Ο πλησιέστερος μας γαλαξίας είναι και ο πιό επικίνδυνος;

Άρθρο, Δεκέμβριος 2001

Η Ανδρομέδα είναι ο πλησιέστερος γαλαξίας προς τον δικό μας Γαλαξία και είναι το πιό μακρινό αντικείμενο που μπορεί να δει κάποιος διαμέσου γυμνού οφθαλμού.

Ο δικός μας φαίνεται να μοιάζει αρκετά με αυτόν, αφού άλλωστε είναι και οι δύο σπειροειδείς και, όπως άλλοι 35 γαλαξίες, ανήκουν στην ίδια Τοπική Ομάδα.

Το θαμπό φως από την Ανδρομέδα, προέρχεται από την σύνθεση του φωτός   δισεκατομμυρίων αστεριών, που βρίσκονται τόσο στον πυρήνα του όσο και στους δύο σπειροειδής βραχίονες. Οι βραχίονες του περιέχουν περίπου 400 δισεκατομμύρια άστρα, ενώ ο κεντρικός του πυρήνας περίπου 10 εκατομμύρια άστρα με διάμετρο 70 έτη φωτός.

Η ανακάλυψη του Γαλαξία της Ανδρομέδας

Πριν ανακαλύψουμε τα ισχυρά τηλεσκόπια πιστεύαμε πως είναι ένα νέφος με διαστρική ύλη. Και μέχρι τις αρχές του εικοστού αιώνα, δεν γνωρίζαμε αν το "Νεφέλωμα της Ανδρομέδας" όπως κι άλλα σπειροειδή νεφελώματα αποτελούσαν ή όχι μέρος του Γαλαξία μας.

Το 1780, ο Γάλλος αστρονόμος Charles Messier δημοσίευσε μια λίστα των μη-αστρικών συστημάτων (ψάχνοντας για κομήτες), που περιλάμβανε 32 αντικείμενα που στην ουσία ήταν γαλαξίες. Η Ανδρομέδα ήταν στην λίστα εκείνη και συχνά αναφέρεται σαν M31, επειδή είναι το 31ο αντικείμενο του καταλόγου Messier. Από τότε γνωρίζουμε πως η Ανδρομέδα ή ο Μ31 είναι ένας ακόμη γαλαξίας σαν τον δικό μας.

Το 1912 ο Αμερικανικός αστρονόμος Vesto Μ. Slipher, που εργαζόταν στο Παρατηρητήριο του Lowell στην Αριζόνα, ανακάλυψε ότι οι γραμμές στα φάσματα όλων των γαλαξιών ήταν μετατοπισμένες προς την ερυθρή φασματική περιοχή. Αυτό ερμηνεύθηκε από τον, επίσης Αμερικανό, Edwin Hubble ως στοιχείο ότι όλοι οι γαλαξίες απομακρύνονται μεταξύ τους και οδηγήθηκε στο συμπέρασμα πως το Σύμπαν διαστέλλεται. 

Ο M31 παρόλο που είναι ο πιό κοντινός μας γαλαξίας, είναι τόσο μακρυνός που το φως θέλει 2.3 εκατομμύρια χρόνια για να φθάσει από εκεί. Επίσης είναι περίπου 4 φορές πιό ογκώδης από τον δικό μας Γαλαξία. Έχει ένα αποδεδειγμένο μεγάλο πληθυσμό από σφαιρικά σμήνη (περίπου 600) από ό,τι έχει ο Γαλαξίας μας. 

Η σύγκρουση των γαλαξιών

Ο γαλαξίας αυτός, έχει ακόμη δύο γειτονικούς, μικρότερους γαλαξίες, τον M110 και τον M32, τους οποίους σιγά σιγά απορροφάει. Εδώ και αρκετά δισεκατομμύρια έτη, έχει  'ρουφήξει' αρκετά αστέρια από τους δύο μικρότερους.

Ο γειτονικός μας γαλαξίας, κατευθύνεται προς τον δικό μας με ταχύτητα 500.000 χιλιόμετρα την ώρα. Κάποτε λοιπόν, σε τρία δισεκατομμύρια έτη, θα φθάσει η εποχή που θα συγκρουστούν. Αλλά η σύγκρουση αυτή δεν θα είναι μετωπική και άμεση, θα χρειαστούν άλλο ένα δισεκατομμύρια έτη για να ολοκληρωθεί.

Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι όταν ο δικός μας γαλαξίας θα συγκρουστεί με τον M31 θα σχηματίσουν μαζί έναν ακόμα μεγαλύτερο. 

