Πυρηνική Ιατρική

Πηγή:BBC, Δεκέμβριος 2004

Η ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου τα τελευταία χρόνια - κάθε χρόνο περισσότεροι άνθρωποι πεθαίνουν από καρκίνο παρά από το έιτζ, τη φυματίωση και την ελονοσία μαζί - οφείλεται σύμφωνα με τους επιστήμονες στον δυτικοποιημένο τρόπο ζωής, τον τρόπο διατροφής, την ποιότητα του φαγητού και την περιορισμένη σωματική άσκηση, που όλα μαζί ευνοούν την ανάπτυξη καρκινικών όγκων. Σε είκοσι χρόνια, σύμφωνα με τον ΟΗΕ τα περιστατικά στον αναπτυσσόμενο κόσμο θα είναι τόσα πολλά, ώστε θα είναι αδύνατο να αντιμετωπιστούν, παρόλη τη βελτίωση των ιατρικών μηχανημάτων και τη χορήγηση φαρμάκων νέας γενιάς.

Αλλά παράλληλα με την αύξηση των περιστατικών του καρκίνου αναπτύσσεται και η ιατρική τεχνογνωσία -οι πρακτικές έγκαιρης διάγνωσης και οι μέθοδοι θεραπείας. Κυρίως όμως στην υπηρεσία της ιατρικής έχει τεθεί η πυρηνική φυσική, με τη μορφή της χρήσης της ραδιενέργειας.

Η χρήση της πυρηνικής τεχνολογίας για την αντιμετώπιση του καρκίνου συνίσταται στην κατευθυνόμενη έκλυση ραδιενέργειας πάνω στον όγκο. Η ακρίβεια όμως της κατεύθυνσης της ραδιενέργειας είναι πολύ σημαντική, γιατί θα πρέπει η στόχευση προς ένα συγκεκριμένο όγκο να γίνεται στην κατάλληλη θέση, αν δε θέλεις να δημιουργήσεις πρόβλημα στους γύρω ιστούς.

Τα μηχανήματα από τα οποία εκλύεται η ραδιενέργεια είναι ερμητικά κλεισμένα, για λόγους ασφαλείας, σε μια κοιλότητα στα υπόγεια των νοσοκομείων, περιτριγυρισμένο από σκυρόδεμα πάχους ενός μέτρου. Όταν σφραγισθούν οι πόρτες του δωματίου όπου ξαπλώνει ο ασθενής, οι ραδιογράφοι μέσω ενός κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης θέτουν σε εφαρμογή τη θεραπεία.

Σαν πηγή της ραδιενέργειας χρησιμοποιείται το ισότοπο 60 του κοβαλτίου, που αφού το φέρουν από το χώρο φύλαξής του, εν συνεχεία εκπέμπει ραδιενέργεια που κατευθύνεται προς τον καρκινικό όγκο. Τα κύτταρα που δέχονται τη ραδιενέργεια καταστρέφονται ενώ όλη η διαδικασία διαρκεί μόλις λίγα δευτερόλεπτα και μετά από έξι παρόμοιες θεραπείες ο όγκος πχ του μαστού μπορεί να καταστραφεί.

Πέρα από τη θεραπεία, όμως, η ραδιενέργεια χρησιμεύει και στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου. Σε ορισμένα νοσοκομεία χορηγούν στους ασθενείς, για τους οποίους υπάρχει υποψία καρκίνου των οστών, το εμπλουτισμένο με ραδιενέργεια ενέσιμο σκεύασμα HDP.

Το φάρμακο αυτό κυκλοφορεί εντός του σώματος με το αίμα και έτσι απορροφάται από τα οστά. Στα οστά που έχει αναπτυχθεί καρκίνος παρατηρείται υψηλότερη ροή αίματος, που σημαίνει ότι στο σημείο θα συσσωρευτεί μεγαλύτερη ποσότητα φαρμάκου.

Το HDP προσαρτάται στη ραδιενεργή ουσία τεχνήτιο 99, η οποία εκπέμπει ακτίνες γάμα, παρόμοιες με τις γνωστές ακτίνες Χ. Μετά από τρεις ώρες, οι ειδικοί με έναν ηλεκτρονικό σαρωτή εντοπίζουν τα πιο σκοτεινά σημεία, δηλαδή αυτά απ' όπου εκπέμπονται οι ακτίνες γάμα και καταλαβαίνει πού βρίσκεται ο καρκινικός όγκος.

Παρόλα αυτά, οι κίνδυνοι που συνοδεύουν τα ραδιενεργά υλικά δεν έχουν εξαλειφθεί.

Τα τελευταία 50 χρόνια έχουν αναφερθεί 150 σοβαρά περιστατικά και δυστυχήματα που σχετίζονται με ραδιενεργά υλικά, πολλά εκ των οποίων σημειώθηκαν σε νοσοκομεία.

