Opportunity: Προορισμός Meridiani Planum

Από σελίδα του CNN και της NASA, 25 Ιανουαρίου 2004

Το 2ο ρόβερ της NASA όπως ήταν προσχεδιασμένο προσεδαφίστηκε στην κοιλάδα Meridiani Planum τη Κυριακή το πρωί 7.05 πμ, προς αναζήτηση στοιχείων για την ύπαρξη νερού.

Σύμφωνα με το Εργαστήριο Προώθησης (JPL) της NASA, το ρομπότ χρειάστηκε έξι λεπτά για να διασχίσει την ατμόσφαιρα του Άρη, κάνοντας συνεχώς μανούβρες.

Εστάλη δε ένα σήμα προς τη Γη που έδειχνε πως δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα στη λειτουργία του Opportunity.

Το διαστημικό ρομπότ πλησίασε την επιφάνεια του Άρη με μια ταχύτητα 19.000 km/h και αφού πυροδότησε 57  συσκευές, πέρασαν 4 λεπτά κόλασης φωτιάς που τα ξεπέρασε χάρις τη θερμική του ασπίδα. Ακολούθως, ελευθέρωσε ένα αλεξίπτωτο έριξε την θερμική του ασπίδα, άφησε να βγει ένα σχοινί, επιτρέποντας έτσι σε ένα ραντάρ να αρχίσει να παρατηρεί το έδαφος, φούσκωσαν οι αερόσακοι, και έξι δευτερόλεπτα πριν αγγίξει το έδαφος πυροδοτήθηκαν οι ανασχετικοί πύραυλοι, κόπηκε το σκοινί και τότε ξεκίνησε η επαφή με το έδαφος του Άρη αφού είχαν ανοίξει οι γιγαντιαίοι αερόσακοι.

Το βαρυτικό πεδίο του Άρη, το 38% της Γης, το ανάγκασε να αναπηδήσει μέχρι 8 μέτρα από την επιφάνεια. Αφού έκανε μερικές αναγκαστικές αναπηδήσεις επιτέλους σταμάτησε σώο και αβλαβές.

Από τις πρώτες φωτογραφίες που έστειλε το Opportunity. Εντύπωση προκαλεί το μαγευτικό ερημικό τοπίο του Άρη.

Κατά τη διάρκεια αυτών των λίγων λεπτών δεν υπήρχε κανείς έλεγχος από πουθενά. Ήταν τελείως αυτόματη προσπάθεια.

Η περιοχή Meridiani Planum

Το Opportunity προσεδαφίστηκε κοντά στον ισημερινό του Άρη, σε μια πεδιάδα που είναι γνωστή ως Meridiani Planum και σε μια περιοχή πλούσια σε πετρώματα αιματίτη, που συνήθως σχηματίζονται παρουσία νερού.

Βρίσκεται, σχεδόν, από την άλλη μεριά του πλανήτη σε σχέση με τον κρατήρα Gusev, στον οποίο προσεδαφίστηκε στις 4 Ιανουαρίου το δίδυμο ρόβερ της NASA, Spirit.

Πάνω φαίνονται οι τοποθεσίες προσεδάφισης όλων των διαστημοσυσκευών που προσεδαφίστηκαν στον Άρη

Ο αιματίτης

Οι επιστήμονες ενδιαφέρονται για την κοιλάδα Planum Meridiani, επειδή περιέχει ένα αρχαίο στρώμα αιματίτη, ένα οξείδιο του σιδήρου. Στη Γη, σχεδόν πάντα, σχηματίζεται σε ένα περιβάλλον που περιέχει  υγρό νερό. Η περιοχή αυτή εμφανίζεται σαν ξηρή τώρα.

Έτσι οι επιστήμονες αναρωτιούνται. Πώς βρέθηκε εκεί ο αιματίτης; Υπήρχε κάποτε εκεί νερό; Και σε αυτή την περίπτωση, πού πήγε;

"Υπάρχουν πέντε ή έξι υποθέσεις για να εξηγήσουν την ύπαρξη του αιματίτη στον Άρη, αλλά καμία από αυτές δεν μας δίνει ικανοποιητική απάντηση", λέει ο ειδικός επιστήμονας για το έδαφος του Άρη John Grant της NASA. "Έπρεπε να πάμε εκεί για να βρούμε ποια θεωρία είναι η σωστή".

