Οι 10 πιο εκκεντρικές θεωρίες της κοσμολογίας

Άρθρο από το NewScientist, Αύγουστος 2006

Υπάρχουν θεωρίες στην κοσμολογία που είτε είναι δύσκολο να αποδειχθούν είτε είναι έξω από την καθιερωμένη λογική. Πάντως αξίζει κάποιος να τις γνωρίζει, γιατί ίσως κάποια από αυτές γίνει η κυρίαρχη αυριανή θεωρία στον χώρο της κοσμολογίας.

1. Βράνες που συγκρούονται

2. Εξελισσόμενα σύμπαντα

3. Υπέρρευστος χωρόχρονος

4. Ο Κόσμος που βλέπουμε

5. Η βαρύτητα φτάνει για να δικαιολογηθεί η σκοτεινή ύλη

6. Κοσμικό φάντασμα

7. Είναι ένα μικρό σύμπαν

8. Γρήγορο φως

9. Άγονα νετρίνα

10. Στο περίβλημα

 
1. Βράνες που συγκρούονται
Θα μπορούσε το δικό μας σύμπαν να είναι μια βράνη που επιπλέει σε διάστημα πολλών διαστάσεων, συγκρουόμενη επανειλημμένα με ένα γειτονικό σύμπαν; Σύμφωνα με ένα παρακλάδι της θεωρίας χορδών, που λέγεται κόσμος των βρανών, υπάρχουν κι άλλες επιπλέον διαστάσεις του χώρου, και ενώ η βαρύτητα μπορεί να φτάσει σε αυτές, είμαστε περιορισμένοι στο σύμπαν-βράνη μας με τις τρεις διαστάσεις μόνο. Ο Neil Turok του πανεπιστημίου του Καίμπριτζ και ο Paul Steinhardt του πανεπιστημίου του Princeton στο Νιου Τζέρσεϋ, έχουν αναπτύξει μια θεωρία για το πώς η Μεγάλη Έκρηξη θα μπορούσε να έχει ξεφυτρώσει όταν το σύμπαν μας συγκρούστηκε βίαια με ένα άλλο. Αυτές οι συγκρούσεις επαναλαμβάνουν, παράγοντας ένα νέο big bang κάθε τόσο - κι εάν φυσικά το μοντέλο του κυκλικού σύμπαντος είναι σωστό, τότε ο Κόσμος θα μπορούσε να είναι αθάνατος.

Πίσω

 
2. Εξελισσόμενα σύμπαντα
Όταν η ύλη συμπιέζεται σε ακραίες πυκνότητες στο κέντρο μιας μαύρης τρύπας, τότε μπορεί να αναπηδά προς τα πίσω και να δημιουργήσει ένα νέο βρεφικό σύμπαν. Οι νόμοι της φυσικής στο σύμπαν-απόγονο μπορεί να διαφέρουν ελαφρώς, και τυχαία, από το γονικό σύμπαν - έτσι τα σύμπαντα μπορεί να εξελίσσονται. Αυτό προτείνει ο Lee Smolin του Ιδρύματος Perimeter στο Βατερλώ του Καναδά. Σύμπαντα όμως που κάνουν πολλές μαύρες τρύπες έχουν και πολλούς απογόνους, έτσι τελικά αυτά έρχονται να εξουσιάσουν τον πληθυσμό του πολυσύμπαντος. Εάν εμείς ζούμε σε έναν τυπικό σύμπαν, τότε αυτό οφείλει να έχει φυσικούς νόμους και σταθερές που να βελτιστοποιούν την παραγωγή των μαύρων οπών. Δεν είναι ακόμα γνωστό εάν το σύμπαν μας εγκαθιστά το δισεκατομμύριο

Πίσω

3. Υπέρρευστος χωρόχρονος
Μία από τις πιο εξωτικές νέες θεωρίες της κοσμολογίας είναι ότι ο χωρόχρονος είναι στην πραγματικότητα μια υπέρρευστη ουσία, που ρέει με μηδενική τριβή. Κι εάν το σύμπαν περιστρέφεται, τότε ο υπέρρευστος χωρόχρονος θα σκεδάζεται με δίνες, σύμφωνα με τους φυσικούς Poawel Mazur του πανεπιστημίου της Νότιας Καρολίνας και George Chapline στο Εργαστήριο Lawrence Livermore στην Καλιφόρνια - ενώ εκείνες οι δίνες μπορεί να έχουν 'σπείρει' δομές σαν τους γαλαξίες. Ο Mazur προτείνει ότι το σύμπαν μας μπορεί να έχει γεννηθεί μέσα σε ένα καταρρέον αστέρι, όπου ο συνδυασμός της αστρικής ύλης και υπέρρευστου χώρου μπόρεσε να γεννήσει τη σκοτεινή ενέργεια, την απωστική δύναμη που επιταχύνει την διαστολή του σύμπαντος.

