Άγνωστο παραμένει το τι ακριβώς συνέβη την πρώτη στιγμή της Δημιουργίας
Της Νατάσα Μπαστέα (Τα Νέα 15-4-2000)

Ο αριθμός είναι 0,0000000000000000000000000000000000000000001. Αποτελεί το μοναδικό κομμάτι του χρόνου που δεν έχει ερμηνευθεί ακόμα από τη συνολική ζωή του Σύμπαντος. Ίσως όμως είναι και το πιο σημαντικό, το αρχικό. Διαρκεί μόλις 10^-43 δευτερόλεπτα, η μικρότερη υποδιαίρεση του χρόνου που μπορεί να μετρηθεί. Είναι η πρώτη στιγμή της Δημιουργίας. Τότε που κανείς δεν γνωρίζει τι ακριβώς συνέβη.

Πώς φτιάχτηκε το Σύμπαν; Το σχεδίασε κάποια θεϊκή δύναμη και γι' αυτό μπόρεσε μέσα του να αναπτυχθεί νοήμων ζωή; Ή μήπως ακόμα και ένα Σύμπαν χαοτικό, που δεν το διέπουν νόμοι, μπορεί να είναι αποτέλεσμα σχεδιασμού; Αυτά που η κβαντική μηχανική μας αποκαλύπτει ότι δεν γνωρίζουμε μπορούν να σημαίνουν ότι το Σύμπαν δημιουργήθηκε με τρόπους τους οποίους ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν μπορεί να συλλάβει;

Η κβαντική μηχανική εξηγεί ότι στον υποατομικό κόσμο ισχύουν εντελώς διαφορετικοί νόμοι από εκείνους που αντιλαμβανόμαστε να ισχύουν στον κόσμο γύρω μας. Εκεί η εξέλιξη των γεγονότων δεν μπορεί να προβλεφθεί. Οι επιστήμονες πιστεύουν πλέον ότι η κβαντική μηχανική θα είναι το μέρος της σημερινής φυσικής που θα διασωθεί ακέραιο από οποιαδήποτε μελλοντική θεωρία. Μπορούμε όμως, παρ' όλα αυτά, να φανταστούμε πολύ πιο εύκολα ένα Σύμπαν που θα διέπεται από τη νευτώνεια μηχανική.

Όμως οι θρησκευτικές θεωρίες για τον σχεδιασμό του κόσμου αντιμετωπίζουν προβλήματα. Όταν λέμε Θεός, είτε εννοούμε κάτι συγκεκριμένο είτε όχι. Εάν ισχύει το δεύτερο, τότε σε τι αναφερόμαστε; Εάν εννοούμε κάτι συγκεκριμένο, δηλαδή έναν Θεό με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, πάλι δεν μπορούμε να απαντήσουμε στο «γιατί». Και όπως παρατήρησε ο Αμερικανός φυσικός Ρίτσαρντ Φέινμαν «όταν παρατηρείς το Σύμπαν και κατανοείς τους νόμους του, η θεωρία ότι όλα δημιουργήθηκαν απο τον Θεό ως μια σκηνή προκειμένου να παρακολουθήσει τον αγώνα του ανθρώπου για το καλό και το κακό, φαίνεται μάλλον ανεπαρκής».

Όμως και η επιστήμη δεν έχει κατορθώσει ακόμα να δώσει όλες τις απαντήσεις για τη δημιουργία του Σύμπαντος. Αν ακολουθήσουμε τις θεωρίες της «χαοτικής επέκτασης» του Αντρέ Λιντ, τα εξαπλούμενα νέφη δισεκατομμυρίων γαλαξιών που ονομάζουμε Μπιγκ-Μπανγκ μπορεί να είναι απλώς ένα μικρό κομμάτι ενός πολύ μεγαλύτερου Σύμπαντος στο οποίο γίνονται συνεχώς Μεγάλες Εκρήξεις. Όμως ακόμα, όπως παρατηρεί ο Αμερικανός φυσικός Στήβεν Ουάινμπεργκ, δεν γνωρίζουμε αρκετά για τη φυσική ώστε να καταλήξουμε σε συμπέρασμα εάν υπάρχουν διαφορετικά μέρη του Σύμπαντος όπου αυτά που αποκαλούμε σταθερές της φυσικής, μπορούν να έχουν διαφορετική αξία. Αυτό το ερώτημα δεν θα παραμείνει για πάντα άλυτο.

