Μωσαϊκό τεσσάρων εικόνων που δείχνουν ολόκληρο τον αστεροειδή Έρωτα από την διαστημική συσκευή NEAR
(14-2-2000) Στο κέντρο φαίνεται ένας κρατήρας με διάμετρο 4 km.

Στις 17 Φεβρουαρίου 1996 η NASA εκτόξευσε μια διαστημοσυσκευή με την ονομασία NEAR (Near Earth Asteroid Rendezvous Mission), με στόχο την μελέτη του αστεροειδούς Έρωτα (433). Η αποστολή αυτή ήταν η πρώτη στα πλαίσια του προγράμματος 'Ανακάλυψη' (Discovery Program), το οποίο συνίσταται σε σύντομες, χαμηλού κόστους που δεν υπερβαίνει τα 150 εκατομμύρια δολλάρια, αποστολές σε διάφορα μέλη του Ηλιακού μας Συστήματος. O σχεδιασμός και η κατασκευή της συσκευής έγινε στο εργαστήριο Εφαρμοσμένης Φυσικής του πανεπιστημίου Johns Hopkins στο Laurel του Maryland, όπου προϊσταται ο Έλληνας καθηγητής Σταμάτης Κριμιζής.

Ο κύριος στόχος της αποστολής είναι η διεξοδική μελέτη του αστεροειδούς έτσι ώστε να προσδιοριστούν τα φυσικά του χαρακτηριστικά (διαστάσεις, σχήμα, όγκος, μάζα, ένταση του πεδίου βαρύτητας και η περίοδος περιστροφής του), τα μορφολογικά του χαρακτηριστικά (σύσταση της επιφανείας, η μορφολογία, και η γεωλογία της) καθώς και η κατανομή της μάζας στο εσωτερικό του και η ύπαρξη ή όχι μαγνητικού πεδίου.

Με αργά αλλά σταθερά βήματα και ωθούμενο από δύο μικρούς προωθητικούς πυραύλους, το διαστημικό σκάφος, Near Shoemaker, αναμενόταν χθες να εισέλθει σε κυκλική τροχιά 62 μιλίων από το επίκεντρο του αστεροειδούς με το όνομα Ερως, γύρω από τον οποίο περιστρεφόταν για περίπου δύο μήνες. Αφού παραμείνει σ' αυτό το υψόμετρο για ένα διάστημα 11 ημερών, το σκάφος θα ακολουθήσει πορεία καθόδου και θα εγκατασταθεί σε τροχιά 31 μιλίων από την επιφάνεια του αστεροειδή προκειμένου τους επόμενους 4 μήνες να ερευνήσει την περιστρεφόμενη, βραχώδη μάζα του.
«Πρόκειται», λέει ο δρ Αντριου Τσενγκ, μέλος του προγράμματος του τμήματος φυσικής του πανεπιστημίου Johns Hopkins, που ανέλαβε την κατασκευή του σκάφους για λογαριασμό της ΝΑΣΑ και διατηρεί τον έλεγχο της αποστολής, «για μια μοναδική ευκαιρία να κατανοήσουμε τη δομή ενός αστεροειδούς».

Δώδεκα είδη
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, υπάρχουν πάνω από δώδεκα διαφορετικά είδη αστεροειδών, που διαφέρουν στο μέγεθος, στα υλικά τα οποία τους αποτελούν και στο μέγεθος της ακτινοβολίας που αντανακλούν. Ο Ερως που βρίσκεται σε απόσταση 130 εκατ. μιλίων από τη γη, είναι ένας από τους μεγαλύτερους αστεροειδής, με μήκος 21 μίλια και πλάτος 8. Επί της ουσίας, πρόκειται για ένα βράχο σε σχήμα πατάτας, ο οποίος καλύπτεται από κρατήρες, ανεξήγητα, μακριά κοιλώματα και ένα μεγάλο ύψωμα στο επίκεντρό του. Το περίεργο σχήμα του αστεροειδούς σε συνδυασμό με το γεγονός ότι δεν περιστρέφεται γύρω από τον άξονά του, καθιστά την τροχειοδρόμησή του πολύπλοκη. Το πεδίο βαρύτητας του Ερωτος είναι τόσο περιορισμένο που το σκάφος είναι υποχρεωμένο να διατηρήσει την ταχύτητά του στα 3 μίλια την ώρα προκειμένου να παραμείνει σε τροχιά.