Πίσω

4. Ο Κόσμος που βλέπουμε
Γιατί το σύμπαν έχει τις ιδιότητες που είναι οι πιο κατάλληλες για να επιτρέψουν την εμφάνιση της ζωής; Αν ήταν φτιαγμένο πολύ πρόχειρα με λίγες φυσικές σταθερές θα κατέληγε χωρίς αστέρια, ή ύλη, ή θα κρατούσε ένα απειροελάχιστο χρόνο. Μια απάντηση είναι η ανθρωπική αρχή: ο κόσμος που βλέπουμε πρέπει να είναι φιλόξενος, αλλιώς δεν επρόκειτο να είμαστε εδώ για να τον παρατηρήσουμε. Πρόσφατα η ιδέα αυτή κέρδισε κάποιους πόντους, επειδή η θεωρία του πληθωρισμού προτείνει ότι μπορεί να υπάρξει ένα άπειρος αριθμός κόσμων, ενώ η θεωρία χορδών υπαινίσσεται ότι τα σύμπαντα αυτά μπορεί να έχουν ένα σχεδόν άπειρο εύρος διαφορετικών ιδιοτήτων και φυσικών νόμων. Αλλά πολλοί κοσμολόγοι απορρίπτουν την ανθρωπική αρχή ως μη-επιστήμη, επειδή δεν κάνει καμία ελέγξιμη πρόβλεψη.

Πίσω

5. Η βαρύτητα φτάνει για να δικαιολογηθεί η σκοτεινή ύλη
Η σκοτεινή ύλη μπορεί να μην είναι στην πραγματικότητα μια "ουσία" - θα μπορούσε απλώς να είναι ένα παραπλανητικό όνομα για την περίεργη συμπεριφορά της βαρύτητας. Η θεωρία που ονομάζεται MOND (Τροποποιημένη Νευτώνεια Δυναμική), προτείνει ότι η βαρύτητα δεν εξασθενίζει τόσο γρήγορα σε μακρινές αποστάσεις όσο προβλέπουν οι τρέχουσες θεωρίες. Αυτή η ισχυρότερη βαρύτητα μπορεί να παίζει το ρόλο της σκοτεινής ύλης, διατηρώντας σε συνοχή τους γαλαξίες και τα σμήνη των γαλαξιών που αλλιώς θα ξέφευγαν. Μια νέα διατύπωση της MOND, σύμφωνη με τη σχετικότητα, έχει αναζωπυρώσει το ενδιαφέρον για την σκέψη αυτή, αν και μπορεί να μην ταιριάζει με το σχήμα των σημείων στο κοσμικό υπόβαθρο των μικροκυμάτων.

Πίσω

6. Κοσμικό φάντασμα
Τρία μυστήρια της σύγχρονης κοσμολογίας θα μπορούσαν να τυλιχτούν μαζί σε μια φανταστική παρουσία. Μια ομάδα φυσικών - αφού έκανε μια προσαρμογή στις εξισώσεις της Γενικής Σχετικότητας του Einstein, βρήκε μια παράξενη ουσία που αναδύεται από τη νέα θεωρία τους, το "συμπύκνωμα φάντασμα" (ghost condensate). Στην αρχή μπόρεσε να δημιουργήσει μια τεράστια απωθητική βαρύτητα που οδήγησε στον κοσμικό πληθωρισμό μετά την Μεγάλη Έκρηξη, ενώ αργότερα μπόρεσε να παραγάγει περισσότερη 'ήρεμη' επιτάχυνση, κάτι που αποδίδεται σήμερα στην σκοτεινή ενέργεια. Επιπλέον, εάν αυτή η 'ολισθηρή' ουσία συγκεντρωθεί μαζί, θα μπορούσε να σχηματίσει τη σκοτεινή ύλη.
 
Πίσω

7. Είναι ένα μικρό σύμπαν
Το μοτίβο των σημείων στο κοσμικό υπόβαθρο των μικροκυμάτων έχει μια ύποπτη ανεπάρκεια: υπάρχουν εκπληκτικά λίγα μεγάλα σημεία. Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι το σύμπαν είναι μικρό - τόσο μικρό που, όταν παραγόταν το υπόβαθρο των μικροκυμάτων, δεν θα μπορούσε να κρατήσει εκείνες τις μεγάλες σταγόνες. Σε αυτή την περίπτωση, ο χώρος θα έπρεπε να τυλίγεται κατά κάποιο τρόπο γύρω του. Ενδεχομένως η πιο περίεργη πρόταση είναι ότι το Σύμπαν έχει ένα σχήμα σαν χοάνη, με ένα στενό άκρο από τη μια και μια δεύτερη άκρη σαν το κουδούνι μιας σάλπιγγας. Η έντονη κυρτότητα του διαστήματος εκείνη την εποχή, σε αυτό το μοντέλο, θα ανάγκαζε τις στρογγυλές μεγάλες σταγόνες να σχηματίσουν μικρές ελλείψεις όπως αυτές που παρατηρούνται σήμερα στο μοτίβο του κοσμικού υποβάθρου.

