Αστέρι νετρονίων, κανίβαλος, βρέθηκε σε ένα μακρινό σμήνος

Από σελίδα του ABC Online-News, 30 Ιανουαρίου 2003

Ο θανάσιμος εναγκαλισμός μεταξύ ενός καταρρέοντος άστρου νετρονίων, κανίβαλου, και του άτυχου αστρικού συντρόφου του άρχισε, πιθανώς μέσα σε ένα σφαιρικό σμήνος, κάπου 30 εκατομμύρια έτη πριν, όπως  ανήγγειλε μια Γάλλο-Αργεντινική ομάδα αστροφυσικών.

Το άστρο  νετρονίων και το σύντροφο του αστέρι που συλλήφθηκε από αυτό, ονομάζεται Scorpius Χ-1, και ανακαλύφθηκε αρχικά το 1962. Ο Felix Mirabel και ο Irapuan Rodrigues, αστροφυσικοί στη Γαλλική Ατομική Επιτροπή Ενέργειας  (CEA), χρησιμοποίησαν διάφορες δημοσιευμένες παρατηρήσεις για να υπολογίσουν τη τροχιά του διπλού αστρικού συστήματος πριν από μερικά εκατομμύρια χρόνια.

Σκορπιός X1Η τροχιά του μικρο-κβάζαρ μέσα στον Γαλαξία μας (κόκκινη γραμμή) και η τροχιά του ήλιού μας (κίτρινη) εμφανίζεται ενδεικτικά.

Η ανάλυση του αδηφάγου αυτού καταρρέοντος κανίβαλου άστρου, που τώρα δρα στο Γαλαξία μας, εμφανίζεται στην τελευταία έκδοση του περιοδικού Astronomy and Astrophysics.

"Αυτό είναι ο ακριβέστερος προσδιορισμός που έχουμε κάνει για τη τροχιά του διπλού αστρικού συστήματος, που εκπέμπει ακτίνες-Χ", λέει ο Mirabel, ο οποίος είναι επίσης ερευνητής στο Ίδρυμα για την αστρονομία και τη διαστημική φυσική της Αργεντινής .

Το διπλό αστρικό σύστημα Scorpius Χ-1 είναι περίπου 9.000 έτη φωτός από τη Γη και είναι η φωτεινότερη συνεχής πηγή ακτίνων-X πέρα από το ηλιακό μας σύστημα.

Αυτές οι ακτίνες-X προέρχονται από έναν γρήγορα περιστρεφόμενο δίσκο γύρω από το υπέρπυκνο άστρο νετρονίων, του οποίου η μάζα αυξάνεται συνεχώς καθώς απορροφάται  υλικό από το άστρο που το συνοδεύει. Ο δίσκος είναι εξαιρετικά καυτός και στέλνει πίδακες σωματιδίων έξω στο διάστημα με σχεδόν την ταχύτητα του φωτός - ένας συνδυασμός που είναι γνωστός ως μικροκβάζαρ.

Η ομάδα επισήμανε τη τροχιά του αντικειμένου Scorpius Χ-1 προς τα πίσω εγκαίρως από τη χρησιμοποίηση των θεσιακών στοιχείων που λήφθηκαν με την Very Long Baseline Array , μια σειρά από 10 διασυνδεόμενα ράδιο-δίσκους (πιάτα). Τα δέκα  βρίσκονται στη Χαβάη, στις Ηνωμένες Πολιτείες και στις Παρθένες Νήσους στον Ατλαντικό,  μαζί με επίγεια οπτικά τηλεσκόπια.

Αυτοί συμπέραναν ότι το αστέρι νετρονίων και ο σύντροφός του έχουν ταξιδέψει μαζί πάνω από 30 εκατομμύρια έτη.

Η αριστερή εικόνα, είναι μια καλλιτεχνική απόδοση ενός δυαδικού συστήματος αστέρα νετρονίων και ενός συνοδού άστρου, στο οποίο υλικό από το άστρο, έρχεται προς το άστρο νετρονίων, αφού περιστραφεί πρώτα γύρω από αυτό. Έτσι παράγονται δύο πίδακες σωματιδίων και ακτινοβολίας, που εκτινάσσονται προς τα έξω και κατά μήκος του άξονα περιστροφής του άστρου νετρονίων.

Τα περισσότερα αστέρια στο Γαλαξία μας βρίσκονται σε τροχιά στον κεντρικό πυρήνα, αλλά το Scorpius Χ-1 ακολουθεί μια έκκεντρη τροχιά πάνω από κάτω από το επίπεδο του Γαλαξία. Αυτή η περίεργη τροχιά αυξάνει τις ερωτήσεις για τη προέλευση του μικροκβάζαρ, όπως ανέφεραν.

Σύμφωνα με το Rodrigues, είναι απίθανο το αστέρι νετρονίων να έχει προέλευση τον κεντρικό δίσκο του Γαλαξία. Το πιθανότερο είναι να ήρθε από μια περιοχή μακριά από εκεί που βρίσκεται η πλειοψηφία των αστεριών, από τα περίχωρα του Γαλαξία, που ονομάζονται σφαιρικά σμήνη. Αν είχε προέλευση ο μικροκβάζαρ το Γαλαξία μας, κάτι καταστροφικό πρέπει να έχει συμβεί για να δημιουργήσει την έκκεντρη τροχιά του.

Τα αστέρια νετρονίων είναι ότι απομένει μετά από μια έκρηξη υπερκαινοφανούς ενός ακόμα πιο ογκώδους αστεριού.

"Πιθανώς, αυτό το αστέρι νετρονίων "άρπαξε" το συνοδό άστρο του και πετάχτηκε έξω από το σφαιρικό σμήνος του μετά από μια στενή σύγκρουση με άλλα αστέρια στον πυρήνα του σμήνους", εξηγεί ο Mirabel.

Τα μικροκβάζαρ είναι διαδικά συστήματα είτε με μαύρη τρύπα ή με αστέρι νετρονίων. Οι αστρονόμοι τα ονομάζουν έτσι, γιατί είναι μικρά μοντέλα των τεράστιων μαύρων οπών που βρίσκονται στους πυρήνες των εξαιρετικά ενεργών γαλαξιών, ή κβάζαρ όπως λέγονται. Όπως και τα κβάζαρ εκπέμπουν πίδακες σωματιδίων προς το διάστημα έτσι και σε αυτό το σύστημα, το άστρο νετρονίων --κανίβαλος-- εκπέμπει σωματίδια υπό μορφή πιδάκων. Αυτά προέρχονται από το συνοδό άστρο του, δημιουργούν ένα περιστρεφόμενο καυτό δίσκο γύρω από το άστρο νετρονίων και εκπέμπονται προς το διάστημα.

Δείτε και τα σχετικά άρθρα
Οι μαύρες τρύπες όχι μόνο καταπίνουν, αλλά και περιστρέφονται
Οι αστρονόμοι βρίσκουν ογκώδη μαύρη τρύπα στον γαλαξία μας
Home