Τα δέκα κορυφαία διαστημικά μυστήρια που περιμένουν λύση το 2003

Άρθρο, Ιανουάριος 2003

Τα ζητήματα που απασχολούν τον άνθρωπο σχετικά με το Σύμπαν, το διάστημα και τον κόσμο του οποίου  εμείς αποτελούμε ένα πολύ μικρό κομμάτι, είναι πάρα πολλά. Ποια είναι όμως τα κοσμικά ερωτήματα που βρίσκονται στις πρώτες θέσεις προτεραιότητας στην ερευνητική λίστα των επιστημόνων για το 2003;

1. Η σκοτεινή ενέργεια

Κανείς δεν γνωρίζει τι ακριβώς είναι, αλλά έχει γίνει σαφές ότι πρόκειται για κάτι πανίσχυρο. Εμφανίζεται μόνο σε τεράστιες, κοσμικές κλίμακες (σμήνη γαλαξιών ή και γαλαξίες). Σε μικρότερες κλίμακες δεν εμφανίζεται.  Οι επιστήμονες διαπίστωσαν τα τελευταία χρόνια την ύπαρξη της σκοτεινής ενέργειας μετά την ανακάλυψη ότι το Σύμπαν μετά από μερικά δισεκατομμύρια χρόνια από τη Μεγάλη Έκρηξη άρχισε να διαστέλλεται με επιτάχυνση. Η σκοτεινή ενέργεια του κενού είχε προβλεφτεί από τον Αϊνστάιν. Μερικοί αστρονόμοι την ονομάζουν πεμπτουσία, μια ονομασία που έδωσε ο Αριστοτέλης για το πέμπτο στοιχείο. Ακριβώς λόγω της άγνωστης φύσης της ονομάστηκε σκοτεινή ενέργεια. Υπολογισμοί δείχνουν ότι αποτελεί το 65% του Σύμπαντος. Το 30% είναι η σκοτεινή ύλη (αόρατη με κάθε μέσον: τηλεσκόπια, όργανα ακτινοβολίας κλπ) και το υπόλοιπο 5% είναι η γνωστή μας ορατή ύλη.

2. Νερό στον Αρη

Ο κρατήρας Fesenkov στον Άρη, όπως τον φαντάστηκε ο καλλιτέχνης με νερό/

Ο Άρης κρατάει για πολύ καιρό ένα μεγάλο μυστικό που περιμένει τη λύση του. Είναι φυσικά η ανακάλυψη υγρού νερού στον κόκκινο πλανήτη. Έτσι θα απαντηθεί και το ζήτημα της ύπαρξης ζωής στον Άρη. Το 2003 έρευνες από το διαστημικό όχημα Odyssey, περιμένουμε εντατικοποιηθούν και να επικεντρωθούν στην ανακάλυψη νερού στον Άρη.

3. Η μαύρη οπή του γαλαξία μας

Στο κέντρο κάθε Γαλαξία βρίσκεται και μια μεγάλη οπή. Έτσι και στον δικό μας Γαλαξία ανακαλύψαμε τον Οκτώβριο του 2002,  ότι η μαύρη οπή που βρίσκεται στο κέντρο του, έχει ασυνήθιστα μικρή δραστηριότητα. Οι επιστήμονες ανέφεραν ότι πιθανώς η μαύρη τρύπα έχει χάσει την... όρεξή της ή βρίσκεται σε κοσμική δίαιτα, γι' αυτό και δεν καταπίνει ουράνια σώματα. Εφέτος οι αστρονόμοι θα προσπαθήσουν να διαπιστώσουν αν η μαύρη τρύπα του γαλαξία μας συνεχίζει την αποχή από το διαστημικό της «φαγητό» - και αν ναι, σε τι μπορεί να οφείλεται αυτή η συμπεριφορά.

4. Η πηγή της ζωής

Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι η ζωή προήλθε από το διάστημα. Έχουμε ανακαλύψει αρχαία βακτηρίδια σε μετεωρίτες που μας ήρθαν από τον Άρη. Μαζί με το γεγονός ότι χημικές οργανικές ενώσεις βρίσκονται παντού στο διάστημα, μας κάνει να θεωρούμε ότι το πώς, από τι και από πού προήλθε η ζωή στη Γη θα αποτελέσει και το 2003 ένα από τα βασικά θέματα με τα οποία θα ασχοληθούν οι επιστήμονες.

