Δημιουργία νέων άστρων από σύγκρουση γαλαξιών

Από τη σελίδα του Hubble 2 Νοεμβρίου 2000

Τι εμφανίζει αυτή η εκπληκτική φωτογραφία σαν την κεφαλή ενός πουλιού που τραβήχθηκε από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble από μια απεμακρυσμένη περιοχή εκτός του γαλαξία μας;
Είναι  μια σύγκρουση δύο γαλαξιών στο αντικείμενο που οι αστρονόμοι ονόμασαν NGC 6745 και από αυτήν γεννιώνται νέα άστρα.

Το  "πουλί" είναι ένας μεγάλος σπειροειδής γαλαξίας, με τον πυρήνα του ακόμη άθικτο. Ενας μικρότερος παθητικός γαλαξίας είναι στο κάτω άκρο δεξιά. Οι φωτεινές μπλε περιοχές και οι φωτεινές γαλάζιες στα 'φτερά' του δείχνουν ευκρινώς την διαδρομή που ακολουθεί ο μικρότερος γαλαξίας κατά το ταξίδι του μέσα στον άλλο μεγαλύτερο γαλαξία. Σημειωτέον πως αυτοί οι γαλαξίες δεν αντιδρούν απλώς βαρυτικά καθώς περνάνε ο ένας μέσα στον άλλο, αλλά συγκρούονται δραστικά.

Τι συμβαίνει με τις συγκρούσεις

Αυτή όμως τη φορά οι επιστήμονες είχαν την δυνατότητα να δουν και να μελετήσουν πως δύο γαλαξίες περνούν ο ένας μέσα από τον άλλο, σχηματίζοντας νέα άστρα. Πριν από εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια η βαρυτική έλξη "τράβηξε" τους δύο γαλαξίες σε μία πορεία σύγκρουσης.

Οταν οι γαλαξίες συγκρούονται, τα άστρα που είναι μέρος του καθενός γαλαξία ποτέ σχεδόν δεν συγκρούονται, επειδή οι γαλαξίες αποτελούνται κυρίως από "κενό". Αυτοί συνήθως περνάνε ο ένας ανάμεσα στον άλλον με μικρές απώλειες. Και αυτό γιατί τα  άστρα απέχουν πολύ μακριά ο ένας από τον άλλο και δεν συγρούονται μεταξύ τους.

Αλλά τα απέραντα νέφη αερίων και σκόνης μεταξύ των άστρων έρχονται σε επαφή. Ετσι η κατάσταση για το "κενό" ανάμεσα στα άστρα είναι διαφορετική. Το υλικό εκεί αποτελείται από νέφη ατομικών, μοριακών αερίων και σκόνη. Όταν τα διαστρικά αυτά νέφη, δύο γαλαξιών, έρχονται σε επαφή δημιουργούν ένα θέαμα εκπληκτικό. Η πίεση που προκαλείται από τη σύγκρουση αποσπά "ύλη" από τα νέφη σχηματίζοντας νέα άστρα.

Γαλαξιακές συγκρούσεις στην γειτονιά μας

Η Τοπική μας Ομάδα βρίσκεται στο ένα άκρο ενός υπερσμήνους γαλαξιών, που ονομάζεται το υπερσμήνος της Παρθένου, γιατί η μεγάλη τους πλειοψηφία φαίνεται από τη Γη μας να βρίσκεται στον αστερισμό της Παρθένου.
Ακόμη και με τα γαλαξιακά μέτρα το υπερσμήνος της Παρθένου είναι τεράστιο, αποτελούμενο από εκατοντάδες σμήνη γαλαξιών. Η διάμετρός του υπολογίζεται ότι υπερβαίνει τα 100 εκατομμύρια έτη φωτός. Στο Υπερσμήνος της Παρθένου βρίσκεται ένας γιγάντιος, παράξενος γαλαξίας που ονομάζεται Κένταυρος Αλφα.
Ο Κένταυρος Αλφα φαίνεται μάλλον να είναι ένας γαλαξίας-κανίβαλος: ένας τεράστιος ελλειπτικός γαλαξίας, ο οποίος έχει "συλληφθεί" τη στιγμή που καταβροχθίζει ένα μικρότερο σπειροειδή γαλαξία που είχε την ατυχία να περάσει δίπλα του.

Οι μελέτες της γύρω περιοχής μας έχουν αποκαλύψει ότι οι δύο αρχικοί γαλαξίες είχαν επιδοθεί σ' έναν κοσμικό χορό που διαρκούσε επί εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια. Παρ' όλο που φαίνεται παράξενο, αυτού του είδους οι γαλαξιακές συγκρούσεις δεν προκαλούν κανενός είδους καταστροφές.

Αντίθετα η σύγκρουση των τεραστίων νεφών αερίων και σκόνης που υπάρχουν στο μεσογαλαξιακό τους διάστημα προκαλεί τη γένεση εκατομμυρίων νέων άστρων. Το φως μάλιστα από τα νεογέννητα αυτά άστρα φωτίζει τη διαστημική σκόνη και μας επιτρέπει έτσι να τα παρατηρήσουμε.

Τέτοιου είδους γαλαξιακές συγκρούσεις έχουν αποτυπώσει στον ουρανό την ύπαρξη πολλών παράξενα διαμορφωμένων γαλαξιών, όπως, για παράδειγμα, ο γαλαξίας Κάρτγουιλ που μοιάζει με ρόδα ενός κάρου και βρίσκεται σε απόσταση 500 εκατομμυρίων ετών φωτός. Με το διαστημικό τηλεσκόπιο φωτογραφήσαμε τον πυρήνα του γαλαξία αυτού, αποκαλύπτοντάς μας έτσι τεράστιες περιοχές αστρογέννησης

Δείτε και τα σχετικά άρθρα

• Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble εξετάζει μια δέσμη φωτός