Νέες θεωρίες για την προέλευση της ζωής και για τη δημιουργία του Σύμπαντος εμφανίζονται συνεχώς. Άλλοτε συγκρούονται με τη θρησκεία και άλλοτε όχι. Όπως υποστηρίζει ο Ουάινμπεργκ «ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της επιστήμης είναι το ότι δεν απαγόρευσε στους ευφυείς να είναι θρησκευόμενοι αλλά ούτε και τους ανάγκασε να μην είναι».

Άλλωστε όπως έγραψε ο νομπελίστας φυσικός Στήβεν Χόκινγκ «ακόμα και εάν η επιστήμη καταφέρει να εξηγήσει τι έχει συμβεί από τη γέννηση του Σύμπαντος μέχρι σήμερα, δεν θα μπορέσει να απαντήσει στο γιατί»...

Οι έξι αριθμοί που κυριαρχούν στο Σύμπαν του Martin Ris βασιλικού Aστρονόμου της Βρετανίας

Έξι αριθμοί. Μόνο τόσοι αρκούν, σύμφωνα με τον Μάρτιν Ρις, τον βασιλικό αστρονόμο της Βρετανίας, προκειμένου να εξηγήσουν γιατί το Σύμπαν είναι έτσι όπως το βλέπουμε. Εάν αυτοί οι αριθμοί, για τους οποίους προς το παρόν δεν υπάρχει θεωρητική εξήγηση, ήταν διαφορετικοί, το Σύμπαν, υποστηρίζει ο Ρις στο τελευταίο του βιβλίο, θα ήταν διαφορετικό και εμείς δεν θα υπήρχαμε.
Ο Βρετανός αστρονόμος, ένας από τους πιο ικανούς επιστήμονες της γενιάς του, αρέσκεται στις συγκρίσεις: οι ήπειροι της Γης μετακινούνται με τον ίδιο ρυθμό που μεγαλώνουν τα νύχια μας. Η ζωή στο ηλιακό σύστημα είναι μια βόλτα με τα πόδια από το ένα άκρο των ΗΠΑ στο άλλο, όπου κάθε βήμα διαρκεί 2.000 χρόνια. Όπως υποστηρίζει λοιπόν στο βιβλίο «Just Six Νumbers: Τhe Deep Forces that

Shape the Universe» (Ακριβώς Έξι Αριθμοί: Οι Βαθιές Δυνάμεις που Διαμορφώνουν το Σύμπαν, εκδ. Weidenfeld & Νicolson) βρισκόμαστε σχεδόν στη μέση των 10 δισεκατομμυρίων ετών που θα διαρκέσει η ζωή του ηλιακού μας συστήματος ­ σαν να βρισκόμαστε δηλαδή περίπου στο Κάνσας, με όλη την καταγεγραμμένη ιστορία να έχει διαρκέσει μόνο λίγα βήματα. Οι ανθρώπινες διαστάσεις είναι επίσης κάπου στη μέση ­ μεταξύ των ατόμων της ύλης και των αστεριών.
Ποιοι είναι όμως αυτοί οι έξι αριθμοί που κυριαρχούν στο Σύμπαν του Ρις; Ο πρώτος, ο οποίος είναι τεράστιος, συγκρίνει το μέγεθος των ηλεκτρικών δυνάμεων που συγκρατούν μαζί τα άτομα με αυτό της βαρύτητας. Ο δεύτερος, ο οποίος είναι 0,007, αποφασίζει πόσο σφιχτοί μεταξύ τους είναι οι πυρήνες των ατόμων. Ο Βρετανός αστρονόμος συνδέει κάθε έναν από αυτούς τους αριθμούς με νόμους της φυσικής και συνάγει εντυπωσιακά συμπεράσματα.