5. Τα μυστικά της Σελήνης

Κανένα άλλο αστρονομικό αντικείμενο δεν έχει γίνει αντικείμενο τόσο εξονυχιστικής εξερεύνησης όσο η Σελήνη εδώ και περίπου 30 χρόνια. Εξακολουθεί όμως να διατηρεί ορισμένα καλά κρυμμένα μυστικά και μυστήρια. Μια από τις πρώτες προτεραιότητες των επιστημόνων το 2003 είναι ο εντοπισμός γήινων πετρωμάτων στη Σελήνη, τα οποία έφθασαν εκεί μετά από συγκρούσεις της νεαρής Γης με αστεροειδείς.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι 11.000 pounds μπάζα βρίσκεται στην επιφάνεια της Σελήνης σε κάθε τετραγωνική ίντσα επιφάνειας της. Η μελέτη αυτών των πετρωμάτων θα δώσει στους επιστήμονες σημαντικές και άγνωστες πληροφορίες για τη σύνθεση του εδάφους αλλά και της ατμόσφαιρας της Γης κατά τα πρώτα χρόνια δημιουργίας της. Τα πετρώματα αυτά μπορεί να αποκαλύψουν επίσης πληροφορίες για τη δημιουργία ολόκληρου του ηλιακού μας συστήματος.

6. Είμαστε μόνοι στο Σύμπαν;

Είμαστε μόνοι έχουμε παρέα στο Σύμπαν; Ένα πανάρχαιο ερώτημα για τους ανθρώπους. Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες με το πρόγραμμα SETI προσπαθούν να ανιχνεύσουν ραδιοσήματα στο διάστημα. Όπως και τα προηγούμενα χρόνια, έτσι και το 2003 θα συνεχίσουν να ψάχνουν με επίγεια δίκτυα αναζητώντας κάποια ίχνη νοήμονος ζωής.

Τα τελευταία χρόνια πληθαίνουν οι πληροφορίες για πλανήτες σαν τη Γη, που μπορούν να φιλοξενήσουν ζωή.

7. Τα αινίγματα του Ηλίου

Οι φυσικοί ψάχνουν όχι μόνο στα μακρινά αστέρια αλλά και στο γειτονικό μας άστρο. Μάλιστα η παρατήρηση του μας βοηθάει να λύσουμε τα προβλήματα των μακρινών άστρων. Το 2002 αποτέλεσε σταθμό για την εξερεύνηση του λαμπερού αστεριού του πλανητικού μας συστήματος. Τη χρονιά που πέρασε απαντήθηκαν πολλές απορίες που αφορούν τον Ήλιο και τη λειτουργία του.  Λάβαμε τις πιο λεπτομερείς εικόνες των ηλιακών κηλίδων, ανακαλύπτοντας δομές σαν κανάλια που ξεκινούν από λαμπρές περιοχές έως τις σκοτεινές "καρδιές" των κηλίδων.

Έτσι και το 2003 η επιστημονική κοινότητα θα επικεντρωθεί στην έρευνα γύρω από τις μυστηριώδεις ηλιακές κηλίδες. Οι κηλίδες αυτές διαθέτουν τρομακτική θερμότητα και μαγνητική ενέργεια. Αλλά το τι προκαλεί τη δημιουργία τους παραμένει μυστήριο, που θα προσπαθήσουν να ξεδιαλύνουν εφέτος οι επιστήμονες.

8. Η ηλικία του Σύμπαντος

Τα τελευταία χρόνια γίνεται συστηματική προσπάθεια να εντοπιστεί η ακριβής ηλικία του Σύμπαντος. Η επιστημονική κοινότητα έχει καταλήξει ότι το Σύμπαν είναι 12-15 δισεκατομμυρίων ετών.  Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι μέσα στο 2003 θα καταφέρουν να δώσουν ακόμη πιο ακριβή ημερομηνία, αν όχι την απολύτως ακριβή.

Ικανοί επιστήμονες συμφωνούν γενικά με τον τρόπο με τον οποίο το νεαρό Σύμπαν εξελίχθηκε. Αλλά άρχισαν να αμφισβητούν πότε ξεκίνησε η δημιουργία του.