Πίσω

8. Γρήγορο φως
Γιατί οι αντίθετες πλευρές του σύμπαντος μοιάζουν, φαίνονται δηλαδή ίδιες; Είναι ένας γρίφος επειδή τα άκρα του σημερινού ορατού κόσμου δεν πρέπει ποτέ να είχαν έρθει σε επαφή. Ακόμη και στις πρώτες στιγμές μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, όταν αυτές οι περιοχές ήταν πολύ πιο κοντά, δεν υπήρχε αρκετός χρόνος για το φως - ή οτιδήποτε άλλο - να ταξιδέψει από το ένα άκρο στο άλλο. Δεν υπήρχε ικανός χρόνος για τη θερμοκρασία και την πυκνότητα να εξισωθούν παντού στο σύμπαν.  Και όμως είναι ίδιες παντού. Μια λύση υπάρχει: το φως να είχε κινηθεί πολύ γρηγορότερα. Αλλά αν δεχόμαστε ότι τι το φως ταξίδευε τότε πιο γρήγορα από σήμερα, αυτό θα μπορούσε να σημάνει μια ριζική επανεξέταση της θεωρίας της σχετικότητας.

Πίσω

9. Άγονα νετρίνα
Η σκοτεινή ύλη μπορεί να αποτελείται από τα πιο αδιόρατα σωματίδια που υπάρχουν - τα άγονα νετρίνα. Είναι υποθετικά βαρύτερα ξαδέλφια των συνηθισμένων νετρίνων και θα μπορούσαν να αλληλεπιδρούσαν με την άλλη ύλη μόνο μέσω της βαρύτητας - κι ουσιαστικά θα είναι αδύνατον να τα ανιχνεύσουμε. Αλλά μπορεί να έχουν τις σωστές ιδιότητες για να είναι η "θερμή" σκοτεινή ύλη, και να κινούνται περίπου με ταχύτητες μερικών χιλιομέτρων ανά δευτερόλεπτο. Πιστεύεται ότι αυτά τα άγονα νετρίνα διαμορφώνουν τις τεράστιες συγκεντρώσεις της σκοτεινής ύλης, όπως χαρτογραφήθηκαν από τις πρόσφατες παρατηρήσεις. Τα άγονα νετρίνα θα μπορούσαν επίσης να βοηθήσουν στον σχηματισμό των άστρων και των μαύρων οπών στο πρώιμο σύμπαν, και συγχρόνως να δώσουν τα αναγκαία 'λακτίσματα' για να περιστρέφονται ταχύτατα τα αστέρια νετρονίων γύρω από το Γαλαξία μας.

Πίσω
 

10. Στο περίβλημα
Ίσως ο Κόσμος μας δεν είναι πραγματικός. Ο φιλόσοφος του Γέιλ Nick Bostrum έχει υποστηρίξει ότι ζούμε πιθανώς μέσα σε μια προσομοίωση υπολογιστών. Υποθέτοντας είναι είναι ποτέ δυνατό να προσομοιωθεί η συνείδηση, τότε πιθανώς οι μελλοντικοί πολιτισμοί θα την δοκίμαζαν, πιθανώς πολλές φορές. Τα περισσότερα αντιληπτά σύμπαντα θα ήταν προσομοιούμενα - έτσι οι πιθανότητες είναι εμείς τώρα να είμαστε ένα από αυτά. Σε αυτή την περίπτωση, ίσως όλες αυτές οι κοσμολογικές παραξενιές, όπως η σκοτεινή ύλη και η σκοτεινή ενέργεια είναι απλά 'μπαλώματα', που κολλιούνται για να καλύψουν τις πρώιμες ασυνέπειες στην προσομοίωσή μας.

Πίσω

Δείτε και τα σχετικά άρθρα
Η σκοτεινή ύλη σχηματίζει ένα σύμπαν φάντασμα, δείχνει μια νέα θεωρία
Άγονα νετρίνα και η έρευνα για τη θερμή σκοτεινή ύλη
Η θεωρία MOND ανατρέπει τη θεωρία του Νεύτωνα και Αϊνστάιν
Μήπως η αρχή του σύμπαντος δεν είναι το το Big Bang;
Τρία κοσμικά αινίγματα, μια τολμηρή απάντηση
Παγωμένα αστέρια ή οι μαύρες τρύπες μπορεί να μην είναι τελικά απύθμενοι λάκκοι
Μήπως οι μαύρες τρύπες είναι στην πραγματικότητα κάτι σαν φυσαλίδες;
Η σκοτεινή ύλη και η σκοτεινή ενέργεια είναι όψεις της ίδιας άγνωστης δύναμης
Μια κοσμική σύμπτωση αναβιώνει το κυκλικό σύμπαν
Μια νέα άποψη για το σύμπαν μας: Είναι μόνο ένα από τα πολλά
Ζωή σε ένα τοπίο πιθανοτήτων - Σκέψεις για το βιβλίο του Leonard Susskind
Η σύγκρουση μεμβρανών στη θεωρία χορδών δίνει ένα νέο μοντέλο για την απαρχή του Σύμπαντος

Home