Εάν ο πρώτος αριθμός ήταν μικρότερος, για παράδειγμα, η βαρύτητα θα ήταν πολύ ισχυρή, θα μπορούσαν να υπάρχουν μόνο μικρά σύμπαντα, ενώ δεν θα υπήρχε χρόνος για βιολογική εξέλιξη. Εάν ο δεύτερος αριθμός ήταν λίγο μικρότερος, η χημεία των ατομικών διαδικασιών των πλανητών δεν θα παρήγαγε ούτε ήλιο ούτε άλλα στοιχεία. Εάν ήταν λίγο μεγαλύτερος, το υδρογόνο δεν θα είχε «επιζήσει» του Μπιγκ Μπανγκ και το Σύμπαν θα ήταν ακόμα πιο βαρετό.
Ο τρίτος και ο τέταρτος αριθμός είναι ακόμα πιο υποθετικοί. Ο τρίτος θα μπορούσε να έχει την ακριβή τιμή του 1. Είναι η αναλογία της πραγματικής πυκνότητας του Σύμπαντος προς μια κρίσιμη πυκνότητα κάτω από την οποία το Σύμπαν θα επεκτεινόταν για πάντα και πάνω από την οποία θα κατέρρεε. Ο τέταρτος αριθμός είναι πολύ μικρός και μετρά την τιμή με την οποία μπορεί να επιταχύνεται η σημερινή εξάπλωση του Σύμπαντος ­ απόδειξη μιας νέας δύναμης πιο ισχυρής από τη βαρύτητα σε αστρονομικές αποστάσεις.

Αυτοί οι δύο αριθμοί απαιτούν περαιτέρω διευκρινίσεις. Για παράδειγμα, ο Ρις θεωρεί ότι εάν η τιμή του τρίτου αριθμού είναι 1, τότε μεγάλο μέρος του Σύμπαντος όχι μόνο είναι ορατό αλλά είναι και φτιαγμένο από κάτι που δεν ξέρουμε. Η συζήτηση για τον τέταρτο αριθμό γίνεται μόλις εδώ και έναν χρόνο, καθώς αυξάνονται οι αποδείξεις ότι το Σύμπαν εξαπλώνεται με επιταχυνόμενο ρυθμό. Η ύπαρξη του αριθμού αυτού είναι ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη.

Ο πέμπτος αριθμός είναι η αναλογία δύο βασικών ενεργειών που εκλύθησαν μετά το Μπιγκ Μπανγκ. Για να γίνει όμως το Σύμπαν μας τόσο σταθερό ­ με γαλαξίες που έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής ­ χρειάστηκε και άλλος συγχρονισμός ­ τα μικρά κύματα που επέτρεψαν τη δημιουργία των γαλαξιών. Εάν αυτά τα κύματα ενέργειας ήταν μεγαλύτερα, το Σύμπαν θα ήταν γεμάτο βίαια γεγονότα και τεράστιες μαύρες τρύπες.

Ο έκτος και τελευταίος αριθμός είναι ακόμα εντελώς θεωρητικός. Είναι η διάσταση του Χωρο-Χρόνου, γνωστή πριν ως 4, αλλά την οποία η Θεωρία των Χορδών ορίζει ως 10. Η Θεωρία των Χορδών εξετάζει το ενδεχόμενο της ένωσης της γενικής σχετικότητας και της κβαντομηχανικής, θεωρώντας ότι το Σύμπαν είναι φτιαγμένο από χορδές, αντικείμενα πάρα πολύ μικρά. Οι χορδές ταλαντεύονται σε άλλες διαστάσεις, τις οποίες ακόμα δεν έχουμε εντοπίσει. Η ελπίδα είναι ότι η θεωρία των χορδών θα εξηγήσει επαρκώς τη φυσική των σωματιδίων.