Η ηλικία του Σύμπαντος δείχνει να είναι 12 έως 15 δισεκατομμυρίων ετών, αλλά κάθε λίγους μήνες η ηλικία του αναθεωρείται. Νέα ευρήματα από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble το 2002 οδήγησαν τους επιστήμονες στο συμπέρασμα ότι η ηλικία του Σύμπαντος είναι κάπου ανάμεσα στα 13 και τα 14 δισεκατομμύρια έτη.

Όμως δεν μπορούμε να δώσουμε ακριβή απάντηση. Πιστεύουν οι επιστήμονες ότι μέσα στο 2003 θα καταφέρουν να δώσουν ακόμη πιο ακριβή ημερομηνία, αν όχι την απολύτως ακριβή.

Υπάρχει όμως και μια άλλη παρεμφερής ερώτηση: Τι συνέβη στο ξεκίνημα του Σύμπαντος και τι υπήρχε πριν από αυτό; Αυτές είναι κοσμολογικές ερωτήσεις που θα μας βασανίζουν αιώνια μιας που δεν μπορούμε να έχουμε ασφαλείς απαντήσεις.

9. Οι αγνοούμενοι πλανήτες

Πριν λίγους μήνες ο θεωρητικός φυσικός Alan Boss του Ιδρύματος Carnegie της Ουάσιγκτον έτρεξε ένα πρόγραμμα προσομοίωσης σε υπολογιστή, μιας ευρέως αποδεκτής θεωρίας εδώ και δεκαετίες για το πώς σχηματίσθηκε το ηλιακό μας σύστημα. Η έκπληξη των επιστημόνων ήταν μεγάλη όταν ο υπολογιστής έβγαλε ένα διάγραμμα του ηλιακού συστήματος το οποίο περιείχε μόνο επτά πλανήτες, αντί εννέα που υπάρχουν σήμερα.

Ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας στο θεωρητικό αυτό μοντέλο έλειπαν. Το πρόβλημα προκύπτει επειδή το καθιερωμένο μοντέλο του σχηματισμού πλανητών απαιτεί κάποιο υλικό να συντρίβεται και ακολούθως να κολλάει  κατά τη διάρκεια των εκατομμυρίων ετών. Μόλις φτιαχτεί ένας μεγάλος βραχώδης πυρήνας, τότε μπορεί το υπάρχον διαστρικό αέριο να προσκολληθεί σε αυτόν. Έτσι δημιουργήθηκαν οι αέριοι γίγαντες πλανήτες όπως είναι ο Δίας και ο Κρόνος. Αλλά σύμφωνα με το μοντέλο αυτό, που έτρεξε στον υπολογιστή, δεν θα έπρεπε να είχαν σχηματιστεί ο Ποσειδώνας και ο Ουρανός, γιατί δεν θα είχε υπήρχε αρκετό βραχώδες σκληρό υλικό για τον πυρήνα τους.

Ο Alan Boss όμως έδωσε μια ριζικά νέα εξήγηση, για το σχηματισμό του ηλιακού συστήματος, που να δημιουργούνται και οι δύο εξωτερικοί παγωμένοι γίγαντες πλανήτες. Ο Boss θεωρεί ότι οι τέσσερις μεγάλοι πλανήτες δεν αναπτύχθηκαν από βραχώδεις πυρήνες, όπως θεωρεί το υπάρχον μοντέλο, αλλά ότι κατέρρευσαν από μεγάλα νέφη αερίου και σκόνης.

Για να μπορέσει να ταιριάξει τη θεωρία του και τους υπάρχοντες πλανήτες, ο Boss έπρεπε να βάλει το "νεογνό" ηλιακό σύστημά μας σε ένα άλλο μέρος του διαστήματος. Επέλεξε μια περιοχή όπου υπήρχε έντονος σχηματισμός αστέρων, έτσι ώστε η υπεριώδης ακτινοβολία ακτινοβολία από ένα κοντινό αστέρι να μπορεί να "γδύσει" τον Ουρανό και τον Ποσειδώνα ώστε να γίνουν ελαφρότεροι. Τότε το ηλιακό σύστημα μετανάστευσε στην παρούσα θέση του, σε μια πιο ευχάριστη περιοχή του γαλαξία.

Όλοι καλά βέβαια, αλλά άλλοι αστρονόμοι είναι πολύ δύσπιστοι. Αφήνουμε μια παλαιά θεωρία που δεν λειτουργεί στο μοντέλο της προσομοίωσης, που είναι δημιούργημα του Boss, και πιάνουμε μια νέα τρελή ιδέα.

