Πόσο βαθιά έχουμε φτάσει στο εσωτερικό της Γης;

Συχνές ερωτήσεις, Ιούνιος 2004

Αν και ο άνθρωπος έχει στείλει συσκευές εξερεύνησης στους μακρινούς πλανήτες, δεν έχει καταφέρει μέχρι τώρα να δει κάτω από τη μύτη του. Το εσωτερικό της Γης είναι σχετικά κοντά του, αλλά η δυσκολία για να φτάσουμε εκεί είναι μεγάλη.

Η βαθύτερη γεώτρηση πετρελαιοπηγής διαπερνά το φλοιό σε βάθος μόλις 10 χιλιομέτρων (το κέντρο της Γης βρίσκεται περίπου σε βάθος 6.400 χλμ.) Ρώσοι επιστήμονες άνοιξαν στη Σιβηρία τη βαθύτερη τρύπα στον πλανήτη, όμως δεν μπόρεσαν να προχωρήσουν πέρα από τα 12 χλμ. κάτω από την επιφάνεια. Στη δεκαετία του 1950 το αμερικανικό πρόγραμμα Mohole θα επιχειρούσε τη διάνοιξη μιας τρύπας βάθους 40 χλμ. για να φτάσει στην ασυνέχεια Μοχορόβιτσιτς, που αποτελεί το όριο ανάμεσα στα σκληρά πετρώματα του φλοιού και το ρευστό μανδύα. Δυστυχώς, η μόνη ασυνέχεια που συνάντησε το πρόγραμμα ΜοΗοΙε αφορούσε την άρνηση για κυβερνητική χρηματοδότηση. 

Όσο προχωράμε, το σκάψιμο γίνεται δυσκολότερο επειδή τα πετρώματα γίνονται όλο και πιο μαλακά, ενώ η πίεση εξαιτίας του βάρους του φλοιού - περίπου 3.600 ατμόσφαιρες σε βάθος 6 χλμ., λέει ο σύμβουλος γεωτρήσεων Γουίλιαμ Μόρερ -  προκαλεί κατάρρευση των φρεάτων, καθιστώντας αδύνατη τη συνέχιση της γεώτρησης.

Οι λιγοστές γνώσεις μας για το εσωτερικό της Γης (όπως ότι έχει φλοιό, μανδύα και πυρήνα) προέρχονται από έμμεσες ενδείξεις, όπως τα στοιχεία από τη μελέτη των σεισμών.

Ίσως, λοιπόν, ήρθε η ώρα για μια νέα, ριζοσπαστική προσέγγιση: Ο Ντέιβιντ Στίβενσον, πανεπιστημιακός με ειδίκευση στις γεωεπιστήμες, προτείνει να δημιουργήσουμε μια ρωγμή με μήκος ένα χιλιόμετρο, πλάτος ένα μέτρο και βάθος ένα χιλιόμετρο.

Πώς; Με μια έκρηξη σαν αυτή της πυρηνικής βόμβας. Ύστερα θα ρίξουμε μερικές εκατοντάδες χιλιάδες τόνους λιωμένου σιδήρου στη ρωγμή, μαζί με μια ρομποτική συσκευή. Ο σίδηρος, πυκνότερος από το φλοιό, θα κατεβαίνει με ταχύτητα περίπου πέντε μέτρα το δευτερόλεπτο, μεταφέροντας τη συσκευή και διανοίγοντας τη ρωγμή όλο και πιο βαθιά. Η μάζα του σιδήρου θα συνεχίσει να κατεβαίνει για μία περίπου εβδομάδα, φτάνοντας σε βάθος 3.200 χλμ. -στην εξωτερική περίμετρο του πυρήνα της Γης, ενώ η συσκευή θα στέλνει δεδομένα στην επιφάνεια.

Αυτή η πρόταση πιθανότατα θα καταλήξει στο συρτάρι με την ετικέτα «Αποκλείεται Να Γίνει». Η συσκευή θα πρέπει να αντέχει σε θερμοκρασίες που λιώνουν σχεδόν τα πάντα. Πράγματι, κάνει πολλή ζέστη εκεί κάτω. Για την ακρίβεια, φτάνει τους 5.495°0 στον πυρήνα της Γης, σύμφωνα με επιστήμονες στο Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου (όση και στην επιφάνεια του Ήλιου). 

Όλη αυτή η γεωθερμική ενέργεια διαπερνά το μανδύα και το φλοιό, προκαλώντας σεισμούς και εκρήξεις ηφαιστείων. Ταυτόχρονα όμως αποτελεί και ένα σημαντικό φυσικό πόρο. Τα εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής των ΗΠΑ που λειτουργούν με γεωθερμική ενέργεια εκλύουν 20 εκατ. τόνους λιγότερο CO₂  ετησίως από αυτά που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα.

Ένας άλλος κίνδυνος αποτυχίας του σχεδίου του Στίβενσον είναι ότι η ρομποτική συσκευή θα μπορούσε να παρεκκλίνει από την πορεία της, αν ο σίδηρος κινούνταν μέσα σε ήδη υπάρχουσες ρωγμές της Γης. Και ας μη μιλήσουμε για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Πάντως η ιδέα του Στίβενσον ίσως οδηγήσει σε μια νέα προσέγγιση ενός παλιού προβλήματος. Πολύ σπουδαία πράγματα μπορεί να προκύψουν από ιδέες που μοιάζουν ανέφικτες.

Αναφορά: Τα στοιχεία πάρθηκαν από nationalgeographic.com.