Παραμένει βέβαια το ερώτημα του πώς αυτοί οι έξι αριθμοί έχουν τις ιδιότητες που τους αποδίδουμε. Κάποιοι ­ επιστήμονες και μη ­ βρίσκουν σ' αυτούς τη θεϊκή παρέμβαση. ?λλοι ελπίζουν ότι θα φτιαχτεί μια νέα θεωρία που θα τους υποστηρίξει. Ο Ρις προτιμά να πιστεύει ότι δεν υπάρχει τίποτα προς εξήγηση. Το γνωστό μας Σύμπαν μπορεί να είναι απλώς ένα μικρό κομμάτι μέσα σε ένα «πολυσύμπαν» και ίσως είμαστε ένα από τα σύμπαντα όπου οι τιμές αυτών των αριθμών επέτρεψαν την ανάπτυξη νοήμονος ζωής. Αυτή η εικασία προκαλεί αντιδράσεις επειδή είναι δύσκολο να εντάξουμε ως μέρος της επιστήμης ισχυρισμούς για σύμπαντα που δεν μπορούμε ούτε κατ' αρχήν να εξετάσουμε.

Ίσως, υποστηρίζει ο Ρις, υπάρχουν απλές μορφές ζωής ­ πιθανώς σε δορυφόρους του ?ρη ή του Δία. Ο Βρετανός επιστήμονας δεν ελπίζει ότι κάποιες από αυτές τις μορφές μπορεί να είναι τόσο εξελιγμένες όπως η δική μας. Όμως, έχουν περάσει μόνο 5 χρόνια από τότε που απεδείχθη ότι υπάρχουν πλανήτες οι οποίοι βρίσκονται σε τροχιά γύρω από άλλα αστέρια στον γαλαξία μας, τον Μilky Way. Μια και υπάρχουν 100 δισεκατομμύρια αστέρια σ' αυτόν, υπάρχουν και πιθανότητες να βρούμε και κάποιον πλανήτη σαν τη Γη. «Δεν ξέρουμε αρκετά για να υποθέσουμε πόσο πιθανό είναι να βρούμε νοήμονα ζωή αλλού, αλλά πρέπει να κάνουμε όλες τις προσπάθειες», υποστηρίζει ο Ρις. «Η ανακάλυψη της προέλευσης της ζωής είναι η πρόκληση για τη νέα χιλιετία».

Ο βασιλικός αστρονόμος της Βρετανίας θεωρεί πως «είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι ήδη έχουμε κατανοήσει σε μεγάλο βαθμό τη δομή και τις δυνάμεις του Σύμπαντος». Πιστεύει ότι «το σημαντικότερο» ­ κάτι που μπορεί να μην το επιτύχουμε εμείς αλλά οι επόμενες γενιές ­ είναι η «συμφιλίωση» της κβαντικής που διέπει τον μικρόκοσμο με τη θεωρία της βαρύτητας του Αϊνστάιν για τον μακρόκοσμο. Ίσως τότε κατανοήσουμε τους κανόνες που διαμορφώθηκαν όταν ακόμα όλο το Σύμπαν ήταν μικρότερο από άτομο.

Όσον αφορά τη σύμπτωση με την οποία φτιάχτηκαν οι νόμοι της φυσικής ώστε να αναπτυχθεί η ανθρώπινη ζωή, ο Ρις υποστηρίζει ότι το Σύμπαν μας είναι απλώς ένα από τα πολλά. Βασισμένος σε διάφορες εικασίες, προϋποθέτει μια σειρά Μεγάλων Εκρήξεων που δημιούργησαν πολλά σύμπαντα, κάποια θνησιγενή, άλλα να διαστέλλονται με τέτοια ταχύτητα ώστε να εξαφανίζονται και άλλα να μεγαλώνουν με ρυθμούς που επιτρέπουν την ανάπτυξη περίπλοκων συνθηκών, όπως το δικό μας.