Μετά την πρώτη επαφή τους, η δομή των δύο γαλαξιών θα διαταραχθεί εξ'ατίας των τεράστιων βαρυτικών δυνάμεων που θα ασκηθούν ανάμεσά τους. Μέχρι να ισορροπήσουν οι δύο γαλαξίες, θα προηγηθεί μια περίοδος, ενός δισεκατομμυρίου ετών,  με νέες αστρογεννέσεις και κατακλυσμιαίων εκρήξεων.

Ο νέος γαλαξίας που θα δημιουργηθεί εξ'αιτίας της σύγκρουσης του Γαλαξία μας με αυτόν της Ανδρομέδας, θα περιέχει τα υλικά των δύο γαλαξιών αλλά με νέα άστρα και τα ήδη υπάρχοντα ή θα έχουν επιζήσει ή θα έχουν εκραγεί.  Η μορφή του όμως θα είναι ελλειπτική.

Ο Ήλιος και η Γη μας υπάρχει πιθανότητα μεγάλη να μην επηρεαστούν αφού τα άστρα απέχουν μεταξύ τους περίπου 40.10¹² km, δηλαδή ο χώρος είναι απίστευτα κενός. Στις συγκρούσεις λαβαίνουν μέρος όχι τόσο τα άστρα αλλά τα τεράστια νέφη αερίων και σκόνης του μεσογαλαξιακού χώρου. Εξ'αιτίας της σύγκρουσης αυτών των νεφών έχουμε νέες αστρογενέσεις. Δείτε για περισσότερες πληροφορίες και το: Δημιουργία νέων άστρων από σύγκρουση γαλαξιών

Οι αστρονόμοι υποστηρίζουν πως όλοι οι μεγάλοι γαλαξίες, μεταξύ των οποίων και ο δικός μας, σχηματίζονται με ανάλογο τρόπο: εξαφανίζοντας τους μικρότερους. Η δομή του νέου γαλαξία εξαρτάται από τα μεγέθη τους. Αν είναι ισοδύναμα θα σχηματισθεί ελλειπτικός αλλιώς θα επικρατήσει το σχήμα και η δομή του μεγαλύτερου. Τα φαινόμενα αυτά στο πολύ μακρινό παρελθόν, που οι αποστάσεις ήταν πιό μικρές, ήσαν πιό συχνά κι έτσι σχηματίσθηκαν οι μεγάλοι γαλαξίες που βλέπουμε σήμερα.

Οι αστρονόμοι έχουν υπολογίσει πως όσο πιο γρήγορα κινούνται οι γαλαξίες στη διάρκεια της σύγκρουσης, τόση πιο μικρή επίδραση ασκούν ο ένας στον άλλο. Για παράδειγμα κοντά στο λαμπρότερο άστρο του ουρανού, τον Σείριο, δύο σπειροειδείς γαλαξίες προσπερνούν ο ένας τον άλλο, ενώ οι ισχυρές δυνάμεις του μεγαλυτέρου γαλαξία (NGC 2207), έχουν διαστρεβλώσει το σχήμα του μικροτέρου (IC 2163) αποσπώντας άστρα και αέρια που εκτείνονται σε μια περιοχή 100.000 ετών φωτός. Πιστεύεται πως σε ένα δισεκατομμύριο έτη θα σχηματίσουν ένα νέο γαλαξία με τα υλικά τους.

Ο αστερισμός της Ανδρομέδας

Εκτός όμως από τον γαλαξία στον ουρανό διακρίνουμε και τον Αστερισμό της Ανδρομέδας, που φαίνεται πιό κάτω.

Ο αστερισμός της Ανδρομέδας βρίσκεται στο βόρειο ημισφαίριο, νότια του αστερισμού της Κασσιόπης και δυτικά του αστερισμού του Περσέως. Ο αστερισμός της Ανδρομέδας δεν περιέχει κανένα αστέρι πρώτου μεγέθους, αλλά είναι η περιοχή του ουρανού που βρίσκονται, αρκετοί γαλαξίες όπως ο Μ31 (NGC 224), M32 (NGC 221), Μ110 (NGC 205), NGC 891 κι άλλοι. Επίσης εκεί βρίσκονται πλανητικά νεφελώματα όπως ο NGC 7662 και διάσπαρτα ανοικτά σμήνη, όπως το NGC 752, που ανακαλύφθηκε πιθανά το 1654 από τον Hodierna μαζί με τον Μ33, το NGC 956 και τέλος το NGC 7686.