Ενώ στην Γκοϊάνα της Βραζιλίας, ο κύλινδρος που προστάτευε την πολυχρησιμοποιημένη «πηγή» καισίου του τοπικού νοσοκομείου, είχε αφεθεί στα σκουπίδια. Κάποιος άνοιξε τον κύλινδρο απελευθερώνοντας τη ραδιενέργεια που δεν επαρκούσε πλέον για ιατρική χρήση, αλλά εξακολουθούσε να είναι επικίνδυνη. Τέσσερις άνθρωποι πέθαναν λόγω έκθεσης στο ραδιενεργές υλικό και πολλοί υπέστησαν εγκαύματα.

Επίσης, πολλές από τις ραδιενεργές ουσίες που χρησιμοποιούνται στις θεραπείες ταξιδεύουν σε όλο τον κόσμο με πλοία και φορτηγά από τις ΗΠΑ, τον Καναδά, τη Ρωσία, τη Γαλλία, τη Νότια Αφρική.

Τα οφέλη όμως για τους ασθενείς είναι σημαντικότερα από το φόβο για ένα ατύχημα. Όλες οι ραδιενεργές πηγές που χρησιμοποιούνται στον κόσμο ελέγχονται τακτικά από τις εθνικές επιτροπές, ενώ υπάρχουν διεθνείς κανονισμοί που φροντίζουν για τους ελέγχους.

Νέα επαναστατική μέθοδος κατά του καρκίνου

Ελπίδες στη μάχη κατά του καρκίνου δίνει μια νέα επαναστατική μέθοδος, που βασίζεται σε τεχνικές που συνδυάζουν την πυρηνική φυσική με την ογκολογία, η οποία εφαρμόζεται σε πυρηνικό αντιδραστήρα. Πρόκειται για τη Θεραπεία Μέσω Σύλληψης Νετρονίων Bορίου (Boron Neutron Capture Therapy - BNCT), η οποία εισήλθε στο δεύτερο στάδιο ανάπτυξης, όπως ανακοίνωσαν οι ερευνητές του Kοινού Kέντρου Eρευνών της Eυρωπαϊκής Eπιτροπής.

Η εξελιγμένη αυτή μορφή ραδιοθεραπείας έχει τη δυνατότητα να απελευθερώνει τον υγιή ιστό των κυττάρων που καλύπτεται από τα καρκινικά κύτταρα, τα οποία και νεκρώνονται μετά την εφαρμογή της.

Οι επιστήμονες προσδοκούν ότι οι έρευνες για τη θεραπεία BNCT θα συμβάλουν στην ανάπτυξη πρωτοποριακών μεθόδων για τη θεραπεία του καρκίνου και θα παρατείνουν τη ζωή ασθενών που έχουν εγκεφαλικό όγκο σε προχωρημένο στάδιο.

Σήμερα όμως η πρωτοποριακή αυτή θεραπεία μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο σε ερευνητικούς πυρηνικούς αντιδραστήρες και υλοποιείται στον Aντιδραστήρα Yψηλής Pοής (HFR) του Ινστιτούτου Ενέργειας του Κοινού Κέντρου Ερευνών που βρίσκεται στο Petten της Ολλανδίας.

Η θεραπεία BNCT βασίζεται στην ικανότητα του μη ραδιενεργού ισοτόπου του βορίου 10 να αντιδρά με δέσμες νετρονίων, παράγοντας δύο σωματίδια υψηλής ενέργειας. Τα σωματίδια έχουν την ιδιότητα να σκοτώνουν τα καρκινικά κύτταρα και να έχουν ελάχιστη επίδραση στα υγιή κύτταρα.

Μέχρι σήμερα, 27 ασθενείς που είχαν γλοιοβλάστωμα, την πιο επιθετική μορφή εγκεφαλικών όγκων σε αρχικό στάδιο, έχουν υποβληθεί στη θεραπεία BNCT.

Οι ασθενείς αυτοί που βρίσκονταν σε προχωρημένο στάδιο καρκίνου είχαν ήδη υποβληθεί σε συμβατικές μεθόδους ραδιοθεραπείας δίχως επιτυχία. Οι κλινικές δοκιμές της πρώτης φάσης έδειξαν ότι η θεραπευτική μέθοδος και η δοσολογία είναι ασφαλείς.

Οι έρευνες για τη θεραπεία BNCT χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του 5ου Προγράμματος Πλαισίου και διεξάγονται από ομάδα ερευνητών που προέρχεται από πανεπιστημιακά νοσοκομεία της Γαλλίας, Γερμανίας, Ιταλίας, Ουγγαρίας, Ιαπωνίας και των ΗΠA.