Είναι πιθανό, παραδείγματος χάριν, ο αιματίτης να δημιουργήθηκε άμεσα από τις πλούσιες σε σίδηρο λάβες, μια διαδικασία που δεν θα απαιτούσε υγρό νερό. Αλλά εάν το νερό βοήθησε τη δημιουργία του -- και αυτό είναι το πιθανότερο -- τότε, το πιο πιθανό, ο αιματίτης είτε σχηματίστηκε από νερά, πλούσια σε σίδηρο, μιας αρχαίας λίμνης, είτε ο αιματίτης διαμορφώθηκε όταν τα υπόγεια νερά του Άρη διηθήθηκαν από τα στρώματα της ηφαιστειακής τέφρας.

Το Opportunity έχει μια σειρά φασματόμετρα, φωτογραφικές μηχανές, μικροσκόπια, και εργαλεία δειγματοληψίας. Έτσι, οι επιστήμονες θα μπορέσουν να βρουν από που προήλθε ο αιματίτης.

Παραδείγματος χάριν, εάν βρεθεί μεταξύ του αιματίτη ένα μετάλλευμα υδρογονούχου οξειδίου του σιδήρου (goethite), τότε αυτό σημαίνει ότι ο αιματίτης σχηματίστηκε κάτω από την παρουσία του νερού. Αφ' ετέρου, εάν βρεθεί μαγνητίτης, τότε ένα παρελθόν με παρουσία του νερού, μάλλον είναι απίθανο.

Οι επιστήμονες βλέποντας τον τρόπο που κατανέμεται ο αιματίτης θα βγάλουν και τα συμπεράσματα τους. Έτσι, αν ο αιματίτης εμφανίζεται σαν ένα λεπτό στρώμα μέσα σε έναν σωρό άλλων στρωμάτων, τότε είναι πιθανό να έχει σχηματιστεί σε μια πολύ παλιά λίμνη, λέει ο Grant. Εάν, αφ' ετέρου, εμφανίζεται σε πιο ξεχωριστές φλέβες, μεταξύ των ρωγμών των βράχων, τότε είναι πιθανότερο να έχει συνδεθεί με τα υπόγεια νερά, συνεχίζει ο ίδιος.

"Εάν κοιτάξετε πάνω στη Γη, λέει, στις θέσεις όπου διηθούνται τα υπόγεια νερά, τότε θα δείτε αποδείξεις - στοιχεία για τη ζωή πάνω σε όλες εκείνες τις τοποθεσίες. Όμως, σε αυτή η αποστολή, δεν επιδιώκουμε να βρούμε αποδείξεις για ζωή στον Άρη. Ψάχνουμε για τα περιβάλλοντα που ήταν ευνοϊκά για τη ζωή, και στα οποία μπορούν να έχουν συντηρηθεί κάποια στοιχεία εκείνης της ζωής".

"Ξέροντας πως σχηματίστηκε ο αιματίτης, ύστερα θα καθορίσουμε εάν η κοιλάδα Meridiani Planum είναι από εκείνα τα είδη του περιβάλλοντος, που υποστήριξαν ζωή στον Άρη", συνεχίζει ο ίδιος.

Η τοποθεσία Meridiani Planum είναι μοναδική στον Άρη επειδή εκεί υπάρχει αρκετός εκτεθειμένος αιματίτης, σύμφωνα με τα στοιχεία που συλλέχτηκαν από το διαστημικό σκάφος Mars Global Surveyor της NASA.

"Εντοπισμένες καταθέσεις αιματίτη υπάρχουν επίσης και σε δύο άλλες περιοχές: το βαθύ φαράγγι Valles Marinaris και μια θέση που ονομάζεται Aram Chaos", σημειώνει ο Grant, "αλλά καμία τους δεν είναι προσιτή για προσεδάφιση. Η τοποθεσία Meridiani Planum έχει και περισσότερο αιματίτη και είναι ασφαλής θέση για μια προσεδάφιση.

Δεξιά: Καλλιτεχνική απεικόνιση των αρχαίων καυτών πηγών στον Άρη, εκεί όπου υπάρχει αιματίτης

Η τοποθεσία Meridiani Planum είναι επίσης ελκυστική επειδή η περιοχή εμφανίζεται, να είναι διαβρωμένη, με μόλις θαμμένους κρατήρες. Το Opportunity μπορεί να επιθεωρήσει αυτά τα στρώματα του εδάφους, που ειδάλλως θα κρύβονταν, παρέχοντας μια ιδέα του απόμακρου παρελθόντος της περιοχής.

Η NASA ενώ αρχικά ήθελε την αποστολή των Spirit και Opportunity στον Άρη να διαρκέσει τρεις μήνες, τώρα σκέφτεται το ενδεχόμενο να δώσουν στα ρομπότ μεγαλύτερη προθεσμία για την αναζήτηση ενδείξεων ύπαρξης νερού στον Κόκκινο Πλανήτη.