Εάν αυτή η θεωρία αντέξει τότε, υποστηρίζει ο Ρις, το γεγονός ότι βρεθήκαμε σ' ένα Σύμπαν που μας βολεύει, δεν είναι πιο περίεργο από το ότι όταν πάμε σ' ένα πολυκατάστημα βρίσκουμε ένα ρούχο που είναι στα μέτρα μας. ?ρα, τι μένει να ανακαλύψουμε ακόμα; «Σχεδόν τα πάντα. Η πρόκληση που δεν έχει τέλος είναι η πρόκληση της περιπλοκότητας. Όπως το σκάκι. Μπορείς να μάθεις τους κανόνες, αλλά υπάρχουν τόσοι πιθανοί συνδυασμοί, ώστε οι κανόνες αποτελούν μόνο μια τετριμμένη αρχή. Το πρόβλημα της επιστήμης δεν είναι η έλλειψη μιας ενιαίας θεωρίας, αλλά η περιπλοκότητα. Ο κόσμος είναι μεγάλος αλλά απλός ­ τα αστέρια είναι πιο απλά από τα έντομα. Οι Βαβυλώνιοι μπορούσαν να προβλέψουν τις εκλείψεις αλλά δεν μπορούσαν να τις εξηγήσουν. Εμείς μπορούμε να τις εξηγήσουμε αλλά δεν μπορούμε να τις προβλέψουμε εάν δεν θα είναι ορατές λόγω των καιρικών συνθηκών».

Μια και, όπως υποστηρίζει, σ' αυτή τη «βόλτα απ' άκρη σ' άκρη των ΗΠΑ», των 10 δισεκατομμυρίων ετών που θα διαρκέσει το Σύμπαν μας, βρισκόμαστε σχεδόν στο Κάνσας, πώς βλέπει το γεγονός ότι οι εκπαιδευτικές αρχές στην πολιτεία αυτή αποφάσισαν να αφαιρέσουν τη θεωρία του Μπιγκ Μπανγκ από τη διδακτέα ύλη, μαζί με τη θεωρία της εξέλιξης του Δαρβίνου;

«Κατ' αρχήν, εάν μας διδάσκει κάτι η επιστήμη, είναι ότι ακόμα και ένα απλό άτομο υδρογόνου είναι δύσκολο να το κατανοήσουμε. Αυτό μου προκαλεί αμφιβολίες για όποιον ισχυρίζεται ότι γνωρίζει τα πάντα για πολύ βαθιές αλήθειες. Διαφωνώ με τις δογματικές τοποθετήσεις αλλά, ταυτόχρονα, κατανοώ πόσο μυστηριώδης είναι ο κόσμος μας. Δεν πιστεύω πάντως ότι η σύγχρονη κοσμολογία έχει πολλή σχέση με τη θρησκεία. Μπορεί να έχουμε κατανοήσει λίγα περισσότερα απ' ό,τι ο Ισαάκ Νεύτων, αλλά σε γενικές γραμμές βρισκόμαστε στα ίδια. Ίσως δεν είναι τόσο σημαντικό το πού βρίσκονται σήμερα τα όρια της γνώσης. Όσο μακριά κι αν φτάσουμε, πάντα θα υπάρχουν μυστήρια. Πάντα, για παράδειγμα, θα μπορούμε να ρωτάμε: Γιατί υπάρχουν όλα αυτά;».

Η θεωρία της Μεγάλης Συρρίκνωσης και του χρόνου που πηγαίνει ανάποδα

Αντίθετα απ' ό,τι μπορεί να πιστεύετε, μπορεί να υπάρχουν περιοχές στο Σύμπαν, όπου ο χρόνος πηγαίνει ανάποδα. Ένας διακεκριμένος Αμερικανός επιστήμονας, ο Λώρενς Σούλμαν, καθηγητής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Κλάρκσον της Νέας Υόρκης, έδειξε με τη δουλειά του ότι μπορεί να υπάρχουν αυτές οι περιοχές, όπου δηλαδή τα σπασμένα αυγά γίνονται πάλι ένα, οι σπασμένες κούπες επιστρέφουν στην αρχική τους μορφή και το γάλα βγαίνει από τον καφέ.