Πολλοί κρατήρες
Τα πρώτα στοιχεία που έστειλε ο Near Shoemaker υποδεικνύουν έναν αστεροειδή με πολλούς κρατήρες, ο οποίος αποτελείται από κοτρόνες, βράχους και ένα ελαφρύ στρώμα θραυσμάτων. Πρώιμες μετρήσεις των έξι οργάνων του σκάφους δείχνουν ότι η επιφάνεια του Ερωτος είναι πλούσια σε μαγνήσιο, αλουμίνιο, ασβέστιο και σίδηρο.
Η μέχρι στιγμής επιτυχημένη αποστολή του Near Shoemaker, σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας εποχής στη μελέτη των αστεροειδών, κατά τη διάρκεια της οποίας οι επιστήμονες σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν τόσο διαστημικά σκάφη όσο και άλλα όργανα που βρίσκονται εγκατεστημένα στη γη προκειμένου να αποκαλύψουν τη φύση δεκάδων χιλιάδων σωμάτων που περιστρέφονται στην περιοχή του ηλιακού μας συστήματος και κυρίως αυτών που βρίσκονται στη ζώνη μεταξύ του Αρη και του Δία.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι αστεροειδείς αυτοί είναι τα εναπομείναντα υλικά από τη σύσταση του ηλιακού συστήματος πριν από 4 δισεκατομμύρια χρόνια και τα οποία δεν κατόρθωσαν να σχηματίσουν έναν ακόμα πλανήτη εξ αιτίας, μάλλον, της επιρροής της βαρύτητας του Δία. Είναι γεγονός ότι η πλειοψηφία των αστεροειδών που στο παρελ`θόν προσέκρουσαν στη γη προέρχονται από τη ζώνη μεταξύ του Δία και του Αρη. Υπάρχουν, τέλος, αρκετοί επιστήμονες που θεωρούν ότι οι διάφοροι αστεροειδείς που συγκρούστηκαν στο παρελθόν με τη γη, μετέφεραν στον πλανήτη μας μέταλλα, νερό και άλλα απαραίτητα συστατικά που έπαιξαν ουσιαστικό ρόλο στη δημιουργία ζωής.
Η μελέτη των αστεροειδών είναι σημαντική για πολλούς λόγους. Πρώτα απ' όλα, τα σώματα αυτά δεν έχουν υποστεί ουσιαστικές μεταβολές στη σύστασή τους λόγω εντόνων γεωλογικών διαδικασιών, με αποτέλεσμα αυτή να είναι πλησιέστερα στη σύσταση του αρχικού νεφελώματος από το οποίο προήλθε το Ηλιακό Σύστημα. Συνεπώς, η μελέτη της συστάσεως των αστεροειδών μπορεί να μας αποκαλύψει πολύτιμα στοιχεία για τις φυσικές διαδικασίες που οδήγησαν στην δημιουργία του Ηλιακού μας Συστήματος. Δεύτερον, μερικοί από τους αστεροειδείς έχουν τροχιές οι οποίες πλησιάζουν την τροχιά του πλανήτη μας με πιθανό αποτέλεσμα την πρόσκρουση τους. Οι αστεροειδείς αυτοί ονομάζονται ΝΕΑ (Near Earth Asteroids).

Μια πιθανή σύγκρουση της Γης με ένα αστεροειδή μπορεί να προκαλέσει μεγάλης κλίμακας καταστροφές. Είναι πιθανόν η εξαφάνιση των δεινοσαύρων πριν από 60 εκατομμύρια χρόνια να είναι αποτέλεσμα των τεράστιων περιβαλλοντικών αλλαγών που προκάλεσε μια πρόσκρουση ενός μεγάλου αστεροειδούς.

Ο αστεροειδής Έρωτας ανακαλύφθηκε το 1898 από τον Γερμανό αστρονόμο G. Witt και τον Γάλλο συνάδελφό του A. Chalois. Έχει σχήμα πατάτας με διαστάσεις 35x15x13 χιλιόμετρα. Είναι ο μεγαλύτερος από τους αστεροειδείς που πλησιάζουν την Γη. Δεν έχει ατμόσφαιρα και η θερμοκρασία στην επιφάνεια του κυμαίνεται από +100 έως -150 βαθμούς Κελσίου. Η τροχιά του είναι έντονα ελλειπτική με αφήλιο σε απόσταση 266.284.209 χιλιομέτρων και περιήλιο σε απόσταση 169.045.593 χιλιόμετρα. Η περίοδος περιστροφής του είναι 5,27 ώρες. Ανήκει στον τύπο S. Οι αστεροειδείς αυτού του τύπου αποτελούν το 17% του συνόλου των αστεροειδών και αποτελούνται από ενώσεις του πυριτίου με σίδηρο και μαγνήσιο.

Η διαστημοσυσκευή NEAR, στην πορεία της προς τον Έρωτα πλησίασε σε απόσταση μόλις 1.212 χιλιομέτρων, έναν άλλο αστεροειδή με το όνομα Ματθίλδη (Mathilde 253), στις 27 Ιουνίου 1997. Ο αστεροειδής αυτός είναι τύπου C δηλαδή πλούσιος σε άνθρακα. Το NEAR συνέλλεξε πολλές πληροφορίες και έστειλε θαυμάσιες εικόνες. Ακολούθως και αφού ξεπεράστηκαν πολλές τεχνικές δυσκολίες το NEAR πλησίασε τον Έρωτα και κατάφερε να τεθεί σε τροχιά γύρω από αυτόν στις 14 Φεβρουαρίου 2000. Οι μηχανικοί της NASA μεταβάλλουν σταδιακά την τροχιά της διαστημοσυσκευής, έτσι ώστε να πλησιάσει τον αστεροειδή σε απόσταση 50 χιλιομέτρων στις 12 Μαϊου. Το NEAR θα παραμείνει σε τροχιά γύρω από τον Έρωτα μέχρι το τέλος της αποστολής στις 14 Φεβρουαρίου 2001. Σταδιακά, η τροχιά του θα γίνεται όλο και πιό ελλειπτική έτσι ώστε στο τέλος της αποστολής να πλησιάσει στην καταπληκτική απόσταση των 500 μέτρων από την επιφάνεια του Έρωτα. Στην περίπτωση αυτή, οι εικονολήπτες του NEAR θα δείξουν λεπτομέριες της επιφάνειας του Έρωτα της τάξεως των 10 εκατοστών του μέτρου!

Τα πρώτα δεδομένα του NEAR δημιουργούν περισσότερα ερωτήματα απ' ότι απαντήσεις. Η επιφάνεια του Έρωτα είναι κατάσπαρτη από κρατήρες