Τους προσεχείς μήνες οι επιστήμονες που δεν συμφωνούν με την παραπάνω διαπίστωση θα προσπαθήσουν να την ανατρέψουν αποδεικνύοντας ότι οι προσομοιώσεις είναι λάθος. Φυσικά εκείνοι που πραγματοποίησαν τις προσομοιώσεις αλλά και αυτοί που συμφωνούν με αυτές θα προσπαθήσουν να δώσουν απάντηση στο πώς δημιουργήθηκαν και πώς βρέθηκαν τελικά οι δύο πλανήτες μέσα στο ηλιακό μας σύστημα.

10. Θα επιβιώσουμε και το 2003;

Καμία είδηση το 2003 δεν έδωσε πιο δραματικούς τίτλους στις εφημερίδες από το φαινομενικά επικείμενο κίνδυνο να συγκρουστεί η Γη με αστεροειδείς. Και μάλιστα αυτό έγινε επανειλημμένως.

Στη πιο συγκεκριμένη περίπτωση, ένας αστεροειδής είχε μια μικρή πιθανότητα να συναντήσει τη Γη το έτος 2019. Αλλά λίγες ημέρες αργότερα το σενάριο άλλαξε. Αυτό το σενάριο που φαίνεται να επαναλαμβάνει τουλάχιστον μία φορά το χρόνο.

Για τώρα, δεν υπάρχει κανένας γνωστός διαστημικός βράχος που να βρίσκεται σε τροχιά σύγκρουσης με τη Γη. Συγχρόνως, υπάρχουν τόνοι αστεροειδών στο διάστημα που δεν έχουν βρεθεί. Οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι κάποιο μικρό αντικείμενο που περιπλανάται στο διάστημα, από τα εκατομμύρια που υπάρχουν, θα μπορούσε να καταστρέψει μια περιοχή του πλανήτη. Πιθανώς η καταχώρηση όλων αυτών των περιπλανώμενων βράχων θα χρειαστεί δεκαετίες για να ολοκληρωθεί, αν γίνει και ποτέ.

Εν τω μεταξύ, οι αστεροειδείς συνεχίζουν να παρουσιάζουν νέους γρίφους. Καθίσταται έτσι δύσκολο να φανταστούμε τι πρόκειται να γίνει αν κανένας τους κατευθυνθεί πάνω μας. Μερικοί φαίνονται να είναι σχετικά στερεά χοντρά κομμάτια  πέτρας ή μετάλλου. Άλλοι εμφανίζονται να είναι σωροί ερειπίων ή μπάζα, πολύ χαλαρά συνδεδεμένοι μικροί βράχοι. Το κτύπημα ενός τέτοιου αστεροειδή θα είχε εντυπωσιακά διάφορες συνέπειες, που θα οφείλονταν στη σύνθεση του υλικού του.

Και κάτι σημαντικό. Κατά τη διάρκεια του 2002 βρήκαμε πάνω από 30 αστεροειδείς που είχαν μαζί τους μικρούς συνοδούς, σαν φεγγάρια. Και πολλά άλλα τέτοια ζευγάρια αναμένουν την ανακάλυψη τους. Η εκτροπή ή η καταστροφή ενός εισερχόμενου ζεύγους βράχων παρουσιάζει μεγάλη δυσκολία στους μηχανικούς, που ακόμα δεν ξέρουν πώς να εξετάσουν ένα απομονωμένο αστεροειδή.

Για εκείνους όμως που να ανησυχήσουν, οι πιθανότητες είναι καλές για να επιζήσουμε και το 2003, τουλάχιστον από την άποψη της απειλής από τους διαστημικούς βράχους. Και οι πιθανότητες είναι καλές γιατί εάν ένας μεγάλος αστεροειδής φανεί στο δρόμο μας, το ξέρουμε πολλά χρόνια πριν.

Η πρόκληση για τους επιστήμονες, εντούτοις, είναι να αρχίσουν μια κοινή προσπάθεια να βρουν μικρότερους αστεροειδείς και να διευκρινίσουν τα υπόλοιπα μυστήρια αυτής της διαφορετικής κατηγορίας αντικειμένων πριν βρεθεί κανένα από αυτά στον πλανήτη μας.

 Αναφορά: Δικτυακός τόπος www.space.com