Η συνήθης κατεύθυνση, το «βέλος» του χρόνου, είναι συνδεδεμένο με τη γήρανση της ύλης και την αποσύνθεση. Εάν κάποιος μας δώσει φωτογραφίες μιας κούπας σ' ένα τραπέζι και της ίδιας κούπας σπασμένης σε πολλά κομμάτια, θα υποθέσουμε ότι χρονολογικά η πρώτη φωτογραφία είναι αυτή που δείχνει την κούπα άθικτη. Η εμπειρία μας λέει ότι οι κούπες δεν σπάνε αυτοβούλως. Αλλά γιατί;

Η απάντηση είναι απατηλά απλή: υπάρχουν πάμπολλοι τρόποι, με τους οποίους μπορεί να σπάσει μια κούπα. Για παράδειγμα, μπορεί να σπάσει σε ένα μεγάλο κομμάτι και πολλά μικρά ή δύο μεγάλα και αρκετά μικρότερα συν ένα μέρος να γίνει τρίμματα κ.ο.κ. Αντίθετα, υπάρχει ένας και μόνο ένας τρόπος με τον οποίο μπορεί να υπάρξει σ' ένα κομμάτι η κούπα. Συνεπώς, εάν όλα τα ενδεχόμενα αποτελέσματα είναι εξίσου πιθανά, η κούπα μπορεί να σπάσει με περισσότερους τρόπους απ' ό,τι μπορεί να μη σπάσει.

Υπάρχει, βέβαια, και η πιθανότητα η σπασμένη κούπα να ξαναγίνει ενιαίο σώμα, αλλά αυτό είναι μάλλον απίθανο. Σ' αυτήν τη λογική υπάρχει μια υπόθεση. Ότι η κούπα αρχίζει τη ζωή της ακέραια, αυτό που οι επιστήμονες αποκαλούν «αρχική κατάσταση». Τι θα συνέβαινε, όμως, εάν υπήρχε μια «τελική κατάσταση», κάτι που υποχρεώνει την κούπα να ξαναγίνει ενιαίο σώμα κάποια στιγμή στο μέλλον; Κατ' αρχήν, μια τέτοια σκέψη φαίνεται γελοία. Υπάρχει, όμως, η πιθανότητα να υπάρχει ένας τέτοιος μελλοντικός εξαναγκασμός, τον οποίο δεν γνωρίζουμε ακόμα.

Για παράδειγμα, αρκετοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ζούμε σ΄ ένα Σύμπαν, το οποίο υπήρξε κάποτε πολύ συμπιεσμένο και τώρα διαστέλλεται ­ λόγω της Μεγάλης Έκρηξης (Βig Βang) ­ και μια μέρα θα ακολουθήσει την ακριβώς αντίθετη πορεία, τη Μεγάλη Συρρίκνωση (Βig Crunch). Εάν πράγματι ζούμε σ' ένα τέτοιο Σύμπαν, τα αντικείμενα γύρω μας μπορούν να κάνουν πολύ λιγότερα πράγματα απ' ό,τι νομίζουμε. Μπορεί να περιορίζονται από μια «μελλοντική μνήμη» του Σύμπαντος, όταν ήταν συμπιεσμένο κατά πολύ. Βέβαια, η θεωρία της Μεγάλης Συρρίκνωσης έρχεται σε αντίθεση με πρόσφατες αστρονομικές παρατηρήσεις ότι το Σύμπαν θα διαστέλλεται επ' άπειρον, κάτι που υποστηρίζει και ο Στήβεν Χόκινς με την ανακάλυψή του ότι οι μαύρες τρύπες εκπέμπουν ακτινοβολία και, άρα, αποσυντίθενται. Παρ' όλα αυτά, το ενδεχόμενο να υπάρχουν περιοχές όπου ο χρόνος κυλά αντίθετα, παραμένει.

Σε καταστάσεις όπου το Σύμπαν επιβάλλει μια τελική κατάσταση, ώστε η κατεύθυνση του χρόνου μπορεί να ανατραπεί, η αταξία μπορεί να γίνει τάξη. Γνωρίζουμε ότι εάν το Σύμπαν σταματούσε να διαστέλλεται και άρχιζε να συστέλλεται, η ροή του χρόνου θα αντιστρεφόταν, επιτρέποντας στις κούπες να ξαναγίνονται από κομμάτια ένα σώμα και στα έμβια όντα να γίνουν νεώτερα. Μπορεί να το χωρέσει το μυαλό μας; Τώρα περιμένουμε από τον καφέ μας να κρυώσει για να τον πιούμε, επειδή το Σύμπαν επεκτείνεται. Εάν αυτό σταματούσε και το Σύμπαν άρχιζε να συστέλλεται, θα έπρεπε να προλάβουμε να πιούμε τον καφέ μας πριν γίνει πολύ καυτός.

