλλον, όπως ακριβώς είχαν βρει γεωχημικές αποδείξεις, υπό τη μορφή υψηλής συγκέντρωσης ιριδίου στις αποθέσεις στο τέλος της Κρητιδικής εποχής για να υποστηρίξουν άμεσα την ιδέα ότι κάποιος αστεροειδής εξαφάνισε τους δεινοσαύρους.

Επίσης, ο αυστραλός αστροφυσικός Charles Lineweaver του πανεπιστημίου του Σύδνεϋ χαιρέτισε την έρευνα.

"Αυτός ο τύπος της έρευνας χρειάζεται εάν πρόκειται να καταλάβουμε τη θέση μας στο Σύμπαν". Και ανέφερε ότι όσο περισσότερο ζούμε στη Γη, τόσο σημαντικότερο είναι να καταλάβουμε οποιεσδήποτε πιθανές απειλές, όπως είναι οι εκρήξεις των ακτίνων-γ.