Παρ' ότι έχουν και στο παρελθόν διατυπωθεί απόψεις για την αντιστροφή της κατεύθυνσης του χρόνου, πιστευόταν ότι όποια περιοχή είχε αυτό το χαρακτηριστικό, θα ήταν πολύ ευάλωτη και θα καταστρεφόταν εύκολα ­ έτσι κανείς δεν εξέταζε την πιθανότητα σοβαρά. Εδώ κάνει την εμφάνισή του ο καθηγητής Σούλμαν: «Σκεφθείτε ένα παιχνίδι μπιλιάρδου, κατά το οποίο στήνουμε τις μπάλες σε τριγωνικό σχήμα, τις χτυπάμε και αυτές σκορπίζονται σε όλο το τραπέζι», λέει ο Αμερικανός επιστήμονας. «Τώρα, σκεφθείτε το ακριβώς αντίθετο σενάριο». Σύμφωνα με τον Σούλμαν, εάν οι μπάλες έπρεπε να ακολουθήσουν ακριβώς τον ίδιο δρόμο για να σχηματίσουν το αρχικό τρίγωνο, αυτό θα απαιτούσε ακριβέστατο συντονισμό. Η οποιαδήποτε αλληλεπίδραση με μια περιοχή κανονικού χρόνου ­ για παράδειγμα, μια μικρή κραυγή έκπληξης από κάποιον ­ θα μπορούσε να ταράξει τον αέρα τόσο, ώστε να καταστραφούν τα πάντα.

«Γι' αυτό τον λόγο», εξηγεί, «υποστηρίζουν ότι το αντίστροφο βέλος μιας περιοχής με αντίθετο χρόνο θα καταστρεφόταν ακαριαία». Όμως, ο Σούλμαν θεωρεί ότι υπάρχει ένα πρόβλημα σ' αυτό τον ισχυρισμό: «Εάν υποθέσουμε ότι η περιοχή του κανονικού χρόνου μπορεί να καταστρέψει το αντίστροφο βέλος, τότε θεωρούμε ότι η περιοχή του κανονικού χρόνου είναι προνομιούχος. Όμως, και τις δύο περιοχές τις διέπουν οι ίδιοι νόμοι. Αυτό που μπορούμε να πούμε, είναι ότι εάν υπάρχει αλληλεπίδραση των δύο περιοχών, τα τόξα τους είτε θα καταστραφούν είτε θα επιβιώσουν».

Οι περισσότεροι επιστήμονες θα υποστήριζαν την πρώτη εκδοχή. Όμως, αυτό που ανακάλυψε ο Σούλμαν, με τη βοήθεια ενός μοντέλου στον υπολογιστή, είναι ότι δεν καταστρέφεται κανένα τόξο. «Με άλλα λόγια, μπορεί να υπάρχουν μέρη, ακόμα και μέσα στον γαλαξία μας, όπου ο χρόνος τρέχει αντίστροφα». Η εργασία του καθηγητή, που δημοσιεύθηκε στο έγκυρο περιοδικό «Ρhysical Review», προκάλεσε, όπως ήταν φυσικό, πολλές συζητήσεις.
Ο Σούλμαν δεν έδειξε μόνο ότι περιοχές με αντίστροφη κατεύθυνση χρόνου μπορούν να επιβιώσουν μιας μέσης αλληλεπίδρασης, χωρίς να χάσουν την κατεύθυνσή τους. Εξέτασε και το τι θα συνέβαινε στο φως που θα περνούσε μέσα από τις περιοχές αυτές. «Θα μπορούσαμε να δούμε άτομα σε μια περιοχή αντίστροφου χρόνου, αν και θα τους βλέπαμε σε διαδοχικά προηγούμενους χρόνους».